Η συζήτηση για τη χρήση ηλεκτρικών σκούτερ στους κυπριακούς δρόμους έχει επανέλθει τις τελευταίες ημέρες, προκαλώντας εύλογα ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η πολιτεία. Πώς είναι δυνατόν να απασχολεί η επικινδυνότητα της κυκλοφορίας τους στους κύριους δρόμους, όταν κάτι τέτοιο υποτίθεται πως απαγορεύεται δια νόμου, αλλά σε κάθε γωνιά πόλης υπάρχουν σημεία ενοικίασης;
Αρκεί μια σύντομη βόλτα στο κέντρο της Λευκωσίας, της Λεμεσού ή της Λάρνακας για να αντιληφθεί κάποιος ότι η νομοθεσία παραμένει στα χαρτιά. Παρά τους περιορισμούς, οι χρήστες –ανεξαρτήτως ηλικίας ή εμπειρίας– μπορούν να ενοικιάσουν σκούτερ από οποιοδήποτε σημείο, χωρίς καμία εγγύηση ότι τηρούνται οι προβλεπόμενοι κανόνες. Το ερώτημα είναι εύλογο: ποιες ασφαλιστικές δικλείδες υπάρχουν για να διασφαλίζεται η εφαρμογή του νόμου;
Το βάρος της δημόσιας ασφάλειας πέφτει, για ακόμη μια φορά, αποκλειστικά στην Αστυνομία, σε ένα πλαίσιο όπου η γενικότερη πολιτική φαίνεται να ανέχεται –αν όχι να ενθαρρύνει σιωπηρά– την άναρχη χρήση των πατινιών. Κανείς δεν φαίνεται διατεθειμένος να αναλάβει την ευθύνη για τη θέσπιση, εφαρμογή και επόπτευση μιας πολιτικής που επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία ενός μέσου μεταφοράς με σοβαρές επιπτώσεις στην αστική ασφάλεια και την οδική συμπεριφορά.
Τι προβλέπει ο νόμος
Αρχικά, δεν υπήρχε κανένα νομικό πλαίσιο για την κυκλοφορία των ηλεκτρικών σκούτερ στην Κύπρο. Το 2022 θεσπίστηκε σχετική νομοθεσία, αρκετά αυστηρή στα χαρτιά: το ελάχιστο όριο ηλικίας ορίστηκε στα 14 έτη, η μέγιστη ταχύτητα στα 20 χλμ./ώρα σε ποδηλατόδρομους και δρόμους με όριο έως 30 χλμ./ώρα και στα 10 χλμ./ώρα σε πεζόδρομους και πλατείες.
Παράλληλα, προβλέπεται διοικητικό πρόστιμο €50 για όσους κινούνται εκτός των επιτρεπόμενων λωρίδων, δεν διαθέτουν φωτισμό ή σταθμεύουν παρανόμως. Πρόστιμο €85 επιβάλλεται όταν ο οδηγός είναι κάτω των 14 ετών, αναπτύσσει υπερβολική ταχύτητα, δεν φορά κράνος ή παραβιάζει τη σήμανση. Το ίδιο ποσό καλούνται να πληρώσουν και οι οδηγοί μηχανοκίνητων οχημάτων που δεν λαμβάνουν μέτρα προστασίας απέναντι στους χρήστες σκούτερ.
Οι ευθύνες των Δήμων και το θεσμικό κενό
Ο βουλευτής της ΔΗΠΑ και πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Μεταφορών, Μαρίνος Μουσιούττας, δήλωσε χθες στον τηλεοπτικό σταθμό ΑΛΦΑ ότι υπάρχει σαφής αδυναμία της Αστυνομίας και των τοπικών αρχών να εποπτεύσουν την εφαρμογή του νόμου. «Ήταν υποχρέωση των δημοτικών αρχών να οριοθετήσουν τα σημεία στάθμευσης των πατινιών», ανέφερε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως η απουσία κυρώσεων ενθαρρύνει την αυθαιρεσία των εταιρειών ενοικίασης.
Ο ίδιος προανήγγειλε πρόταση για συνολική επανεξέταση ή και απαγόρευση της χρήσης σκούτερ, εφόσον δεν υπάρξουν άμεσες κινήσεις από τους Δήμους ή τις εταιρείες για την αποκατάσταση της τάξης. Το παράδοξο, ωστόσο, είναι ότι οι ίδιες οι τοπικές αρχές εμφανίζονται ανέτοιμες ή αδιάφορες απέναντι στην εφαρμογή μιας νομοθεσίας την οποία υποτίθεται ότι καλούνται να υπηρετήσουν.
Αναπάντητα ερωτήματα και κρατική ατολμία
Το ζήτημα δεν είναι μόνο επιχειρησιακό αλλά βαθιά θεσμικό. Γιατί δεν καθορίστηκαν από την αρχή οι χώροι ενοικίασης; Γιατί δεν τέθηκαν προϋποθέσεις ελέγχου, όπως γεωγραφικός περιορισμός της ταχύτητας ή ταυτοποίηση χρηστών; Και, τελικά, γιατί κάθε φορά ο πολίτης καλείται να αντιμετωπίσει ένα φαινόμενο που το ίδιο το κράτος επιτρέπει με τις παραλείψεις του; Εξάλλου, οι ποδηλατοδρόμοι στις πόλεις της Κύπρου είναι πολύ περιορισμένοι. Γιατί λοιπόν, η ενοικίαση των σκούτερ να μην γίνεται μόνο στις περιοχές ποδηλατοδρόμων;
Η υπόθεση των σκούτερ αναδεικνύει, με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο, την αναντιστοιχία ανάμεσα στη νομοθεσία και την εφαρμογή της. Η εικόνα του οποιουδήποτε να ενοικιάζει ένα σκούτερ και να ξεκινά τη διαδρομή του –νόμιμα ή όχι– χωρίς καμία ουσιαστική επίβλεψη, αποτελεί σύμπτωμα ενός ευρύτερου προβλήματος που αφορά την αδυναμία του κράτους να επιβάλει αυτό που έχει προωθήσει ως νόμο.
