Ο Στάθης Παπαροδίτης, καθηγητής στο Τμήμα Μαθηματικών και Στατιστικής και κοσμήτορας της Σχολής Θετικών και Εφαρμοσμένων Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου, μέλος της οργανωτικής επιτροπής για τον διαγωνισμό Εικαστικών Τεχνών Τηλέμαχος Κάνθος, μιλά για τη σημασία του διαγωνισμού και την προσπάθεια ανάδειξης και στήριξης νέων καλλιτεχνών.
– Φέτος συμπληρώνονται δέκα χρόνια από τότε που ξεκίνησε ο διαγωνισμός σας. Ποιο ήταν το έναυσμα για τη διοργάνωση; Αφετηρία ήταν η επιθυμία τόσο του ΠΚ όσο και του Ιδρύματος Τηλέμαχος Κάνθος, ως οργανισμοί που προάγουν τον πολιτισμό, να εμπλακούν ενεργά στη στήριξη και προαγωγή της καλλιτεχνικής δημιουργίας στην Κύπρο. Έναυσμα ήταν η δωρεά του Ιδρύματος στο Πανεπιστήμιο Κύπρου της σειράς ξυλογραφιών του Τηλέμαχου Κάνθου «Σκληροί Χρόνοι». Έτσι, η συμφωνία μεταξύ των δύο οργανισμών ήταν φυσιολογική εξέλιξη που προέβλεπε, μεταξύ άλλων, την από κοινού διοργάνωση, κάθε δύο χρόνια, ενός καλλιτεχνικού διαγωνισμού με θεματολογία που αποφασίζεται κάθε φορά από την οργανωτική επιτροπή.
– Ποια η συμβολή του Πανεπιστημίου Κύπρου στη διοργάνωση; Η διοργάνωση γίνονταν πάντοτε από κοινού με το Ίδρυμα, το οποίο φιλοξενεί την τελική έκθεση στους χώρους του, ενώ το Πανεπιστήμιο είναι υπεύθυνο για την παραλαβή και προσωρινή έκθεση των έργων, για να κριθούν από την εκάστοτε κριτική επιτροπή. Θεματικά, ο φετινός Διαγωνισμός Εικαστικών Τεχνών Τηλέμαχος Κάνθος είναι αφιερωμένος κυρίως στη χαρακτική.
– Πιστεύετε ότι η χαρακτική είναι παραμελημένη στην Κύπρο; Είναι μια τέχνη παρεξηγημένη και παραμελημένη. Υπάρχουν αξιόλογες μονάδες αλλά και οργανωμένες ομάδες Κυπρίων καλλιτεχνών, με πολυετή και πλούσια δράση στη χαρακτική, εξαιρετικές συνεργασίες από το εξωτερικό. Διοργανώνονται κάθε χρόνο σεμινάρια γύρω από νέες τεχνικές, σε συνεργασία με ανώτατες σχολές Καλών Τεχνών της Ελλάδας, συνδιοργανώνονται εκθέσεις και συνέδρια στην Κύπρο γύρω από θέματα της χαρακτικής. Και όμως δεν έχουν τη στήριξη που τους αξίζει.
– Με ποιους τρόπους μπορούν να στηριχθούν οι χαράκτες; Προσπαθούν να επιβίωσουν καλλιτεχνικά, χωρίς μόνιμη καλλιτεχνική στέγη και χωρίς την ύπαρξη ενός κέντρου χαρακτικής στην πόλη μας, που να τους προσφέρει την υποδομή που χρειάζονται. Η επιβίωσή τους οφείλεται αποκλειστικά στη σημαντική στήριξη εκ μέρους των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του ΥΠΠ και στην τεράστια προσωπική προσπάθεια που καταβάλλουν. Πού είναι οι δήμοι, οι κοινοτικές αρχές, ακόμη και οι άνθρωποι που θεωρούν τους εαυτούς τους υπερασπιστές του πολιτισμού και της τέχνης; Ορισμένοι θεωρούν ότι το καθήκον τους απέναντι στη χαρακτική ολοκληρώθηκε με την παραχώρηση χώρου για την ίδρυση του σημαντικού και αξιόλογου Μουσείου Χαρακτικής που υπάρχει πλέον στη Λευκωσία. Που είναι η στήριξη της δημιουργίας και των υποδομών, της πολυφωνίας και της διαφορετικότητας; Σκεφτείτε αν το ίδιο συνέβαινε με το θέατρο, τη μουσική, τον χορό και τις άλλες μορφές τέχνης. Το Πανεπιστήμιο θέλει, μαζί με το Ίδρυμα Τηλέμαχος Κάνθος, να στηρίξει τη χαρακτική και τους δημιουργούς της, να ενθαρρύνει τους καλλιτέχνες να παράγουν και να προβάλλουν το έργο τους.
