Ο θεατρικός συγγραφέας που έργα του παρουσιάζονται αυτή την περίοδο στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στο Παρίσι, δίνει μία διαφορετική οπτική για το τι είναι ζωή και ποιο το νόημά της.
– Ήταν τόλμημα το να αφήσεις μία δουλειά που σου απέφερε κάθε μήνα έναν σταθερό μισθό, να τα μηδενίσεις όλα, και να ασχοληθείς αποκλειστικά με το γράψιμο; Δεν άφησα τη δουλειά. Με άφησε εκείνη – είχα απολυθεί, λόγω περικοπών, στην εταιρεία όπου εργαζόμουν τότε, αυτήν του Πέτρου Κωστόπουλου. Ευτυχώς που συνέβη αυτό! Αν και εκείνη τη στιγμή φοβήθηκα: Τι θα γίνει, ποιο θα είναι το μέλλον μου, πώς θα ζήσω; Έγινε, ωστόσο, από μόνο του, κάτι που εγώ δεν θα είχα το θάρρος να το κάνω. Έγινε το σωστό. Βρέθηκα μόνος με τα λεφτά της αποζημίωσης -τα οποία τελείωσαν αρκετά γρήγορα-, και το θέατρο -που δεν είχα ποτέ κατά νου στο παρελθόν να γράψω θέατρο- παρουσιάστηκε από μόνο του στη ζωή μου. Ξαφνικά, μια μέρα, αισθάνθηκα πως είμαι έτοιμος να γράψω ένα θεατρικό έργο. Το οποίο είχε και τον τίτλο «Απολυμένη».
– Άρα «η ζωή μας είναι ένα δεδομένο σχέδιο, στο οποίο εμείς επιλέγουμε μονάχα τι χρώμα θα έχουν οι κλωστές που θα το κεντήσουμε…»; Αυτή η φράση βρίσκεται στην «Πόρνη από πάνω». Αναρωτιέμαι πάντα το ίδιο πράγμα – κι απάντηση δεν έχω. Τείνω, ωστόσο, να θεωρήσω πως αυτό συμβαίνει.
– Για ποιο πράγμα είσαι, πιστεύεις, προορισμένος; Νομίζω γι’ αυτό που κάνω: Να υπηρετώ την Τέχνη, να είμαι η «γέφυρα» μέσα από την οποία οι ιδέες μέσα από ένα άλλο, παράλληλο σύμπαν, έρχονται στον δικό μας κόσμο. Γιατί αυτό είναι ο καλλιτέχνης, αυτό είναι ο δημιουργός.
– Πότε αισθάνθηκες την βεβαιότητα πως «δικαιούσαι» να γράφεις θεατρικά έργα; Ευτυχώς, δεν το σκέφτηκα αυτό γιατί μπορεί να κόμπλαρα. Έγινε από μόνο του. Μία μέρα αισθάνθηκα πως μπορώ να ξεκινήσω. Όπως ένα δέντρο αρχίζει ξαφνικά και βγάζει άνθη τα οποία γίνονται καρποί, οι οποίοι ωριμάζουν, πέφτουν και τους τρώμε. Γίνονται με πολύ φυσικό τρόπο τα πράγματα. Και, επίσης, δεν υπάρχουν περιθώρια στο να φοβηθούμε. Είναι όπως η σχέση της μάνας με το παιδί της: Θα κάνει γι’ αυτό το πάντα, χωρίς να φοβάται.
– Όταν ήσουν μικρός είχε περάσει ποτέ από το μυαλό σου να γράψεις θέατρο; Όχι, ποτέ. Δεν ήξερα καν τι θέλω να κάνω στη ζωή μου. Νόμιζα ότι θέλω να γίνω φιλόλογος, γι’ αυτό και μπήκα στην Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Όταν τελείωσα, συνειδητοποίησα ότι δεν μ’ ενδιέφερε καθόλου αυτό και πως δεν είχα ιδέα τι ήθελα να κάνω. Εντελώς τυχαία βρέθηκα στη δημοσιογραφία, η οποία μου άρεσε πολύ – ωστόσο, αισθανόμουν πως δεν ήταν ούτε αυτό ο προορισμός μου, ήταν κάτι άλλο.
– «Είναι πολυτέλεια να θες να σου δείχνουν αγάπη, τρυφερότητα, νοιάξιμο, στοργή;»; Τι πιστεύεις; Έχει γίνει πια πολυτέλεια και δυσκολοκατάκτητος στόχος. Όμως η ζωής μάς φέρνει πάντα αυτό που έχουμε ανάγκη, απλώς μάς το φέρνει από άλλους δρόμους. Έρχεται ο άνθρωπος που θα μας δείξει αγάπη, στοργή και τρυφερότητα, αλλά συνήθως δεν έχει τα χαρακτηριστικά που αναμέναμε. Διότι η ζωή αρέσκεται να μας αιφνιδιάζει, και να μας δίνει αυτά που θέλουμε με τον δικό της τρόπο. Και με ανθρώπους διαφορετικούς από αυτούς που είχαμε στο μυαλό μας.
– Συνάντησες ποτέ αυτόν τον άνθρωπο, που να σου προσφέρει αυτά τα χαρακτηριστικά – αγάπη, τρυφερότητα, νοιάξιμο, στοργή; Όχι. Συνάντησα ανθρώπους οι οποίοι μου έδιναν την ψευδαίσθηση πως είναι οι «σωστοί» άνθρωποι και πως θα μου δώσουν αυτά που έχω ανάγκη. Κάποια στιγμή, ωστόσο, ξυπνάς. Και καταλαβαίνεις πως εκείνο που είχες ανάγκη, εκείνο που επιθύμησες, δεν υπήρξε ποτέ, δεν σου δόθηκε ποτέ – εσύ είχες πείσει τον εαυτό σου ότι θα το πάρεις από αυτούς.
