Ενδεχόμενα αχρείαστα καταβληθέντα ποσά μέσω χορηγιών που έλαβαν κυπριακές εταιρείες σε τρία σχέδια στο πλαίσιο του προγράμματος «Αειφόρος Ανάπτυξη και Ανταγωνιστικότητα» που συγχρηματοδοτήθηκαν από την Κυπριακή Δημοκρατία και το ΕΤΠΑ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διαχειριστική Αρχή ήταν η ΕΠΣΑ εντόπισε σε έλεγχο της η ελεγκτική υπηρεσία παραπέμποντας μάλιστα το θέμα στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF).

Συγκεκριμένα, τον Ιούλιο του 2019, υποβλήθηκε στην Υπηρεσία καταγγελία, σχετικά με τις χορηγίες που έλαβαν:

-Οκτώ εταιρείες, μέσω του Σχεδίου της προγραμματικής περίοδου 2004–2006 (Σχέδιο Παροχής Χορηγιών προς Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις για προώθηση εναλλακτικών οικονομικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τον Αγροτουρισμό)

-Του Σχεδίου 2 της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 (Σχέδιο Παροχής Χορηγιών προς Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις για προώθηση του Αγροτουρισμού στην Ύπαιθρο), των οποίων Ενδιάμεσος Φορέας ήταν το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως

-Μία εταιρεία, η οποία έλαβε χορηγία μέσω του Σχεδίου 3 (Σχέδιο κινήτρων για επενδύσεις αειφόρου εμπλουτισμού και αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος), του οποίου Ενδιάμεσος Φορέας ήταν ο ΚΟΤ.

Σύμφωνα με την καταγγελία, οι εταιρείες αυτές αποτελούν μέρος του ίδιου τουριστικού καταλύματος και έχουν κοινό διαχειριστή, την εταιρεία Α και κοινό «πραγματικό αποδέκτη» τον κ. Χ, ο οποίος, μέσω της δημιουργίας εταιρειών, στα ονόματα συγγενών και συνεργατών, εξασφάλισε ενισχύσεις μέσω των πιο πάνω Σχεδίων, κατά παράβαση των προνοιών τους, οι οποίες βασίζονταν στους Κανονισμούς της ΕΕ (αρ. 69/2001 σχετικά με την ΠΠ 2004-2006 και αρ. 1998/2006 σχετικά με την ΠΠ 2007-2013) για την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας, οι οποίοι έθεταν (και θέτουν) όριο στο ποσό των ενισχύσεων ήσσονος σημασίας που χορηγείται ανά «επιχείρηση», όπως αναφέρεται στην Εισαγωγή της παρούσας Έκθεσης.

Από τον έλεγχο προέκυψαν εύλογα ερωτηματικά, σε σχέση με το εάν όλες οι πιο πάνω εταιρείες θα έπρεπε να θεωρηθούν ως ξεχωριστές επιχειρήσεις, αντί ως μία επιχείρηση, που θα είχε ως συνέπεια να μην γίνουν δεκτές πέραν της μιας αίτησης ανά Σχέδιο, ούτε να παραχωρηθεί χορηγία, η οποία συσσωρευτικά θα υπερέβαινε τα όρια που ορίζονταν από τα Σχέδια 1 και 2 και που αφορούσαν σε περίοδο τριών οικονομικών ετών, σύμφωνα με τον Κανονισμό για τις χορηγίες ήσσονος σημασίας.

Επιπρόσθετα από τα πιο πάνω, εάν όλες οι εταιρείες, που συσχετίζονται με τον κ. Χ, θεωρούνταν ως μία επιχείρηση, ενδεχομένως αυτή να μην ικανοποιούσε τα κριτήρια για χαρακτηρισμό της ως μικρή επιχείρηση.

Τα σημαντικότερα ευρήματα που προέκυψαν από τον έλεγχο, είναι συνοπτικά τα ακόλουθα:

  • Ο κ. Χ είναι ιδιοκτήτης των ακινήτων, τα οποία παραχωρήθηκαν στις εταιρείες (τελικούς δικαιούχους των έργων) με συμβολικό ενοίκιο, με σκοπό την αποκατάστασή τους και την μετατροπή τους σε αγροτουριστικά καταλύματα.
  • Οι εκπρόσωποι των εταιρειών, που υπέγραψαν τις αιτήσεις για λήψη χορηγιών μέσω των Σχεδίων, ήταν όλοι άτομα που είχαν οικογενειακούς ή επαγγελματικούς δεσμούς με τον κ. Χ.
  • Όλα τα κτήρια των πιο πάνω εταιρειών διαφημίζονται ως καταλύματα της εταιρείας Α, έχουν κοινό χώρο υποδοχής και οι κρατήσεις γίνονται μέσω της εταιρείας Α. Επιπλέον, αρκετοί υπάλληλοι μεταξύ των εταιρειών είναι κοινοί.
  • Τρεις από τις εννέα εταιρείες που έλαβαν χορηγία δεν ήταν εν ενεργεία, εγγεγραμμένες στην Κύπρο και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), κατά την υποβολή της αίτησης, κατά παράβαση του όρου των Σχεδίων για δυνητικούς δικαιούχους.

