«Να είσαι η αλλαγή που επαγγέλλεσαι»

«Η χώρα χρειάζεται τομές», έγραψε πρόσφατα η αναπληρώτρια εκπρόσωπος Τύπου του ΔΗΣΥ κ. Ξένια Κωνσταντίνου . Τι χρήσιμη υπενθύμιση, κινδυνεύαμε να το ξεχάσουμε! Είχε προηγηθεί παρόμοια έκκληση της Προέδρου του ΔΗΣΥ κ. Αννίτας Δημητρίου, σε δημοσιογραφική διάσκεψη για την καταπολέμηση της διαφθοράς (15/5/25), για τομές, αλλαγές, μεταρρυθμίσεις και παρόμοια άλλα υψιπετή. Όχι, δεν είδα κάτι περί επανάστασης. Όπως είπε η πάντοτε σώφρων κ. Δημητρίου, το τέως κυβερνητικό κόμμα θέλει να αλλάξει τη χώρα, «όχι να τη γκρεμίσει». Τι ανακούφιση! Δεν χρειάζεται να ανησυχώ ότι ο ΔΗΣΥ διοικείται από ριζοσπάστες.

Το αίσθημα ανακούφισης διαδέχθηκε το αίσθημα της παρ’ ολίγον έμπνευσης άμα τη θέα των μεγαλόπνοων ιδανικών της κ. Δημητρίου. «Τονίσαμε και επαναλάβαμε αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια τη ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΠΑΝΤΟΥ, την ενίσχυση του ΕΛΕΓΧΟΥ και της ΛΟΓΟΔΟΣΙΑΣ, καθώς και τη ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΑΝΟΧΗ σε φαινόμενα διαφθοράς. Λογοδοτούμε μόνο στους πολίτες, δεν έχουμε εξαρτήσεις από κανένα και υπηρετούμε αποκλειστικά και μόνο το δημόσιο συμφέρον» (τα κεφαλαία δικά της). Τι ωραία λόγια! Τι ωραίο θα ήταν είχαν αντίκρισμα στην πραγματικότητα!

Το κόμμα που επι των κυβερνητικών ημερών του γιγαντώθηκε η διαφθορά αποφεύγει βολικά την οδυνηρή αυτοκριτική δια μεγαλόστομων διακηρύξεων και γραφειοκρατικών επινοήσεων του τύπου «επανασχεδιασμός διαδικασιών και εποπτείας δημόσιων συμβάσεων». Δεν τους περνά από το μυαλό ότι αν η διαφθορά ήταν απλώς θέμα διαδικασιών, θα πληρώναμε αδρά τη McKinsey να μας σχεδιάσει τέτοιες διαδικασίες και θα ξεμπερδεύαμε. Δεν είναι, όμως.

Το κλείσιμο του ματιού του τότε προέδρου της Βουλής κ. Συλλούρη σε φερόμενο απατεώνα επενδυτή ή η σύγκρουση συμφερόντων του πρώην Προέδρου Αναστασιάδη και υπουργών του, στο θέμα των «χρυσών διαβατηρίων», όπως ρητώς βεβαίωσε το πόρισμα της Επιτροπής Νικολάτου, δεν ήταν αποτέλεσμα της έλλειψης διαδικασιών αλλά της έλλειψης ήθους και διαβρωμένης νοο-τροπίας.  

Μηδενική ανοχή σε φαινόμενα διαφθοράς κ. Δημητρίου; Ενδιαφέρον! Πότε την επέδειξε το κόμμα σας; Πότε επικρίνατε τον «αγαπητό» σας πρώην πρόεδρο της Δημοκρατίας για τις επιλήψιμες πρακτικές του; Πότε παραμερίσατε τον εκλεκτό πρώην υπουργό σας Χάρη Γεωργιάδη για τις προσωπικές και θεσμικές ευθύνες που του απέδωσε το πόρισμα Αρέστη αναφορικά με τη χρεοκοπία του βουτηγμένου στο ρουσφέτι Συνεργατισμού; Πότε κάνατε την ειλικρινή αυτοκριτική σας ως κόμμα για το τερατώδες σκάνδαλο των «χρυσών διαβατηρίων»;

