Ημερολόγιο 2024, Συνδέσμου Μικρασιατών Κύπρου

Η έκδοση του φετινού Ημερολογίου του Συνδέσμου Μικρασιατών Κύπρου σηματοδοτεί δύο εξόχως σημαντικά γεγονότα, όπως προαγγέλλονται στο εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο. Με τον δωδέκατο αυτό τόμο, που αφιερώνεται στα Μνημεία Προσφύγων του 1922 Λεμεσού και Λευκωσίας, ολοκληρώνεται η «συλλεκτική σειρά Ημερολογίων Μνήμης, μια διαδρομή μελέτης, έρευνας και προβολής για τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας στην Κύπρο…». Επιβάλλεται, εκ προοιμίου, να τονιστεί ότι και τα δώδεκα ημερολογιακά εκδοτεχνήματα άρτιας συντακτικής και αισθητικής επιμέλειας, που εκπονήθηκαν με καιρό και με κόπο συλλογικής συνεισφοράς, αλλά και με την άοκνη αφοσίωση της εμπνευσμένης Προέδρου Μόνας Σαββίδου Θεοδούλου και δραστήριων μελών του Δ.Σ. του Συνδέσμου, συνιστούν πηγές υποδειγματικής αναφοράς στην καταγραφή της προφορικής Ιστορίας, θησαυρίσματα ζωντανής αναβίωσης του Μικρασιατικού Ελληνισμού της Κύπρου, καθώς και αφυπνιστικά ορόσημα της εθνικής μας πορείας.

Προλογίζοντας το Ημερολόγιο, η Πρόεδρος επισημαίνει ότι στα δύο Μνημεία, που ανεγέρθηκαν εξ αφορμής της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, το ένα στο Πάρκο Αγνοουμένων στη Λεμεσό και το άλλο στο Πάρκο Στροβόλου στη Λευκωσία, που ονομάστηκε Πάρκο Μικρασιατικού Ελληνισμού, με την ευγενή παραχώρηση χώρων πρασίνου από τους αντίστοιχους Δημάρχους, είναι χαραγμένα τα ονόματα των πόλεων καταγωγής των Μικρασιατών προσφύγων της Κύπρου. Στην κατασκευή των μνημείων, ως κτήμα ες αεί και απαράγραπτο χρέος υπόμνησης του τραγικού προγονικού αλυτρωτισμού, με συντελεστές τον Λεμεσιανό γλύπτη Γιάννη Ιωάννου, τον Μικρασιατικών καταβολών αρχιτέκτονα Νίκο Χατζηγεωργίου και τον Τρικωμίτη πρόσφυγα εργολάβο Μένοικο Μενοίκου, συνέβαλαν η ίδια η Πρόεδρος του Συνδέσμου με τη δωρεά τριών τεμαχίων λευκού Πάριου μαρμάρου στη μνήμη του γλύπτη συζύγου της Θεόδουλου Θεοδούλου και οι Μικρασιάτες πρόσφυγες με τον πολύτιμο οβολό της ευεργεσίας τους. Στο Ημερολόγιο παρατίθενται τόσο τα βιογραφικά σημειώματα των δημιουργών των Μνημείων όσο και αλφαβητικός ονοματικός κατάλογος των χορηγών. Για το Μνημείο της Λευκωσίας ιδιαίτερη μνεία γίνεται στη Μέγιστο Χορηγό Άννα Χριστοφή, καθώς και στον Μεγάλο Χορηγό αείμνηστο Γιώργο Πρ. Γεωργίου.

Επί πλέον, δικαίως τονίζονται ως κατάθεση ψυχής τα επιτεύγματα των μελών του Σωματείου, το οποίο εντός 13 ετών από της ιδρύσεώς του, τον Νοέμβριο του 2010, εκτός από την ανέγερση των εν λόγω Μνημείων και την έκδοση 12 Ημερολογίων Μνήμης με 167 εν συνόλω μαρτυρίες προσφύγων, σεμνύνεται για τις λίαν ενδιαφέρουσες εκδόσεις του 22 βιβλίων: έναν τόμο με διηγήματα Κυπρίων λογοτεχνών για τη Μικρά Ασία και ένα με ποίηση και εικαστικά έργα, τέσσερεις τόμους Πρακτικών τεσσάρων Επιστημονικών Συμποσίων, μία βιογραφία για τη Μικρασιάτισσα Κατερίνα Χατζημιχαήλ Γαβριήλ, έναν τόμο με τα κειμήλια της Έκθεσης του 2013, αποτέλεσμα της οποίας υπήρξε η δημιουργία της Μόνιμης Συλλογής Μικρασιατικών Κειμηλίων, που φιλοξενείται στο Βυζαντινό Μουσείο και την Πινακοθήκη του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ στη Λευκωσία, και δύο Καταλόγους εικαστικών έργων από Εκθέσεις, η μία με καλλιτεχνικές δημιουργίες και στίχους της Μικρασιατικής καταγωγής Έλενας Γεωργίου και η άλλη με θέμα «Κειμήλια με σύγχρονη ματιά». Προλογικά συνοψίζονται οι πολυάριθμες και πολυθεματικές δράσεις του Συνδέσμου στο πλαίσιο του Επετειακού Έτους 2022, ο επεξηγηματικός απολογισμός των οποίων, όπως και τα κείμενα των περιεχομένων του Ημερολογίου 2024, περιλαμβάνονται στα κεχωρισμένα κεφάλαια των 294 σελίδων του, διανθισμένων με το κατά μήνα εορτολόγιο σε επιμέλεια της Αντωνίας Προδρόμου, ενδεικτικές φωτογραφίες, διπλώματα είτε συμβολικά ενθυμήματα απονομής τιμής στον Σύνδεσμο και τα εξώφυλλα των ως άνω εκδόσεων.

