Φροσούλα Κολοσιάτου: «Αμοντάριστα πλάνα», Εκδόσεις Βακχικόν, 2021.
Η Φροσούλα Κολοσιάτου ανήκει στη σημαντική χορεία των Κυπρίων ποιητών που έχουν, εδώ και δεκαετίες, τη μόνιμη διαμονή τους στην Ελλάδα και ως εκ τούτου ανάλογη θεματική στο έργο τους. Μια θεματική που θα χαρακτήριζα υβριδικού χαρακτήρα.
Κι αυτό υπό την έννοια ότι στο έργο τους συνυπάρχουν – είτε εκ παραλλήλου, είτε συμπλεκόμενα – τα ελλαδοκεντρικά και τα κυπροκεντρικά ερεθίσματα. Το φαινόμενο αυτό κάθε άλλο παρά διχαστικό είναι. Αντιθέτως, θα έλεγα ότι είναι εμπλουτιστικά πλουραλιστικό και ιδιαίτερα γόνιμο.
Η Φρ. Κ. εδώ και χρόνια συνυπάρχει, με άνεση και αρμονία, τόσο στο ένα όσο και στο άλλο πεδίο. Αντλεί τις εμπνεύσεις της από τη σύγχρονη καθημερινότητα τόσο της Ελλάδας, όσο και της Κύπρου. Έτσι δεν κινδυνεύει ούτε να την συνεπάρει ο εθνικός οίστρος, ούτε να τη συνθλίψει ο νόστος της ιδιαίτερης, μα εξιδανικευμένης, πατρίδας. Γι’ αυτό και κινείται σε ασφαλείς αισθητικούς δρόμους, προοδεύοντας συνεχώς.
Ώρα όμως να γίνω πιο συγκεκριμένος κι ενδεχομένως πιο σαφής. Αρχίζω με τα οικουμενικής υφής ποιήματα που περιλαμβάνονται στη νέα συλλογή της Φρ.Κ. :«Αμοντάριστα πλάνα». Οι στίχοι της είναι σύγχρονοι αλλά όχι κατ΄ ανάγκην επικαιρικοί. Είναι στίχοι με την πνοή της εποχής μας, αλλά και με το πνεύμα αλλοτινών εποχών, ίσως πιο εμπνευσμένων και πιο πνευματικών: «Είναι η εποχή της ψηφιακής μοναξιάς / Η αιωνιότητα φοράει τα μυστικά της / Πίσω από τον λήθαργο της αυταπάτης / Ανερμήνευτος θα μείνει ο μονόλογος της λήθης». (σελ. 22)
Η βία ανά τον πλανήτη την απασχολεί έντονα. Εντοπίζει το ιδεολογικό ή το απόϊδεολογικοποιημένο περίβλημά της και την δακτυλοδείχνει, ως υπαίτια πολλών δεινών στον κόσμο. Όσο κι αν δεν διαγιγνώσκεται άμεσα και εκ πρώτης όψεως, θεωρώ ότι η Φρ. Κ. γράφει βαθύτατα πολιτική ποίηση: «Πλαστές ιδέες / Έτσι συμπύκνωσαν λίγες στιγμές / Βία αιώνων / Ένας ήλιος τσακίζεται / Ευθυγραμμίζει το σκοτάδι / Θνητό το σπίτι και η αγάπη / Δύστροπος ο καιρός…». (σελ. 23)
Με αφορμή το γνωστό περιστατικό της δολοφονίας του Τζόρτζ Φλόϊντ, από αστυνομικό όργανο στις ΗΠΑ τον Μάϊο του 2020, η ποιήτρια θεματοποιεί τη βία των ισχυρών και ανελεύθερων καθεστώτων, με τα ρατσιστικά ένστικτα να παραμένουν ανεξίτηλα στους αιώνες. Στίχοι καταγγελτικοί αλλά και πλήρως εναρμονισμένοι με τη σύγχρονη επικαιρότητα και πραγματικότητα: «Εκατομμύρια κάμερες κλειστού κυκλώματος / Η βία σε ένταση / Είναι το επιμελητήριο του σκότους / Επικίνδυνο / Φοράει χειροπέδες / Και εύκολα σκοτώνει…». (σελ. 25)