Η υποκρισία έχει, βεβαίως, τα όριά της. Μπορεί η κομματική αυλή και οι διαπλεκόμενοι με αυτή να υποδέχονται με υπολογισμένη ιδιοτέλεια τα όσα εξαγγέλλει η κ. Δημητρίου, εμείς οι υπόλοιποι, όμως, δεν έχουμε λόγο να το κάνουμε. Όχι, δεν είμαστε πιο έξυπνοι. Είμαστε απλώς αποστασιοποιημένοι από τα κόμματα του κατεστημένου, οπότε βλέπουμε διαυγέστερα.

Τι βλέπουμε; Διαβάζουμε με τη δέουσα καθαρότητα βλέμματος την πρόσφατη έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας (ΕΥ), με τίτλο «Αναφορά Ευρημάτων Ελέγχου Συμμόρφωσης Κοινοβουλευτικών Πολιτικών Κομμάτων για τα έτη 2016 έως 2021». Η Έκθεση επιβεβαιώνει αυτό που διαισθητικά γνωρίζουμε: τη διαπλοκή των πολιτικών κομμάτων του κατεστημένου, προεξάρχοντος του πρώην κυβερνώντος ΔΗΣΥ, με ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα. Το πρόβλημα, φυσικά, δεν είναι οι νόμιμες εισφορές ιδιωτών, αλλά αφενός οι παρατυπίες που τις συνοδεύουν και, κυρίως, η νοοτροπία της διαπλοκής που αποκαλύπτουν.

Η Έκθεση της ΕΥ διαπιστώνει: «καθυστερήσεις στην υποβολή και έγκριση οικονομικών καταστάσεων, μη ορθή τήρηση των μητρώων εισφορών, αποδοχή εισφορών που υπερέβαιναν τα νόμιμα όρια, αποδοχή εισφορών από μη εγγεγραμμένα ή αμφιβόλου νομιμότητας νομικά πρόσωπα, αποκλίσεις μεταξύ των καταλόγων ιδιωτικών εισφορών και των αντίστοιχων μητρώων, και μη τήρηση της υποχρέωσης διενέργειας ανεξάρτητου ελέγχου».

Δεν είναι μόνο οι παρατυπίες που ενοχλούν. Ακόμη χειρότερη είναι η εμφανής διαπλοκή με ιδιωτικά συμφέροντα – η ευλόγως συναγόμενη ανταλλαγή δημοσίων αγαθών (π.χ. πολιτογραφήσεις) με χρηματικές εισφορές σε κόμματα του κατεστημένου. Η Έκθεση αναφέρει ότι:

  • Εισφορές συνολικού ύψους 180.000 ευρώ δόθηκαν στα κόμματα ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ από φυσικά πρόσωπα, τα οποία πολιτογραφήθηκαν μέσω του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος (ΚΕΠ, «χρυσά διαβατήρια»)  
  • Εισφορές συνολικού ύψους 299.500 ευρώ δόθηκαν στα κόμματα ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ, Ε.ΛΑ.Μ και ΔΗΠΑ από εταιρίες συνδεδεμένες με φυσικά πρόσωπα, τα οποία πολιτογραφήθηκαν μέσω του ΚΕΠ
  • Εισφορές συνολικού ύψους 645.110 ευρώ δόθηκαν στα κόμματα ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, και ΔΗΠΑ από εταιρίες που παρείχαν υπηρεσίες πολιτογράφησης μέσω του ΚΕΠ

Πέρα από τους αριθμούς αυτούς εντυπωσιάζουν και μερικά ποιοτικά στοιχεία που παραθέτει η Έκθεση, όπως:

