Η διαρροή θεμάτων από το εξεταστικό δοκίμιο των Νέων Ελληνικών την περασμένη Δευτέρα, είναι μια καλή αφορμή για να μπούμε σε μία ουσιαστική συζήτηση γύρω από την κατάσταση στην Παιδεία και τις παθογένειες του εκπαιδευτικού μας συστήματος, με τις οποίες ευνοείται η άνθιση της παραπαιδείας στην Κύπρο. Και εδώ είναι καιρός να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους και να πάψουμε να παριστάνουμε πως δεν κατανοούμε τις προεκτάσεις αυτού του ζητήματος. Διότι, δυστυχώς, το θέμα και πάλι είναι το κέρδος και τα συμφέροντα. Οικονομικά και πολιτικά. Μια σχέση συναλλαγής που προκύπτει με την ανοχή του κράτους έναντι της παραπαιδείας και των φορέων της. Και εδώ είναι που πρέπει να διατυπωθεί και τι ορίζουμε ως παραπαιδεία. Είναι μόνο όσοι καθηγητές ή δάσκαλοι κάνουν ιδιωτικά μαθήματα στα σπίτια τους τα απογεύματα χωρίς να τα δηλώνουν; Ή μήπως η έννοια της παραπαδείας περικλείει και τα ιδιωτικά φροντιστήρια που λειτουργούν κατόπιν άδειας ή που δηλώνουν ότι έχουν αδειοδοτηθεί από το δημόσιο.

Εδώ είναι ένα άλλο μεγάλο ζήτημα που το κράτος πρέπει να απαντήσει. Και ο προβληματισμός αφορά στους λόγους για τους οποίους ένα παιδί, πρέπει ή νιώθει την ανάγκη να καταφεύγει σε ενισχυτικά ή «ιδιαίτερα» μαθήματα τα απογεύματα. Και το ζητούμενο είναι ότι αυτή η κατάσταση πραγμάτων έχει οδηγήσει εδώ και χρόνια, σε μία βιομηχανία κέρδους, τρεφόμενη ουσιαστικά, από την ανικανότητα και την ανεπάρκεια του εκπαιδευτικού συστήματος. Αν είναι κάτι που μας έχει αποκαλυφθεί με αποδείξεις αυτή τη φορά με τη διαρροή, είναι η διαπλοκή αυτής της «παράλληλης» εκπαιδευτικής βιομηχανίας, με το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα. Διότι στο πλαίσιο του οικονομικού ανταγωνισμού που υπάρχει μεταξύ αυτών των φορέων παροχής ιδιαίτερων ή ενισχυτικών μαθημάτων, έχουμε και την «προσφορά» της δυνατότητας «αποκάλυψης» του εξεταστικού δοκιμίου στους λίγους και εκλεκτούς που θα αποκτήσουν φήμη ότι έχουν πρόσβαση στα εξεταστικά δοκίμια και κατ’ επέκταση θα αυξήσουν την πελατεία τους,.. 

Ξέρουμε πλέον πώς πάει το παιχνίδι. Ο αριθμός επιτυχόντων στις εξετάσεις για ένα φροντιστήριο είναι δείκτης επιτυχίας. Όπως, επίσης, και για το πόσο «είναι μέσα στα πράγματα» ή «ξέρει τι θέματα πέφτουν» ένας καθηγητής. Και αυτός ο δείκτης καθορίζει πολλές φορές και την τιμή. Αλλά, είπαμε, στην ελεύθερη αγορά, ο καθένας χρεώνει και πουλά όσα θέλει το προϊόν του. Το θέμα, όμως, δεν είναι αυτό, αλλά οι ευθύνες του κράτους.

Το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι βαθιά εξετασιοκεντρικό. Η εφαρμογή του θεσμού των τετράμηνων εξετάσεων, δεν έφερε τις βελτιώσεις που ανέμεναν ορισμένοι να φέρει. Αντίθετα, μέχρι στιγμής φαίνεται να δημιουργούνται περισσότερα ζητήματα, αφού αυξάνεται το άγχος των μαθητών. 

Κανένα, όμως, σύστημα αξιολόγησης δεν πρόκειται να φέρει ουσιαστικό αποτέλεσμα, εάν δεν αλλάξει ολόκληρη η φιλοσοφία του εκπαιδευτικούς συστήματος. Όσο το σύστημα θέλει να «καλουπώνει» τους μαθητές στην απομνημόνευση στείρων γνώσεων, τόσο πιο πολλά ζητήματα θα προκύπτουν. Διότι η «καλουπωμένη» γνώση είναι που γέννησε και συντηρεί και όλη αυτή τη βιομηχανία της παραπαιδείας.

Το ζητούμενο είναι ένα πιο ανθρώπινο σχολείο για όλους τους μαθητές. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο θα παρέχει γνώσεις μέσα από την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Να είναι ένας φορέας που να λειτουργεί ως φυτώριο δημιουργίας νέων πολιτών, με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Την ίδια ώρα όμως, να είναι και ένας εκπαιδευτικός φορέας που να μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας. Με παροχή σωστής επαγγελματικής καθοδήγησης προς τους μαθητές στην εποχή της ψηφιακής εποχής. Είμαστε πλέον στα χρόνια της τεχνητής νοημοσύνης και των ραγδαίων αλλαγών που έπονται σε όλο το φάσμα της κοινωνίας. Σε αυτά είναι που πρέπει να στοχεύσει το σχολείο και ο πραγματικός ρόλος του εκπαιδευτικού συστήματος οφείλει να είναι η προετοιμασία των μαθητών για να βγουν στην κοινωνία έτοιμοι να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της…