Ο Κύπριος ηθοποιός που διανύει την τρίτη δεκαετία της επαγγελματικής του ζωής στην Αθήνα, ανεβαίνει στη σκηνή του Εθνικού με το κοστούμι σαιξπηρικού ήρωα, και μιλά για όσα πάλεψε και παλεύει ακόμα να νικήσει.
Βρίσκεσαι εδώ και πολλά χρόνια στην ομάδα του Στάθη Λιβαθινού και θα ήθελα να μου μιλήσεις γι’ αυτή τη σχέση. Για το κεφάλαιο Λιβαθινός στην επαγγελματική σου πορεία. Ο δάσκαλός μου, βρίσκεται στην επαγγελματική μου ζωή από το 1995. Από τότε δουλεύουμε μαζί, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν έχω εργαστεί με πολλούς άλλους σκηνοθέτες ή δεν έκανα δικές μου σκηνοθεσίες στην Ελλάδα και την Κύπρο. Είναι όντως κεφάλαιο, γιατί μου έμαθε τι πάει να πει ομάδα εργασίας, ζήλος, πάθος. Πάνω απ’ όλα όμως διδάχτηκα τεχνική και είδα ότι η τέχνη μου είναι επιστήμη, μιας και ο δάσκαλός μου, προέρχεται από τη ρωσική σχολή. Είδα το θέατρο πέρα από το πάθος, το συναισθήματα, τις ευκολίες, την καλή φωνή και μια δυναμική παρουσία. Εύχομαι να έγινα ένας καλλιτέχνης δημιουργός και όχι εκτελεστής, αφού η όλη μέθοδος του Λιβαθινού στηρίζεται στο δημιουργικό αυτοσχεδιασμό, πάνω σε ρόλους θέματα, κάτι που εξυπακούει, κόπο, μόχθο και αφοσίωση.
Κρατάς κάποια συμβουλή του μέχρι σήμερα; Ζωντανό θέατρο που να έχει ενδιαφέρον / όχι γενικότητες/ παίξε το θέμα και όχι την ατάκα / τα λόγια είναι αποτέλεσμα πράξεων / μην αλλάξεις Βασίλη, μη χάσεις αυτό που σε χαρακτηρίζει, την καταγωγή, το ήθος σου, την ομαδικότητά σου, την ευαισθησία σου.
Διδάσκεις στη Δραματική Σχολή Δήλος και στο Ωδείο Αθηνών, ενώ διευθύνεις ένα δικό σου εργαστήρι. Ποια πιστεύεις είναι η σημαντικότερη αποστολή ενός δασκάλου θεάτρου; Η αλήθεια για την τέχνη και το επάγγελμά μας. Αποστολή μου είναι να παιδαγωγώ και να οδηγώ τους ηθοποιούς σε αποκαλυπτικούς δρόμους, όχι μόνο όσον αφορά στην επίδοσή τους αλλά και στο πώς να αντέχουν στο επάγγελμα αυτό, να είναι δυνατοί και μέρος ενός συνόλου. Δεν τους κρύβω ποτέ τις δυσκολίες και τον κόπο που θα συναντήσουν. Με ενδιαφέρει πολύ να δουλεύω με τον χαρακτήρα, γιατί ο ηθοποιός είναι και το χαρακτήρας του. Αισθάνομαι πολλές φορές Δον Κιχώτης γιατί θέλω να πιστεύω πως θα νικήσω την κακιά τη μικρότητα, τον κακό ανταγωνισμό, την έλλειψη γενναιοδωρίας ή την ανικανότητα αποδοχής και αναγνώρισης του καλύτερου, όχι γιατί τα έχω εγώ διώξει από την καλλιτεχνική μου ζωή, αλλά γιατί πρώτα πάλεψα και παλεύω να τα νικήσω.
