«Περί βλακείας», 88 χρόνια μετά.
Έχω την εντύπωση πως, παρακολουθώντας τις ειδήσεις –τον τρόπο, έστω, που παρουσιάζεται κάθε ανοησία ως είδηση– οι νοητικές μας ικανότητες εκπίπτουν ολοένα και περισσότερο. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια, συνειδητή μάλιστα, για να μην παρασυρθεί κανείς στη δίνη τους. Ταυτόχρονα, άλλη τόση προσπάθεια απαιτείται για να μην παρασυρθείς στην αντίθετη κατεύθυνση, απλώς και μόνο από υπερβολική αντίδραση στην εν λόγω ανοησία. Οι δημοσιογράφοι και όσοι έχουν περισσότερο άμεση σχέση με τα γεγονότα, είναι εκτεθειμένοι περισσότερο και στα δυο. Όπως γράφει και ο Αυστριακός συγγραφέας Ρόμπερτ Μούζιλ στο βιβλίο του «Περί βλακείας» (μια διάλεξη, ουσιαστικά, την οποία έδωσε στη Βιέννη στις 11 και 17 Μαρτίου του 1937 – στα ελληνικά: εκδ. Μίνωας 2017): «Κάποιος που επιχειρεί να μιλήσει για τη βλακεία διατρέχει σήμερα τον κίνδυνο να ζημιωθεί με κάμποσους τρόπους∙ μπορεί να του καταλογίσουν θρασύτητα, μπορεί να του καταλογίσουν ακόμα και παρεμπόδιση της εξέλιξης».
Κάπως έτσι σκεφτόμουν διαβάζοντας ότι ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης ζήτησε από τους Αμερικανούς να στείλουν μια ομάδα εμπειρογνωμόνων της υπηρεσίας ATF (Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives), για να μας πουν ποιος ή ποιοι ευθύνονται για την καταστροφική πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό. Η πρώτη μου αντίδραση, σε συνειρμό με τα αρχικά της αμερικανικής υπηρεσίας ήταν… αγγλοπρεπής (WTF – What The Fuck?) – αλλιώς, όπως λέμε «θέλεις και παπά να σου το πει;» ή, όσον αφορά τον πρόεδρο, κάτι σαν «Θέλω να δω τον Πάπα!», τη γνωστή παλιά οπερέτα. Οι Αμερικανοί έβγαλαν άκρη με τις δικές τους πυρκαγιές –καίγεται ακόμα το εκπληκτικό Γκραν Κάνιον εδώ και πάνω από μήνα– και τώρα θα διαλευκάνουν και τη δική μας; Και αν μας πουν πώς να οργανωθούμε σωστά, θα το κάνουμε;
Δεν αδικώ τους έμπειρους ειδικούς, όμως τι ακριβώς περιμένει ο πρόεδρος να του πουν; Αν ήταν εμπρησμός, ποιος έβαλε τη φωτιά; Αν δεν ήταν, πόσο αδύνατο ήταν να αντιμετωπιστεί, π.χ. στο… Γκραν Βουνί της Λεμεσού, και μάλιστα με το σκορποχώρι των υπευθυνοανεύθυνων – του συντονιστή για τις πυρκαγιές, που πήγε δωρεάν «υπηρεσιακές» διακοπές στην Αυστραλία, ή εκείνων που μοιάζουν να είναι σε μόνιμες διακοπές στον τόπο τους, δουλεύοντάς μας «δουλεύοντας»; Ίσως τι δεν έκαναν και τι πρέπει να κάνουν στο μέλλον; Όχι φυσικά∙ είμαι βέβαιος –το ίδιο, υποθέτω, κι εσείς– ότι οι κυβερνώντες θέλουν να μας πείσουν ότι όλα θα βγουν στο φως, ότι δεν κρύβουν τις ευθύνες τους, ότι είναι πρόθυμοι να διορθώσουν τα λάθη τους – με δυο λόγια, ότι μας περνούν για βλάκες, και πιθανότατα έχουν δίκιο. «Το ανησυχητικό δεν είναι ότι εξακολουθούμε να πιστεύουμε σε βλακείες», γράφει ο Π. Τατσόπουλος στον πρόλογο του βιβλίου του Μούζιλ που προανέφερα. «Το ανησυχητικό είναι ότι μπορούμε και να τις επιβάλλουμε. Να ανεβάσουμε τους βλάκες στην εξουσία».
Για να μην… αδικήσω και τους βουλευτές μας, κυρίως για να μην επαναλάβω τα όσα λέχθηκαν στη σχετική συνεδρίαση της Βουλής, η οποία υποτίθεται ότι έγινε για να αναζητηθούν ευθύνες, και με περάσετε για βλάκα (ίσως όντως είμαι), θα πω μόνο πως χρησίμευσε για μια ακόμα φορά ώστε να «διασταυρώσουν τα ξίφη τους», να «εκτοξευθούν βέλη» ή (άσφαιρα) «πυρά», και να παίξουν τη χιλιοπαιγμένη παράσταση περί πολιτικών ευθυνών – π.χ. η Πολιτική Άμυνα ως η καλύτερη Πολιτική Αντεπίθεση, ή η Τοπική Αυτοδιοίκηση ως Τοπική Αναρχία, η υπουργός Γεωργίας ως… υπουργός του Τίποτα κ.ά. Το πιο θλιβερό όλων όμως, ταυτόχρονα και ελπιδοφόρο, είναι ότι υπάρχουν (ακόμα!) άνθρωποι –πυροσβέστες, εθελοντές κ.ά.– που αγωνίζονται τραγικά μόνοι, παρά την ανεπάρκεια της υπηρεσίας τους ή την αδιαφορία των ανωτέρων, με αυταπάρνηση και κόντρα σε όλες τις αντίξοες αυτές συνθήκες, απλώς και μόνο επειδή διαθέτουν κάτι σπάνιο: Ενσυναίσθηση και αίσθηση του καθήκοντος, έγνοια για τον τόπο και τους άλλους. Γιατί δεν υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι σε υπεύθυνες θέσεις; Ξέρουμε όλοι καλά γιατί: Επειδή είμαστε βλάκες, επιλέγουμε τους ομοίους μας.
chrarv@philelefheros.com
MINORITY REPORT, 10.08.2025