Η εποχή της πανδημίας σηματοδοτείται στη συλλογή συνολικά – σωρευτικά, με καθολικότητα στην προσέγγιση και τη σημασιολόγηση. Την ίδια ώρα η νοηματοδότησή της έχει και βαθύ ιδεολογικοπολιτικό περιεχόμενο. Εδώ μάλλον ιχνηλατείται κι ένα ταξικό υπογάστριο: «Όταν φύγουν τα μέτρα έκτακτης ανάγκης / Φαίνεται πως μερικά θα μείνουν… /…Συμβατά με μια ιδεολογία που έρχεται / Μέτρα επιτήρησης υψηλής τεχνολογίας / Μιας επιδοτούμενης ανεργίας / Μαζί με ανθρώπους που θα βλέπουν στον δρόμο / Ένα σύμπαν από ένα πλάνο (σελ. 32)
Ώρα όμως ν΄ αναφερθώ και στο αμιγώς κυπριακό ηχόχρωμα του βιβλίου. Η ποιήτρια βιώνει το Κυπριακό στην ολότητα, αλλά και στην εξελικτική δυναμική του. Εναρμονίζει τις διαχρονικές ανησυχίες της και με τις τρέχουσες, τις νεότερες εξελίξεις. Η Φρ. Κ. βιώνει το Κυπριακό όχι στατικά και μονοσήμαντα, αλλά διαλεκτικά και πολυσήμαντα. Η νεότερη εξέλιξη με το Βαρώσι την ενεργοποιεί ακαριαία: «Γνώριμα μέρη που διαχωρίστηκαν / Μπήκαν στην πόλη πανηγυρίζοντας / Εποικίζουν την Αμμόχωστο / Οι λέξεις άγριες / Σπάζουν όλα τα κρύσταλλα / Στην οδό Ελευθερίας…». (σελ.62)
Ο κυπροκεντρισμός της Φρ. Κ. δίνει την αίσθηση μιας απόμακρης ματιάς μόνο φαινομενικά. Στην ουσία η ποιήτρια βρίσκεται συνεχώς μέσα στην παλλόμενη καρδιά της πατρίδας μας: «Έχει μια αύρα τούτος ο τόπος / Τα μάτια μου αφηγούνται το φως του / Που μεγάλωσα / Ένα λουλούδι στο πέλαγος». (σελ. 56)
Η ποιήτρια γράφει την ίδια ώρα στίχους που αποπνέουν θλίψη, απογοήτευση και πίκρα, αλλά και στίχους έμπλεους ανάτασης, αισιοδοξίας και ελπίδας. Κι αυτό δεν συνιστά καμιά αντίφαση, καμιά αναίρεση εαυτού. Αμφότερες οι ψυχοσυναισθηματικές καταστάσεις που καταγράφει εδράζονται σε στέρεες βάσεις αισθητικής μα και πολιτικής προσέγγισης. Πρώτα ένα δείγμα πεσιμιστικού στίγματος: «Ένα ρήγμα που βαθαίνει / Ένας αόρατος μαγνήτης / Μας τραβάει όλους προς τα κάτω». (σελ. 11) Και ακολούθως ένα αποφθεγματικό ιχνοστοιχείο αισιοδοξίας: «Η αλήθεια είναι σαν το νερό / Βρίσκει ρωγμές / Και αναδύεται». (σελ. 12)
Θα ήθελα όμως να ολοκληρώσω αυτή την παρουσίαση με μια ποιητολογική αναφορά της Φρ. Κ. ενδεικτική για το συνολικό ποιητικό της ύφος. Η ποιητική της είναι χαμηλόφωνη, υπόγεια, βαθιά. Εκφράζεται όμως με τόσο καθαρότητα και τόση νηφαλιότητα.
Κι όλα αυτά δεν δεικνύουν τίποτε άλλο παρά μια σιγουριά για το ποιητικό της στίγμα, τη δική της πατημασιά στα ποιητικά δρώμενα: «Ήσυχη αυγή θα φέρει αχνοχάραμα / Και τα ίχνη της ποίησης / Πορθμείο / Το βέλος της γραφής / Συμμαχία με το φως και το σκοτάδι / Σπηλιά η ποίηση / Είναι λόγος που σωπαίνει». (σελ. 49)