Την υποκριτική πώς την εκλαμβάνει σήμερα ένας νέος; Μέσα από την εμπορικότητα ή την ποιότητα; Ο νέος εκλαμβάνει την υποκριτική μέσα από την ποιότητα. Είναι υποχρέωσή μου όμως να του διασαφηνίσω πως ποιότητα δεν σημαίνει σοβαροφάνεια, θλίψη και ακαταλαβίστικα συστήματα και σκηνικές συμπεριφορές.
Ποιο ορισμό θα της έδινες; Ποιότητα είναι τρόπος ύπαρξης μέσα από το παιχνίδι που λέγεται θέατρο, είναι παιδικότητα μαζί με απίστευτη πειθαρχία και πνευματική αναζήτηση μέσα στο ανθρώπινο τοπίο, και όχι το εγωκεντρικό της διασημότητας ή το συμφέρον της καριέρας. Είναι τα λόγια που λες στη σκηνή, αυτά που είναι ανεβαστικά για τα μάτια και την ψυχή κι όχι μηδαμινά και βαρετά. Ναι, υπάρχουν μηδαμινά και κακόγουστα θεατρικά γεγονότα και όλοι τα ζούμε και είμαστε κομμάτι τους. Σαφώς και το εμπορικό και το ποιοτικό είναι ζητούμενα για μια παράσταση και κακώς τα ξεχωρίζουμε. Εννοώ, θέλω πολύ να παίζω και να είναι γεμάτο το θέατρο, επειδή η παράσταση έχει κάτι να πει και να δώσει. Αυτό είναι η ποιότητα: όταν με έργα και θέματα μοναδικά και υπέροχα, συναντάς το κοινό και το μετακινείς και τρέχουν όλοι να δουν το έργο σου που γίνεται πόλος έλξης για τη χαρά, τη μέθεξη και τη συγκίνηση που παράγει. Ε κάτι τέτοιο αποκλείεται να μην έχει εμπορική επιτυχία.
Τι είναι αυτό που σε εξιτάρει με το ρόλο σου ως Τίμων ο Αθηναίος, στην παράταση του Εθνικού; Η τεράστια σπηλιά της ψυχής του, το φως του, τα άλματά του από το άσπρο στο μαύρο και πάνω απ’ όλα η ουτοπία για ένα καλύτερο κόσμο, στον οποίο κι εγώ θέλω να πιστεύω και να ζω. Πάνω απ’ όλα όμως, η δυνατότητα που μου δίνει να μπορέσω να εξασκήσω την τέχνη μου, γιατί δουλειά είναι, και να προχωρήσω ως ηθοποιός, αφού καλούμαι να ταξιδέψω στα δυο αντίθετα μεγέθη της ζωής, την απόλυτη αγάπη και το απόλυτο μίσος, όταν η έλλειψη της πρώτης φανερώνεται. Πιστέψτε με δεν παύει να είναι ένα παιχνίδι και μια φαντασία και αυτός είναι και ο λόγος που έγινα ηθοποιός, όχι για να σώσω τον κόσμο αλλά να τον μάθω και από την καλή και από την ανάποδη, έστω και στη φαντασία. Πολλές φορές αν φανταστούμε, έχουμε κάνει ήδη το μισό ταξίδι για να βρούμε το λόγο της ύπαρξής μας. Αυτό είναι το δώρο της υποκριτικής.
Πώς είναι να βρίσκεσαι στη σκηνή του Εθνικού πρωταγωνιστής; Είμαι πλήρης πια, γιατί έκανα ομαδικές συνεργασίες και από την όχθη μη πρωταγωνιστικών ρόλων. Τα τελευταία χρόνια ο δρόμος μου είναι γύρω από ρόλους θέματα και αυτό μου δίνει πληρότητα, άσκηση τέχνης και ζωής. Αύριο πάλι θα βρεθώ στη θέση του ηθοποιού που δεν έχει τον πρώτο ρόλο, αλλά ευτυχώς ο δάσκαλός μου και η παιδεία μου, μου έμαθαν να αναγνωρίζω θέματα σε όλους τους ρόλους. Γι’ αυτό και πάλι θα είμαι ευτυχής και χορτάτος. Τώρα όσον αφορά στη σκηνή του Εθνικού ως πρωταγωνιστής, εδώ γελάμε. Γιατί ποτέ δεν το διανοήθηκα. Ήμουν από τους πρώτους Κύπριους ηθοποιούς που έφτασα στην Αθήνα, χωρίς να μπορώ να δώσω εξετάσεις για υποτροφία στο Εθνικό όντας δάσκαλος με πτυχίο. Πάλεψα και έμεινα και θα μείνω στην Αθήνα, όπου έχω ζήσει πια τη μισή ζωή μου.
