Τα μπάνια των Κυπρίων στο Μουσείο CVAR

Ποια ήταν η σχέση των Κυπρίων με τη θάλασσα τις δεκαετίες από το 1930 μέχρι το 1980; Πώς ήταν το τοπίο στην Κερύνεια, την Πάφο, την Αμμόχωστο, τη Λάρνακα; Πώς ήταν τότε η μόδα και τα μαγιό; Η διαδικτυακή έκθεση του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας (CVAR) μας ταξιδεύει αρκετά χρόνια πίσω, τότε που οι παραλίες ήταν παρθένες, χωρίς ξενοδοχεία, ξαπλώστρες και μπαράκια.

Μια άλλη Κύπρος, αυθεντική, χωρίς τσιμέντο στην ακροθαλασσιά, χωρίς πύργους και αναπτύξεις, αποκαλύπτεται μέσα από τη φωτογραφική έκθεση «Οι Κύπριοι στις παραλίες». Παρακολουθούμε Κύπριους των δεκαετιών 1930-1980 να απολαμβάνουν την παραλία, το κολύμπι, «εκεί που φύτρωνε φλησκούνι κι άγρια μέντα κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο», όπως τραγουδά η Φαραντούρη σε στίχους Νίκου Γκάτσου. Κάνουν πικνίκ και ποζάρουν στον φακό, απαθανατίζοντας όμορφες στιγμές σε μαυρόασπρα ενσταντανέ. Οι φωτογραφίες που προβάλλονται για πρώτη φορά προέρχονται από προσωπικά αρχεία οικογενειών, οι οποίες τις χάρισαν στο Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας. Επίσης, κάποιες φωτογραφίες είναι από το αρχείο του Κώστα Σεβέρη, θείου της Ρίτας Σεβέρη καθώς και από το αρχείο του Γεώργιου Πούλια.

«Αποφασίσαμε να δείξουμε πώς οι παλιοί απολάμβαναν τις διακοπές τους στη θάλασσα. Παλιά οι Κύπριοι δεν είχαν πολύ στενή επαφή μαζί της. Πήγαιναν στην παραλία κυρίως για το αερούδι, για αλλαγή, για δροσιά, και τα παιδιά έπαιζαν στο νερό. Αυτό φαίνεται σε πολλές φωτογραφίες της έκθεσης. Σιγά-σιγά άρχισαν να αναπτύσσουν μια πιο στενή επαφή με το θαλασσινό στοιχείο. Είναι ενδιαφέρον για το κοινό να δει μέσα από αυτές τις μαυρόασπρες φωτογραφίες τα ενδύματα, τις πόζες που έπαιρναν με τα μαγιό τους.

Επίσης βλέπουμε πως ήταν οι παραλίες μας εκείνη την εποχή. Δεν θα δείτε ξενοδοχεία, ξαπλώστρες και ομπρέλες. Ήταν πολύ πιο απλές και αυθεντικές. Οι άνθρωποι πολύ συχνά έπαιρναν τα φαγητά τους και έκαναν πικνίκ δίπλα στη θάλασσα».

Όπως επισημαίνει η κυρία Σεβέρη, οι Κύπριοι εκείνη την εποχή δεν είχαν πολλά πράγματα για να διασκεδάσουν, δεν υπήρχαν καφέ και εστιατόρια, μπορεί να είχε κανένα κινηματογράφο. «Είτε θα πήγαιναν εκδρομή στο βουνό είτε στη θάλασσα. Έτσι, το να πάνε στη θάλασσα ήταν μια ολοήμερη ψυχαγωγία μέσα στην εβδομάδα.

Οι φωτογραφίες της έκθεσης αρχίζουν από τη δεκαετία του ’30 και ’40 και φτάνουμε μέχρι το ’70 και το ’80. Οι περισσότερες φωτογραφίες είναι από την Κερύνεια, γιατί ήταν το επίνειο της Λευκωσίας. Ήταν τόσο κοντά που οι Λευκωσιάτες πήγαιναν κυρίως εκεί. Υπάρχουν φωτογραφίες από την Αμμόχωστο της δεκαετία του ’60, όπως και της Λάρνακας.

Δυσκολευτήκαμε να εντοπίσουμε φωτογραφίες από την Πάφο. Φαίνεται πως οι Παφίτες δεν πήγαιναν πολύ στη θάλασσα, δεν ήταν στο σκεπτικό της διασκέδασής τους. Έχω μια φωτογραφία της Πάφου, όπου οι βοσκοί έκαναν μπάνιο τα κοπάδια τους στη θάλασσα ενώ αυτοί στέκονταν στην παραλία. Πρώτοι οι Λευκωσιάτες άρχισαν να πηγαίνουν για μπάνιο στην Κερύνεια, μετά επηρεάστηκαν και οι ντόπιοι. Οι Αμμοχωστιανοί είχαν την υπέροχη παραλία Golden Sands στην οποία πήγαιναν για κολύμπι. Σ’ αυτό συνέβαλαν και δυο ξενοδοχεία, το Κωνστάντια και το Florida, που χτίστηκαν στη δεκαετία του ’60. Στη Λάρνακα η δημοφιλής παραλία ήταν οι Φοινικούδες».