Ο Λοΐζος Πίπης υπενθυμίζει σ’ εμάς τους νεότερους το Δημοκρατικό μανιφέστο που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 1922 από την ομάδα Ελλήνων κοινωνιολόγων και στο οποίο τονιζόταν η κρισιμότητα των στιγμών για τα εθνικά πράγματα στην Ελλάδα.
Καταγράφουμε εν εκτάσει το ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ, το οποίο κυκλοφόρησε τον Φλεβάρη του 1922 από την ομάδα κοινωνιολόγων Παπαναστασίου, Βιλαρά, Σπύρου Μελά και άλλων.
Σ’ αυτό τονιζόταν η κρισιμότητα των στιγμών που ησείρχοντο τα εθνικά πράγματα στην Ελλάδα.
«Η καταστροφή επήλθε και συνεχίζεται. Συμμαχικαί Δυνάμεις υποστηρίζουν τις πλέον παράλογες αξιώσεις των Τούρκων. Κατά παράβαση της από αιώνος ισχύουσης αρχής, για τις απελευθερωμένες χώρες από την Τουρκία, υποστηρίζεται μεταξύ των Συμμάχων να χαθεί και η Μακεδονία. Αι δημαγωγικαί προσωπολατρείαι και οι Βυζαντινισμοί να εκλείψουν. Η κρισιμότητα εις την οποίαν έχουν περιέλθει τα εθνικά μας πράγματα, επιβάλλουν να είπωμεν γυμνή οσονδήποτε ωμή κι αν είναι η αλήθεια. Η Ελλάς εξέπεσε από την επίζηλον θέση που είχε εις το πλευρόν των Συμμάχων.
Έκτοτε επισωρεύονται Εθνικαί Συμφοραί. Σύμμαχαι Δυνάμεις συνάπτουν Συμφωνίες με τους Τούρκους και υποστηρίζουν τις πλέον παραλόγους αξιώσεις των. Η Βόρειος Ήπειρος παραχωρείται εις την Αλβανία. Η Συμφωνία διά την αποκατάστασιν των Δωδεκανήσων αθετείται. Πανταχόθεν επιδιώκεται η απομάκρυνσις μας από την Μικράν Ασία.
Υποστηρίζεται μεταξύ των Συμμάχων κατά παράβασιν της από αιώνος ισχυούσης Αρχής διά τα απελευθερωμένας από την Τουρκία χώρας, για να χαθή με τη σειρά της και η Μακεδονία.
Είναι καιρός να συνέλθωμεν. Να παύσουν τα ψεύδη. Να επιβληθή το πραγματικό συμφέρον του Έθνους. Πρόκειται περί της υποστάσεως του Έθνους. Η Ελλάς είναι δημιούργημα του Πνεύματος. Δεν είναι βασιλικό τιμάριον. Παρ’ όλον τον Πόθον προς επάνοδον εις τον ειρηνικόν βίον, δεν είναι δυνατόν η Ελλάς να δεχθή να επιβληθή εκ νέου η Τουρκική Διοίκησιν εις τα αποσπασθέντα δια της Συνθήκης των Σεβρών τμήματα της Μ. Ασίας. Την Ελληνικήν αυτήν ζωήν, δεν είναι δυνατόν να παραδώσωμεν εις τους Τούρκους πάλιν. Οι Τούρκοι εστάθησαν αδύνατοι να δημιουργήσουν ιδικόν τον Πολιτισμόν των Εθνών που κατάκτησαν. Την επιβολήν των επ’ αυτών εστήριξαν στην πλέον ωμήν βίαν. Η κάθε εθνική και πνευματική ανύψωσις επνίγετο και πνίγεται πάντοτε εις το αίμα. Δεν είναι δυνατόν να δεχθή η Ελλάς μεγαλυτέραν νέαν εξάπλωσιν των Τούρκων εις την Θράκην. Προς περιφρούρησιν των Νομίμων αυτών εθνικών αξιώσεων, έχομεν ανάγκη της αμερίστου συνδρομής των παλαιών προστατών φίλων και συμμάχων της Ελλάδος. Εφ’ όσον το έθνος έχει ανάγκη της συνδρομής των Συμμάχων Δυνάμεων είναι ψεύδος ότι τούτο αποτελεί επέμβασιν εις την διακυβέρνησιν του τόπου.
Εάν παρ’ όλας τας επισωρευμένας συμφοράς εξακολουθήση η κυβέρνησις να τάσση το προσωπικόν βασιλικόν συμφέρον υπεράνω της γενικής σωτηρίας, θα γενικευθή η πεποίθησις ότι ο θεσμός της Βασιλείας είναι πρόξενος εθνικών συμφορών. Συντελεί όχι στην συνοχήν αλλά εις την διάσπασιν του έθνους».
