Ο Daniel Libeskind, ένας από τους πιο γνωστούς αρχιτέκτονες στον κόσμο, κλήθηκε να σχεδιάσει ένα κτήριο για να στεγαστούν σε αυτό ευάλωτες ομάδες. Κι έχοντας ζήσει ο ίδιος ως παιδί στις κοινωνικές κατοικίες του Μπρονξ «παίρνει την εκδίκηση του», προσφέροντας ποιότητα.
Μετά τη Μεγάλη Ύφεση του 1929 στην Αμερική, συστάθηκε η Υπηρεσία Στέγασης NYCHA (Νew York City Housing Planning) για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα στέγασης που μοιραία δημιουργήθηκαν. Σε συνοικίες όπως το Μπρούκλιν, κτίστηκαν πανομοιότυπες κατοικίες με κόκκινο τουβλάκι για να προσφέρουν προσιτή στέγαση. Στην πορεία των χρόνων οι πολυκατοικίες αυτές πέρασαν σε φθορά, αντικατοπτρίζοντας πολλά από τα σοβαρά κοινωνικά προβλήματα της πόλης.
Μετά από χρόνια σταδιακής εγκατάλειψης, ακτιβιστές και μελετητές του δημόσιου σχεδιασμού, υποστήριξαν αλλαγή, όχι μόνο στα κτήρια αλλά και στο πρόγραμμα της NYCHA. Το Sumner House Atrium, σχεδιασμένο από τον Daniel Libeskind, αποτελεί μια πρώτη απάντηση. «Πολλά από τα στεγαστικά έργα για ευάλωτες ομάδες είναι απλά κουπ πατ, ίδιας τυπολογίας που τυπώθηκε και αναπαράχθηκε. Η κοινωνική στέγαση όμως αξίζει της ίδιας προσπάθειας όσο και η στέγαση πλούσιων ανθρώπων», λέει ο Libeskind.
Με το σκεπτικό αυτό σχεδίασε για την NYCHA και άλλους συνεργαζόμενους οργανισμούς, το 11όροφο αυτό κτήριο με 190 μονάδες στον χώρο της πανεπιστημιούπολης του Μπρούκλιν, του NYCHA’s Sumner Houses. 57 από αυτές τις μονάδες θα προορίζονται για ηλικιωμένους που είχαν προηγουμένως βιώσει έλλειψη στέγης, ενώ οι υπόλοιπες θα είναι διαθέσιμες σε νοικοκυριά με κέρδη κάτω ή ισοδύναμα με το 50% του Μέσου Εισοδήματος Περιοχής. Η σχεδίαση του έργου ξεκίνησε το 2017, με τους κατοίκους να μετακομίζουν τον Απρίλιο του 2024.
Σύμφωνα με τον Libeskind, ο οποίος μεγάλωσε σε κοινωνικές κατοικίες στο Μπρονξ, μεγάλο μέρος της σχεδιαστικής σκέψης επικεντρώθηκε στην αναζωπύρωση μιας αίσθησης υπερηφάνειας και σύνδεσης μεταξύ των κατοίκων. «Σύμφωνα με την εμπειρία μου από τη ζωή σε κοινωνικές κατοικίες, αν είσαι περήφανος που είσαι εκεί και νοιάζεσαι για τον γείτονά σου, αυτό συνιστά μια κοινότητα. Δεν πρέπει να μειώνουμε την ομορφιά της κοινότητας. Η ομορφιά προάγει την υπερηφάνεια και η υπερηφάνεια την ομορφιά».
Ορισμένες από τις σχεδιαστικές λεπτομέρειες του κτηρίου υπάρχουν για να καλλιεργήσουν αυτήν την συνθήκη. Τα παράθυρα έχουν όλα διακριτικά διαφορετικά σχήματα για να «ξεφύγουν από τη συνεχή επανάληψη που υπονοεί ότι είσαι απλώς ένας αριθμός», εξηγεί ο αρχιτέκτονας. «Κανείς δεν είναι η επανάληψη κάποιου άλλου και αυτό θα πρέπει να το αναγνωρίσουμε. Βλέποντας επίσης το κτήριο από το δρόμο, ο ένοικος μπορεί να αναγνωρίσει το δικό του σπίτι».
Στο ισόγειο, μια σειρά από κοινόχρηστες υπηρεσίες δημιουργεί συνθήκες σύνδεσης μεταξύ των κατοίκων και της ευρύτερης γειτονιάς. Ένα γυμναστήριο, μια κοινή αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, ο κήπος στην κεντρική αυλή, η βιβλιοθήκη και ένα ιατρικό κέντρο περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα All-Inclusive Care for the Elderly (PACE). «Δεν είναι μόνο για τους ανθρώπους που έχουν την τύχη να ζουν στο κτήριο, αλλά για όλη τη γειτονιά και τους ανθρώπους που μπορεί να χρειάζονται ιατρική συμβουλή», προσθέτει ο αρχιτέκτονας.
Επιπλέον, το κτήριο κατασκευάστηκε σύμφωνα με τα πρότυπα του Passive House, έτσι ώστε να παραμένει όσο το δυνατόν πιο ενεργειακά αποδοτικό. «Τα υλικά που χρησιμοποιήσαμε, όσο μέτρια κι αν είναι, είναι όλα πολύ καλά επιλεγμένα για να δημιουργήσουν το ελάχιστο δυνατό αποτύπωμα άνθρακα», εξηγεί ο Libeskind. Σύμφωνα με την εταιρεία σχεδιασμού, το κτίριο καταναλώνει 60-70% λιγότερη ενέργεια από τη μέση πολυκατοικία της Νέας Υόρκης.
Όλες οι μονάδες είναι ευέλικτες για τυχόν προσαρμογές, με 19 διαμερίσματα πλήρως προσαρμοσμένα για να φιλοξενούν ενοικιαστές με σωματικές αναπηρίες και 4 διαμερίσματα προσαρμοσμένα για κατοίκους με προβλήματα όρασης ή ακοής.
Ταυτόχρονα, αφού το κτήριο προορίζεται για ηλικιωμένους ως επί τω πλείστω, περιλαμβάνει χαρακτηριστικά όπως κορδόνια έκτακτης ανάγκης, εξαρτήματα που αντιμετωπίζουν τη μειωμένη κινητικότητα και χώρο για τα πόδια κάτω από τους πάγκους, ώστε κάποιος να μπορεί να ετοιμάζει φαγητό ή να πλένει πιάτα και να καθαρίζει καθήμενος. «Ο πληθυσμός προφανώς γερνάει και πρέπει να προσέχουμε να μην υποβιβάζουμε τους ηλικιωμένους σε πολίτες στο περιθώριο», λέει ο Libeskind. «Θα πρέπει να απολαμβάνουν το μέρος που μένουν και αυτά τα διαμερίσματα θα πρέπει να είναι πλήρως προσβάσιμα με κάθε τρόπο. Ένα κτήριο είναι επιτυχημένο μόνο αν θέλει ο κόσμος να ζει εκεί. Όχι μόνο να έχει ένα κρεβάτι εκεί, αλλά να έχει μια ζωή εκεί».