– Στόχος του διαγωνισμού είναι η ανάδειξη και στήριξη νέων καλλιτεχνών; Ναι, αλλά το «νέο» δεν περιορίζεται στην ηλικία. Φέτος π.χ. υπάρχουν δύο βραβεία για νέους καλλιτέχνες μεταξύ 15 και 22 χρονών – ένα βραβείο στη χαρακτική και ένα βραβείο στη ζωγραφική. Προσφέρεται όμως και ένα βραβείο σε χαράκτες από 22 ετών και πάνω. Ο διαγωνισμός απευθύνεται τόσο σε μεγαλύτερους ηλικιακά καλλιτέχνες – χαράκτες όσο και σε νέους ζωγράφους ή χαράκτες. Η χαρακτική έχει πλατύνει πολύ τα τελευταία χρόνια, με την έννοια ότι η «κουζίνα» του χαράκτη είναι πολύ πιο πλούσια, υπάρχει πληθώρα νέων τεχνικών και εργαλείων. Θέλουμε να ενθαρρύνουμε τόσο τους νέους όσο και τους μεγαλύτερους σε ηλικία δημιουργούς να συμμετάσχουν και να στηρίξουν τον θεσμό.
– Τι περιλαμβάνει η θεματολογία του φετινού διαγωνισμού; Η θεματολογία είναι ελεύθερη, όπως και η τεχνική. Ο μόνος περιορισμός είναι τα έργα να είναι δισδιάστατα. Στα δέκα χρόνια ζωής του διαγωνισμού τηρήθηκε πάντοτε η αρχή της ελευθερίας στη δημιουργία. Ο Τηλέμαχος Κάνθος μας έδωσε κάποια από τα εκφραστικότερα έργα που έχουν χαραχθεί ποτέ σε ξύλο στον τόπο μας. Δούλεψε αποκλειστικά το πλάγιο και όρθιο ξύλο, με λίγες εξαιρέσεις. Είναι ενδεικτικό της σεμνότητάς του και των απαιτήσεων που είχε για την τέχνη του, το ότι ο ίδιος αισθανόταν πως δεν πήγε τη χαρακτική όσο μακριά της άξιζε «… εγώ μάλλον την αδίκησα τη χαρακτική ζώντας στην επαρχία…», έλεγε. Έτσι, αποφασίστηκε να είναι φέτος η χαρακτική στο επίκεντρο του διαγωνισμού. Θα δοθούν δύο βραβεία στη χαρακτική και ένα στη ζωγραφική. Τα έργα πρέπει να παραδοθούν στο Πανεπιστήμιο Κύπρου στις 3 και 4 Δεκεμβρίου. Όλες οι πληροφορίες υπάρχουν στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου και σε αυτή του Ιδρύματος Τηλέμαχος Κάνθος. Η κριτική επιτροπή απαρτίζεται από τους Μαρία Κάνθου-Δανιήλ, Ελένη Νικήτα, Κατρίν Νικήτα, Ευγενία Βασιλούδη, Ελένη Παναγίδη και Μιχάλη Φαντάρο.
– Ποια έργα του Τηλέμαχου Κάνθου περιλαμβάνει η συλλογή του Πανεπιστημίου Κύπρου; Εκτός από τις δώδεκα ξυλογραφίες της σειράς «Σκληροί Χρόνοι», τις οποίες του δώρισε το Ίδρυμα Τηλέμαχος Κάνθος και διακοσμούν την αίθουσα συνεδριάσεων της Συγκλήτου, απέκτησε το μεγάλο του έργο, το Γυναικοπάζαρο, μαζί με μια σειρά 40 προσχεδίων της σύνθεσής αυτής, τα οποία σύντομα θα εκτεθούν στο νέο κτήριο της Βιβλιοθήκης.