Αλήθεια, ποιο το κόστος του να ζήσεις στην Αθήνα της κρίσης; Ξέρετε η κρίση είναι κι αυτή μια ουτοπία. Ένας μη τόπος. Όταν όλα προσμετρούνται με βάση το χρήμα, όταν όλοι και όλες υποφέρουν γιατί δεν έχουν τα απαραίτητα, τότε δεν αισθάνονται ότι έχουν τόπο, αλλά ένα άδειο θησαυροφυλάκιο. Αν την ίδια στιγμή που αδειάζει ή γεμίζει το πορτοφόλι την ίδια ώρα μόνο μεγαλώνει η αγάπη και η συντροφικότητα, τότε θα γεμίσει η ανθρωπότητα φως. Γιατί ναι, το έχουμε ανάγκη αλλά όχι ασυνόδευτο από την αγάπη. Στα χρόνια της κρίσης πέρα από το κόστος το οικονομικό, το ανθρώπινο, το άδικο, που είναι μεγάλο, υπάρχει και ένα άλλο κόστος. Νομίζω είναι το χρήσιμο κόστος, εκεί που ζυγίζεις και βλέπεις και αντιλαμβάνεσαι πόσο σου κόστισε ή κοστίζει να μην αγαπάς.
Πώς το έχεις αντιμετωπίσει κατά καιρούς αυτό όλο; Δουλεύω τα προβλήματα και με δουλεύουν τα προβλήματα και πάλι από την αρχή, σαν να μην υπήρξαν, τα δουλεύω ξανά. Σοβαρά τώρα, κάνω πολλές δουλειές και έχασα ναι, και τη συντροφικότητα, πολλές φορές και την αγάπη…
Και το κόστος των επιλογών σου στην πορεία σου… Ο κάθε άνθρωπος μακάρι να μπορεί να επιλέγει. Στο τέλος θα φανεί τι ήταν καλή επιλογή και τι όχι. Στη δική μου περίπτωση το κόστος είναι το ίδιο με τη χαρά.
Έκανες όνειρα για την πορεία σου στο θέατρο; Υπάρχει κάτι που ακόμα θες παθιασμένα να κάνεις; Έκανα όνειρα και πολλά εκπληρώθηκαν, με τύχη και δουλειά μαζί. Παθιασμένα θέλω να διδάσκω και να καταργώ το φόβο και την εξουσία που έχει η τέχνη όταν γίνεται αυθεντία. Ρόλους βέβαια θέλω να παίξω, αλλά να μπορώ και να τους κάνω. Ένα όνειρό μου είναι να μπορώ να είμαι καλά και χωρίς τους μεγάλους ρόλους. Να μπορώ να καταλαβαίνω και να μην επιμένω. Να μπορώ να αναγνωρίζω τους καλύτερους ηθοποιούς από μένα και πιστέψτε με είναι πολλοί. Δεν ξέρω πώς ακούγεται, αλλά πάντοτε ήμουν το παιδί της μάνας μου, που επαινούσε πρώτα τους άλλους και μετά εμένα.
Το πιο μεγάλο σου όνειρο από δω και πέρα έχει να κάνει με το θέατρο ή με την προσωπική σου ζωή; Το θέατρο είναι συνέχεια ένα όνειρο, που όμως δεν παύει να μετατρέπεται συχνά σε εφιάλτη. Η προσωπική ζωή είναι εφιάλτης και πασχίζουμε να μοιάσει με όνειρο.
