Πάμπος Κουζάλης: Δικές μου μονάδες μέτρησης είναι οι άνθρωποί μου και η μνήμη

Μετά τις συλλογές «Ραπτός λόγος» (2003), «Ένα» (2011) και «Σχεδόν» (2015), ο καταξιωμένος ποιητής, στιχουργός, σεναριογράφος, εκπαιδευτικός και επιμελητής εκδόσεων επιστρέφει με το 4^ο ποιητικό του πόνημα με τίτλο «Τώρα». Ο ίδιος εξηγεί ότι ο λόγος που επέλεξε τον συγκεκριμένο τίτλο είναι επειδή μόνο στην παρούσα στιγμή μπορεί κανείς να βιώσει μια συγκίνηση.

-Γιατί «Τώρα»; Γιατί μόνο όταν κοιτάς την παρούσα στιγμή κατάματα, μπορείς με μια σκέψη ή μια κίνηση, έστω ανεπαίσθητη, να αλλάξεις κάτι ή να προκαλέσεις μια συν-κίνηση. Ό,τι θέλεις κι ό,τι ποθείς, μόνο στο τώρα πιθανό να σου δοθεί η ευκαιρία να το κατακτήσεις, αν (αντι)δράσεις. Είναι βεβαίως χρήσιμο να καταστρώνεις σχέδια για το μέλλον και να βάζεις στόχους. Άλλο τόσο ωφέλιμος είναι ο απολογισμός για όσα έπραξες ή δεν μπόρεσες να δημιουργήσεις. Έχοντας όμως το βλέμμα στραμμένο μονίμως στα μελλούμενα και στα παρελθόντα, χάνεις αυτό που σε αντικρίζει στο παρόν. Έτσι κι αλλιώς όποτε κοιτάξω το ρολόι, πάντα το «τώρα» μού δείχνει. Γι’ αυτό «Ούτε αύριο, ούτε χτες/ πάρε τώρα αυτό που θες».

–Πώς θα όριζες τη σχέση σου με τον αναγνώστη χωροχρονικά; Η «συνάντησή» μου μέσω των ποιημάτων μου με τον αναγνώστη γίνεται σε χώρο και χρόνο που δεν ορίζω. Με τη βοήθεια του διαδικτύου, της μετάφρασης, αλλά και της μελοποίησης, τα λόγια μου φτάνουν σε αποδέκτες και μέρη που δεν θα μάθω ποτέ. Κάθε τόσο όμως έρχεται και με βρίσκει μια απόκριση, προκαλώντας συγκίνηση, χαρά, έκπληξη. Αυτά τα συναισθήματα με πλημμύρισαν, όταν για παράδειγμα είδα σε μια αραβική ιστοσελίδα να ανταλλάσσουν ευχές για τον νέο χρόνο, με ένα ποίημά μου -μεταφρασμένο στα αραβικά- που μιλάει για μια πρωτοχρονιά. Επίσης, ομολογώ ότι… αππώθηκα λίγο, όταν είδα ένα δίστιχό μου αποτυπωμένο με τατουάζ στο μπράτσο ενός νεαρού.

–Πότε γεννιέται ο ποιητής; Όταν τον συναντήσει το ερωτικό κεντρί της έμπνευσης, που φουντώνει την έμφυτη δίψα του για έκφραση και ενεργοποιεί μια εσωτερική φωνή που του φωνάζει: Μίλα! Τώρα! Για όσα βλέπεις, σκέφτεσαι, νιώθεις, για βιώματα κι οράματα δικά σου και των άλλων που έχουν ανάγκη να δανειστούν τις λέξεις σου. Ακόμα μίλα και για όσα δεν βλέπεις, αλλά θα ’θελες να υπάρχουν. Πλάσε τα εσύ. Προτού μιλήσεις όμως, ζήσε! Τρέξε με ορμή να γευτείς το γλυκό και το πικρό, μάθε όλα όσα έχει να σε διδάξει η απώλεια και αγάπα τον καθρέφτη σου, που λέει μόνο αλήθειες και ολοένα αλλάζει για να σου μοιάζει.

-Αν κοιτάξεις πίσω στη δουλειά σου, θα έλεγες ότι ξεχωρίζεις κάποιο επαναλαμβανόμενο θέμα ή κάποια επαναλαμβανόμενη οπτική; Η χρονομετρία είναι σταθερός συνοδοιπόρος μου. Όχι όμως με τα συμβατικά μέσα. Οι δικές μου μονάδες μέτρησης είναι οι άνθρωποί μου και η μνήμη. Μετρώ για πόσο χρόνο συμπορευτήκαμε, πόσο κρατήθηκαν στη ζωή όσα μοιραστήκαμε, πόσο άντεξε η μνήμη να τα κουβαλά, πόσο χρειάζεται για να ξεθωριάσει μια φωτογραφία ή ένα πρόσωπο. Πόσο διαστέλλονται οι ώρες, όταν μου λείπουν εκείνα τα πλάσματα και για πόσο θα δύναμαι να βαδίζω στο κενό της οριστικής αναχώρησής τους.

–Το πρώτο ποίημα της συλλογής τιτλοφορείται «Τραγουδίσματα», ενώ τρία άλλα ποιήματα έχουν ήδη μελοποιηθεί. Τι αποφέρει η συνάντηση του λόγου σου με τη μουσική; Όλες οι στιγμές που με έχουν σημαδέψει μέχρι σήμερα είναι συνυφασμένες με μια μουσική ή ένα τραγούδι. «Τραγουδιστά» είναι και τα ποιήματά μου, γιατί ο ρυθμός είναι αναπόσπαστο χαρακτηριστικό τους. Για να θεωρήσω ένα ποίημά μου ολοκληρωμένο, το διαβάζω φωναχτά για να βεβαιωθώ ότι οι λέξεις «χορεύουν». Όταν η μελοποίηση αξιοποιήσει αυτό τον ρυθμό και κεντήσει πάνω του το τραγούδι, αναδεικνύοντας τα νοήματα και τις εικόνες, κι όταν το ερμηνεύσει μια φωνή φωτεινή, τότε όσα λένε οι βουβές γραμμές στο χαρτί, ζωντανεύουν και φτάνουν βαθύτερα στο μυαλό και στην ψυχή του ακροατή.

–Πιστεύεις περισσότερο στην ιαματική ή στη μεσολαβητική ιδιότητα της ποίησης; Από πλευράς του γράφοντος δεν έχω την έπαρση ότι τα ταπεινά ποιήματά μου μπορούν να παρηγορήσουν ή να θεραπεύσουν, ούτε γράφω με τέτοια πρόθεση. Θα είμαι όμως ευτυχής και ευγνώμων αν αυτό συμβεί κι επίσης αν μπορέσω ως μεσολαβητής να πυκνώσω λόγια πολλών και να τα μεταφέρω μέσω της τέχνης του λόγου όσο μακρύτερα φτάνει η φωνή μου. Από την άλλη, ως αναγνώστης στέκομαι ενώπιον ιαματικών ποιημάτων γνωστών και αγνώστων δημιουργών και τα αφήνω να μου αποκαλύψουν όσα επιθυμούν κι όσα η εκάστοτε ανάγκη μου και η δύναμή μου μού επιτρέπουν να αναγνωρίσω, να κατανοήσω και να συναισθανθώ.