Του Ημερολογίου προτάσσονται οι χαιρετισμοί κατά την τελετή των αποκαλυπτηρίων των Μνημείων Προσφύγων 1922 στη Λεμεσό στις 3.7.2022 και στη Λευκωσία στις 7.11.2023, που συμπεριελάμβανε και τα εγκαίνια του Πάρκου Μικρασιατικού Ελληνισμού. Την πρώτη τελετή χαιρέτισαν ο Πρέσβης της Ελλάδας Ιωάννης Παπαμελετίου και ο Δήμαρχος Λεμεσού Νίκος Νικολαΐδης και τη δεύτερη ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, η Αναπληρώτρια Επικεφαλής της Πρεσβείας, Σύμβουλος Α΄ Ελένη Μπισμπικοπούλου εκ μέρους του Πρέσβη της Ελλάδος και ο Δήμαρχος Στροβόλου Ανδρέας Παπαχαραλάμπους. Επιστέγασμα σε αμφότερες τις τελετές ο χαιρετισμός της Προέδρου του Συνδέσμου, η οποία συν τοις άλλοις αποτίμησε τεχνοκριτικά τον συμβολισμό των Μνημείων, που συνιστούν αφ’ εαυτών ιστορικά αρχεία και ιερές παρακαταθήκες απότισης φόρου τιμής και ευγνωμοσύνης στον Μικρασιατικό Ελληνισμό για τους αγώνες αρετής, πολύμοχθης προκοπής υπό αντίξοες συνθήκες προσφυγιάς και συνέχισης της αυθεντικής ελληνοπρέπειάς του.  Άκρως συγκινησιακοί οι τόνοι όλων των ομιλιών με εγκωμιαστικές επισημάνσεις το ένδοξο πολιτισμικό παρελθόν αιώνων του Μικρασιατικού Ελληνισμού μέχρι την άνθισή του επί Τουρκοκρατίας και αργότερα εντός της τουρκικής επικράτειας μέχρι το δράμα του ξεριζωμού από τις αρχέγονες κοιτίδες του. Δεν παρέλειψαν επίσης να εξάρουν το έργο που επιτελεί ο Σύνδεσμος στην πολύπαθη ακριτική Κύπρο της ημικατοχής και του προσφυγισμού από τον ίδιο δυνάστη κατακτητή.

Μετά τους Επιμνημόσυνους Λόγους της Υπουργού Π.Α.Θ. Αθηνάς Μιχαηλίδου και του Αναπληρωτή Καθηγητή Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Πέτρου Παπαπολυβίου κατά την περσινή επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής υπέρ των κληρικών και λαϊκών, που χάθηκαν κατά τη διάρκειά της, καθώς και όσων Μικρασιατών προσφύγων του 1922 απεβίωσαν στην Κύπρο μέχρι σήμερα, ακολουθούν τα βραβευμένα ποιήματα οκτώ ποιητριών σε επιτόπιους, πανελλήνιους και ευρωπαϊκούς διεθνείς διαγωνισμούς στο πλαίσιο της επετείου των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Με την τήρηση ακόμη των Ημερολογιακών θεσμίων του Συνδέσμου, διαβάζουμε τις 17 μαρτυρίες, που με ζωηρή παραστατικότητα αφηγούνται απόγονοι Μικρασιατών αλλά και Κύπριοι για Μικρασιάτες από τη Ξάνθη της Θράκης μέχρι την Αμμόχωστο, τον Κάμπο Τσακκίστρας, την Αθηαίνου και την Περιστερωνοπηγή.

Στις τελευταίες σελίδες δημοσιεύεται η εργασία του Βασίλη Βασιλείου για τον Μικρασιάτη Αγιογράφο του 18ου αιώνα στην Κύπρο εκ Καισαρίας Θεοφάνη. Ως επίμετρον κατατίθενται οι επικήδειοι λόγοι για δύο αξέχαστους Μικρασιάτες, τον Δάσκαλο Φωτογράφο Τάκη Δημητριάδη και τον Πρώτο Λειτουργό Εκπαίδευσης Γιώργο Πρ. Γεωργίου.   

.