Αλήθεια, τι σε έφερε κοντά στο θέατρο; Η ρίζα μου, η γιαγιά μου. Τώρα αν η κοψιά μου η ενσυναίσθησή μου και η διπλή μου σκέψη – όλα τα καλά και τα κακά που μαζί σκεφτόμαστε οι άνθρωποι- συνέβαλαν, μάλλον ναι. Στο θέατρο με έσπρωξε κάτι αντίθετο από αυτό που με σπρώχνει τώρα. Το ονομάζω τάση φυγής. Τώρα δεν θέλω να φεύγω.
Θα το όριζες σαν ευτυχία; Το θέατρο όχι δεν είναι ευτυχία. Είναι επιτυχία γιατί αν δεν είναι, μην ακούς είναι βάσανο. Αλλά και επιτυχία να είναι, δεν είναι ευτυχία. Κοίτα, το θέατρο σφαλίζει τα μάτια και δεν βλέπεις τις απώλειες. Είναι πολλές.
Και η απόλυτη ευτυχία; Απόλυτη ευτυχία, ξέρω τι είναι πολύ καλά, αλλά δεν θέλω να το μοιραστώ.
Τι σε γεμίζει με αισιοδοξία σήμερα Βασίλη; Θετικό αίσθημα που δίνει την εντύπωση ότι όλα θα πάνε καλά, ότι θα έχουν αίσιο τέλος: η πίστη.
Πόσο αυστηρός είσαι με τον εαυτό σου; Έχεις ανασφάλειες όταν ανεβαίνεις στη σκηνή ακόμα και σήμερα; Αυστηρός ήμουν, είμαι και θα είμαι και προσπαθώ να μην το κάνω για άλλοθι αλλά πραγματικά. Για παράδειγμα θέλω να καταλάβω το φόβο, όχι για να τον νικήσω αλλά για να τον καταλάβω. Έχω ανασφάλειες όταν κατεβαίνω από τη σκηνή. Όταν βρίσκομαι στη σκηνή τις κάνω προτέρημα, εννοώ σκέψη, αντίδραση, πείσμα, δέος. Αν ακούγεται κάπως το εξηγώ: παραμυθιάζομαι.
Ποια η σχέση σου με την Κύπρο πια; Οι δεσμοί σου με το νησί; Ο τόπος μου, το σπίτι μου, το Πλατύ Αγλαντζιάς, η πόλη μου, οι άνθρωποι, οι φίλοι, οι γονείς. Επιστρέφω συνέχεια, έρχομαι πολύ συχνά και η Αθήνα ποτέ δεν είχε για μένα την αίσθηση του τόπου που έχει η Κύπρος. Μην κρυβόμαστε, τα θέατρα και οι καριέρες δημιουργούν έναν τόπο σαν εφαλτήριο βατήρα, όμως η οικογένεια και οι μνήμες, δημιουργούν κάτι χωμάτινο, πολύ κοντά στη γέννηση και το θάνατο.
Λίγο πριν τα 50… πόσο συμφιλιωμένος είσαι με το χρόνο που περνά; [ανάποδα κρατάς το πρόσωπό σου/ μικρή ζωή δεν είναι τόσα χρόνια / για έλα να το δούμε εδώ στα ίσια / και μέτρα τα σκαψίματα ξανά / θα βρεις εκεί τα πρώτα χρόνια / ακούνητα μικρά στρατιωτάκια / κι αν έρχονται τα επόμενα τα χρόνια/έφοδο πυρ …]
* Η παράσταση Τίμων ο Αθηναίος των Ουίλιαμ Σαίξπηρ & Τόμας Μίντλτον, ανεβαίνει στο Θέατρο Rex – Σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη», Τετάρτη έως Σάββατο 20:30 – Κυριακή 19:00, 210 5288170-171.