  • Εισφορά στο ΔΗΣΥ ύψους €20.000 από νομικό πρόσωπο, το οποίο, την ημερομηνία της εισφοράς του, ήταν υπόδικο σε μία ιδιαιτέρως υψηλού προφίλ υπόθεση διαφθοράς που κατέληξε σε καταδίκη του, τον Μάρτιο του 2017.
  • Εισφορές στον ΔΗΣΥ συνολικού ύψους €95.000 τα έτη 2017 έως 2021, από νομικό πρόσωπο στο οποίο, πριν από την καταβολή των εν λόγω εισφορών, είχε επιβληθεί πρόστιμο ύψους €355.000, από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου.
  • Εταιρίες των οποίων στελέχη πολιτογραφήθηκαν μέσω του ΚΕΠ κατέβαλλαν εισφορές στον ΔΗΣΥ, 10 ή 13 μέρες μετά την απόφαση του υπουργικού συμβουλίου για την πολιτογράφηση των στελεχών τους.

Το διαβόητο Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα θα το βρίσκουμε διαρκώς μπροστά μας. Εκμαύλισε πολιτικούς και κόμματα, διέφθειρε θεσμούς,  στρέβλωσε επιχειρηματικά κίνητρα και συνειδήσεις και, φυσικά, κηλίδωσε το όνομα της Κύπρου διεθνώς, ιδιαίτερα στην ΕΕ. Τη ντροπή που μας επέφερε το παραεμπόριο της ιδιότητας του ευρωπαίου πολίτη δεν θα την ξεπλύνουμε εύκολα. Συγκεκριμένα κόμματα και συγκεκριμένες κυβερνήσεις έχουν ευθύνη γι αυτό.

Αναζήτησα στην ιστοσελίδα του ΔΗΣΥ κάποια ανακοίνωση για την Έκθεση της ΕΥ, έστω για το θεαθήναι.  Δεν βρήκα τίποτα. Όταν έχεις τη φωλιά σου λερωμένη, η στρατηγική της σιωπής είναι η βέλτιστη. Υπάρχει ένα πρόβλημα, όμως. Πώς μιλάς για «τομές» και πώς «λογοδοτείς στους πολίτες» όταν σιωπάς; Την απάντηση έδωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του ΔΗΣΥ κ. Ονούφριος Κουλλά σε τηλεοπτική εκπομπή: μιλάς χωρίς να μιλάς! Για την ακρίβεια προσποιείσαι ότι μιλάς, στη μητρική γλώσσα της κομματικής γραφειοκρατίας, προκειμένου να μην πεις τίποτε.

Η παραπλανητική γλώσσα είναι η κύρια γλώσσα των κομμάτων του κατεστημένου. Οι παρενέργειές της δεν είναι αμελητέες. Ευτελίζοντας τις έννοιες (τομές, μεταρρυθμίσεις, λογοδοσία, ακεραιότητα, κλπ.) μας αποστερούν τη δυνατότητα να τις χρησιμοποιούμε σωστά. Οι έννοιες σώζουν το περιεχόμενό τους στο μέτρο που ανα-νοηματοδοτούνται από το ήθος/έθος του ομιλητή. Όπως δεν θα πιστέψεις τον Τραμπ αν σου κάνει μαθήματα ηθικής συμπεριφοράς, έτσι δεν θα πιστέψεις τα βλαστήματα του πολιτικού κατεστημένου όταν σου μιλάνε για «λογοδοσία».

Θα τεντώσεις τα αυτιά σου, όμως, να ακούσεις κάποιον που όρθωσε το θεσμικό ανάστημά του στη διαπλοκή και τη διαφθορά. Θα πιστέψεις κάποιον που πλήρωσε την παρρησία του με την εκδίωξή του από την υπηρεσία του. Γιατί; Διότι η γλώσσα τότε αποκτά δραστικότητα – πείθει, συν-κινεί – εφόσον, αφενός απηχεί την κοινή εμπειρία, αφετέρου το μήνυμά της ενσαρκώνεται από τον ομιλητή («να είσαι η αλλαγή που επαγγέλλεσαι»). Δεν θα περίμενα από τους πλείστους πολιτικούς των κομμάτων της διαπλοκής να το κατανοούν αυτό.

*Ο κ. Χαρίδημος Τσούκας (www.htsoukas.com) είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Αντεπιστέλλον Μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών – Συνιδρυτής της πολιτικής κίνησης ΑΛΜΑ