«Λόγω της σοβαρότητας των ευρημάτων, που ενδέχεται να οδηγούν σε αχρείαστα καταβληθέντα ποσά και λαμβάνοντας υπόψη τις υποχρεώσεις μας, βάσει των άρθρων 325(2) και 325(3) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και βάσει του άρθρου 8 του Κανονισμού 883/2013/ΕΕ, ενημερώσαμε σχετικά την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), για δική της αξιολόγηση και σύσταση, ως το προς το κατά πόσο συντρέχουν λόγοι περαιτέρω έρευνας. Η OLAF μάς ενημέρωσε ότι, μελετώντας τα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιόν της, έκρινε ότι συντρέχουν λόγοι διερεύνησης και έχει ανοίξει φάκελο υπόθεσης, οι έρευνες για την οποία βρίσκονται σε εξέλιξη. Τονίζουμε ότι οι αναφορές στην παρούσα Έκθεση και η κοινοποίηση του θέματος στον OLAF ουδόλως σημαίνει ή θα πρέπει να εκληφθεί ότι διατυπώνουμε κατηγορία εναντίον οποιουδήποτε προσώπου για τη διάπραξη ποινικών ή άλλων αδικημάτων», τονίζει η ελεγκτική υπηρεσία.

Οι χρηματοδοτήσεις που χορηγήθηκαν στις τέσσερεις αιτήτριες εταιρείες, στο πλαίσιο του Σχεδίου 1 της ΠΠ 2004-2006,  διέπονταν από τους Κανονισμούς 69/2001 και 70/2001 της ΕΕ, οι οποίοι έθεταν ανώτατο όριο στο ποσό ενισχύσεων που μπορεί να δοθεί σε κάθε μία επιχείρηση σε περίοδο τριών ετών (ενισχύσεις de minimis) στις ₤57.000 (€100.000). Το σύνολο της ενίσχυσης που θα μπορούσε να παραχωρηθεί σε έναν αιτητή αντιστοιχούσε στο 50% των επιλέξιμων δαπανών, με μέγιστο όριο επιχορήγησης τις ₤180.000 (περίπου €308.000), περιλαμβανομένου του ποσού επιχορήγησης ήσσονος σημασίας.

Οι χορηγίες που καταβλήθηκαν στις άλλες τέσσερεις εταιρείες, κατά την ΠΠ 2007–2013, παραχωρήθηκαν είτε στη βάση του Κανονισμού 1998/2006, για ενισχύσεις ήσσονος σημασίας και ανέρχονταν στο 50% των επιλέξιμων δαπανών, με ανώτατο όριο επιχορήγησης τις €200.000, είτε στη βάση του Κανονισμού 800/2008, για χορηγίες προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με ποσοστό ενίσχυσης ύψους 35% για τις μικρές και 25% για τις μεσαίες και ανώτατο όριο τις €300.000.  Σημειώνουμε ότι, το μέγιστο ύψος της επένδυσης προς επιδότηση, για επιλέξιμες επενδύσεις σε κέντρα ευεξίας/αποκατάστασης/αποθεραπείας, είχε καθοριστεί στα €5 εκ.

Για σκοπούς υπολογισμού του ανώτατου ποσού που παραχωρείται ανά επιχείρηση, ο ορισμός που δίδεται, με βάση σύσταση της ΕΕ, ημερ. 6.5.2003, αναφέρει ότι ως επιχείρηση θεωρείται «κάθε μονάδα, ανεξάρτητα από τη νομική της μορφή, που ασκεί οικονομική δραστηριότητα ατομικά ή οικογενειακά, προσωπικές εταιρείες ή ενώσεις προσώπων που ασκούν τακτικά μια οικονομική δραστηριότητα». Επίσης, σύμφωνα με εγκύκλιο του Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων, ημερ. 4.12.2009, με τον όρο «επιχείρηση» νοείται οικονομική ενότητα (economic unit), έστω και αν από νομική άποψη η οικονομική αυτή ενότητα αποτελείται από περισσότερα φυσικά ή νομικά πρόσωπα.

Για διασφάλιση ότι οι χορηγίες που θα εγκρίνονταν στο πλαίσιο των υπό αναφορά Σχεδίων, συνάδουν με τις πιο πάνω πρόνοιες και ορισμούς του Κοινοτικού Κεκτημένου, οι αιτητές καλούνταν να υπογράψουν, με την υποβολή της αίτησής τους, υπεύθυνη δήλωση, σύμφωνα με την οποία ούτε οι ίδιοι, ούτε άλλο μέλος της επιχείρησης, δεν χρηματοδοτήθηκαν ή αιτήθηκαν χρηματοδότησης από άλλο εθνικό ή κοινοτικό Πρόγραμμα, για υλοποίηση οποιασδήποτε άλλης πρότασης.