– Άρα είναι τύχη να το βρεις; Όπως έχουνε πει άλλοι, τύχη δεν είναι να παρουσιάζονται ευκαιρίες, αλλά να είσαι σε θέση να τις αρπάξεις. Αλλιώς η ευκαιρία περνάει σαν τρένο. Οπότε θα σου έλεγα πως το αν θα ευτυχήσουμε εξαρτάται από το αν είμαστε σε θέση να αρπάξουμε τις ευκαιρίες για ευτυχία, που μας στέλνει η ζωή. Κι εγώ, προσωπικά, δεν νομίζω πως ήμουνα ποτέ σε θέση να το κάνω. Περάσαν οι ευτυχίες και περάσανε σαν τρένα, στα οποία ποτέ δεν επιβιβάστηκα…
– Τώρα δεν είσαι έτοιμος – που ξέρεις τα χαρακτηριστικά; Τώρα, στα 55 μου, δεν έχει κανένα νόημα. Γιατί έχει μάθει πια ο άνθρωπος σ’ αυτή την ηλικία νομίζω, να μην περιμένει τίποτα, να είναι ικανοποιημένος με οτιδήποτε ωραίο υπάρξει στο δρόμο του. Δεν έχουμε απαιτήσεις πια. Έχουμε μόνο ευγνωμοσύνη στη ζωή για ό,τι μας δίνει. Το οτιδήποτε.
– Πικρό δεν είναι αυτό; Είναι ανακουφιστικό. Πολύ ταπεινό και ανθρώπινο. Γιατί, στην τελική, έχουμε ζαλίσει τη ζωή οι άνθρωποι με τις απαιτήσεις μας.
– Είχες κι εσύ απαιτήσεις από τη ζωή; Πολλές. Το παράξενο είναι ότι η ζωή απαντάει στα αιτήματά μας – γι’ αυτό και πρέπει να προσέχουμε τι ζητάμε. Πρέπει να είμαστε συνετοί και να έχουμε σκεφτεί πολύ καλά τι θα ζητήσουμε από τη ζωή. «Η ζωή μάς τιμωρεί δίνοντάς μας αυτό ακριβώς που ζητήσαμε», είπε ο Όσκαρ Ουάιλντ.
– Υπήρξαν άνθρωποι στη ζωή σου που δεν σου φέρθηκαν τόσο ανθρώπινα όσο θα ‘θελες; Κοιτώντας πίσω δεν έχω κανένα παράπονο από τους ανθρώπους. Τα παράπονά μου είναι όλα απέναντι στον εαυτό μου. Τη σκληρότητα που έχω δείξει απέναντι στον εαυτό μου, δεν την έχουν δείξει όλοι οι άλλοι άνθρωποι μαζί.
– Γιατί ήσουνα σκληρός με τον εαυτό σου; Έχω την αίσθηση ότι η συμπεριφορά μας απέναντι στον εαυτό μας είναι αντανάκλαση της συμπεριφοράς των γονιών μας απέναντί μας. Όταν, λοιπόν, οι γονείς μας κρατάνε μία απόσταση από μας, και μας φέρονται με κάποια αυστηρότητα, με κάποια σκληρότητα -μιλώ για την εποχή του ’70, του ’75, που ήμουνα παιδί, που οι άνθρωποι ήταν αλλιώς με τα παιδιά τους- το ενσωματώνουμε στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και συμπεριφερόμαστε στον εαυτό μας όπως μας συμπεριφέρθηκαν και οι γονείς μας. Όσο περνάει ο καιρός, αυτό μεγεθύνεται. Αν αυτό δεν το καταλάβεις έγκαιρα, να το σταματήσεις, τότε οδηγείσαι σε πολύ δυσάρεστες καταστάσεις. Τώρα είμαι σε μια περίοδο που το ‘χω κατανοήσει και το ‘χω ελέγξει. Αλλά χρειάστηκε πολύ μεγάλη προσπάθεια να πω ένα «μπράβο», να δείξω λίγη τρυφερότητα, λίγη αγάπη, να αγκαλιάσω τον εαυτό μου.
– Σου αρκεί «να σου κρατάνε το χέρι πού και πού»; Δεν το ‘χω χορτάσει. Αλλά μακάρι να συμβεί κάποτε. Γι’ αυτό και σημασία έχει να κρατάμε εμείς οι ίδιοι το χέρι στον εαυτό μας. Είμαστε ολομόναχοι, αυτή είναι η αλήθεια.
– Το μέλλον σου πώς το φαντάζεσαι; Έχοντας χάσει πολλούς ανθρώπους από τη ζωή μου, συνειδητοποιώ πως δεν μπορούμε να μιλάμε για το μέλλον. Μπορεί και σήμερα να είναι η τελευταία μου μέρα. Είναι πολύ απλό: Αν σταματήσει να λειτουργεί η καρδιά, τελείωσαν όλα. Η ζωή μάς σαρώνει, όπως εμείς πατάμε μία μύγα και τη σκοτώνουμε με την μυγοσκοτώστρα.
Info: Τη σεζόν 2020-2021 θα παιχτούν στην Ελλάδα τα έργα του Αντώνη Τσιπιανίτη «Η πόρνη από πάνω» (δέκατη σεζόν- φιλοξενείται και στην Κύπρο), «Η καθαρίστρια» (τρίτη σεζόν) και στη Γαλλία «La putain du dessus» (σημ: «H πόρνη από πάνω») για τέταρτη σεζόν.
Φιλελεύθερα, 25.10.2020.