Η υποβάθμιση και υποτίμηση του ηρωισμού των αγωνιστών της ΕΟΚΑ ήταν σημαντικό κεφάλαιο στο «εγχειρίδιο» των αποικιοκρατών. Δεν το έκαναν μόνο στην Κύπρο, αλλά και στην Ιρλανδία, στη Μαλαισία, στην Κένυα και όπου υπήρχε σημαντική αντίσταση στην καταπίεση που επέβαλλαν. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου, που έγινε θρύλος πριν καν τη μάχη στον Μαχαιρά, έπρεπε να συκοφαντηθεί και να χαμηλώσει στα μάτια των Ελλήνων της Κύπρου, για να αποφευχθεί ο παραδειγματισμός και η τόνωση του ηθικού τους. Έτσι, η πρώτη απόκριση μετά το ολοκαύτωμα της 3ης Μαρτίου 1957 ήταν ότι ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ ουσιαστικά αυτοκτόνησε. Ένας λοχαγός, που πήρε μέρος στη μάχη, ισχυρίστηκε ότι βρέθηκαν κάλυκες που δεν ταίριαζαν με τα όπλα του βρετανικού στρατού, ενώ στρατιωτικός ιατρός αναφέρθηκε σε διαμπερές τραύμα στο κρανίο και έπειτα έπεσε σε αντιφάσεις.

Τελικά, ο δικαστής Έλισον αποφάνθηκε ότι το τραύμα στο κρανίο του Αυξεντίου προήλθε από έκρηξη λόγω της φωτιάς και ότι ο θάνατός του δεν ήταν ούτε αυτοκτονία ούτε πυροβολισμός από κάποιον συναγωνιστή του (Σταυρή Μιχάλης, «Η θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου», «Ο Φιλελεύθερος», 3 Μαρτίου 2017). Αυτό το τελευταίο δεν αναφέρθηκε στις τελευταίες συνεντεύξεις και τοποθετήσεις για τη θυσία του υπαρχηγού της ΕΟΚΑ, παρ’ όλο που υπάρχει και στο αρχείο της «Χαραυγής». Δεν βόλευε την ιστορική αναθεώρηση, η οποία επιχειρείται εμμονικά εδώ και 70 χρόνια από συγκεκριμένους κύκλους μέσα και γύρω από το ΑΚΕΛ, μα και από ψευτοδιανοούμενους της δεξιάς και του κέντρου. Δεν αναφέρθηκε από τον ιστορικό Μιχάλη Μιχαήλ, ο οποίος ασχολείται εδώ και δεκαετίες με τον αγώνα της ΕΟΚΑ και από το 2017, σχεδόν ολοκληρωτικά, με τη θυσία του Αυξεντίου.

Σε πολλά λεπτά δύο συνεντεύξεων, αναφέρθηκε σε πρακτικά της δίκης που έφτασαν στα χέρια του και, χρησιμοποιώντας το βήμα που του έδωσαν δύο πρόθυμοι συνομιλητές που τον κοιτούσαν σαν μαθητές δημοτικού καθώς μάλλον δεν διάβασαν λέξη για τον αγώνα της ΕΟΚΑ, άφησε ξανά σκιές γύρω από τη μεγάλη μορφή που ονομάζεται Γρηγόρης Αυξεντίου. Αν και επαναλάμβανε ότι αυτή η συζήτηση δεν προσβάλλει το μεγαλείο του ή το μέγεθος της θυσίας του, δεν θέλει πολλά κανείς για να καταλάβει ότι τούτος ακριβώς ήταν ο σκοπός του. Διότι, εδώ και πολλές δεκαετίες, έγνοια τους δεν είναι η ιστορική αλήθεια, αλλά η υποτίμηση ενός αγώνα στον οποίο εναντιώθηκαν, προς υπηρεσία της αποικιοκρατίας, από την πρώτη στιγμή.

Στο διά ταύτα, η συζήτηση για τη θυσία του Αυξεντίου, που δεν πέθανε, είναι ένα μέρος του κακογραμμένου μανιφέστου της ιστορικής αναθεώρησης, που χρησιμοποιείται όλα αυτά τα χρόνια για να ακυρώσει τη μοναδική, ένοπλη, αντιαποικιακή επανάσταση αυτού του λαού. Ένα άλλο, είναι η σύνδεση και η επίρριψη ευθυνών στην ΕΟΚΑ για την τουρκανταρσία, τη διχοτόμηση, την εισβολή, σύμφωνα πάντα με το αφήγημα των Άγγλων αποικιοκρατών και, ασφαλώς, της Τουρκίας και των εδώ αντιπροσώπων της. Και όλα αυτά, επειδή ήταν εκκωφαντικά απόντες –όταν όλα τα κομμουνιστικά κόμματα έκαναν ή συμμετείχαν στα όπου γης αντιαποικιακά αντάρτικα– από την πιο όμορφη ιστορία αυτού του τόπου και ο λόγος δεν ήταν φυσικά ο Γρίβας. Ποιος ήταν; Ας απαντήσει σε νέο πόντκαστ του τηλεοπτικού ευρωβουλευτή ο ιστορικός του κόμματος. Προς το παρόν, ας πάρουν κι οι δυο απάντηση από τον Ρίτσο: «Όποιος μπορεί να νικήσει μια στιγμή τη ζωή του, νικάει και τον θάνατο. Το ’μαθα». Αυτοί δεν θα μάθουν ποτέ.