Ίχνη οπίου ανακαλύφθηκαν στο Ισραήλ, σε αγγεία που χρησιμοποιούνταν σε τελετουργίες ταφής από τους αρχαίους Χαναναίους κι αυτή είναι μια από τις πρώτες ενδείξεις για τη χρήση του συγκεκριμένου ναρκωτικού στον κόσμο. Σημαντικό μέρος του εκτιμάται ότι εισήχθη συμπυκνωμένο από την Κύπρο. 

Τα άνω των 3300 ετών αγγεία, που έχουν σχήμα ανάποδου άνθους παπαρούνας, ανακαλύφθηκαν το 2017 σε ανασκαφή σε νεκρόπολη στο Τελ Γεχούντ στο κεντρικό Ισραήλ. Βρέθηκαν σε τάφους Χαναναίων, όπου πιθανότατα χρησιμοποιούνταν σε τελετές ταφής και για προσφορές για τους νεκρούς στη μετά θάνατον ζωή. Τα ευρήματα χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα π.Χ., ανέφεραν οι ερευνητές στη μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Archaeometry. 

H νέα κοινή μελέτη από το Ινστιτούτο Επιστημών Weizmann, το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και την Αρχή Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, ανέλυσε οργανικά υπολείμματα σε οκτώ από τα αγγεία και διαπίστωσε ότι επρόκειτο για όπιο, μέρος του οποίου είχε παραχθεί στο Ισραήλ κι ένα μέρος του στην Κύπρο. Επικεφαλής της ομάδας ήταν η αρχαιολόγος Βανέσα Λινάρες, που ειδικεύεται στον εντοπισμό οργανικών υπολειμμάτων στην αρχαία κεραμική. Η Λινάρες ανέλυσε 22 αγγεία που αποκαλύφθηκαν στην ανασκαφή της νεκρόπολης, που ανήκει πλέον στη σύγχρονη ισραηλινή πόλη Γεχούντ.

Η υψηλότερη συγκέντρωση οπιοειδών ενώσεων βρέθηκε σε τέσσερα χαρακτηριστικά δακτυλιόσχημα αγγεία που οι ειδικοί γνωρίζουν ότι κατασκευάστηκαν στην Κύπρο κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού και εξήχθησαν σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό υποδηλώνει ότι το προϊόν προήλθε αρχικά σε συμπυκνωμένη υγρή μορφή από την Κύπρο, με τα κυπριακά αγγεία και στη συνέχεια χύθηκε στα τοπικά κεραμικά σε πιο αραιωμένη μορφή. «Αυτός ακριβώς είναι ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζονται οι σύγχρονοι έμποροι οπιοειδών το εμπόριο μεγάλων αποστάσεων: εξάγουν συμπυκνωμένες εκδοχές που ‘κόβονται’ από τους ακόλουθους εμπόρους» σημειώνει η Λινάρες.

Από τη δεκαετία του 1960, ειδικοί υποπτεύονται ότι τα συγκεκριμένου τύπου δακτυλιόσχημα αγγεία κατασκευάζονταν ειδικά για να περιέχουν όπιο που εξαγόταν από το νησί. «Ο χαρακτηριστικός μακρύς λαιμός τους κάνει αυτές τις κανάτες να μοιάζουν με ανεστραμμένο κεφάλι παπαρουνόσπορου, ενώ οι λευκές ταινίες που τις διακοσμούν θυμίζουν το γαλακτώδες λατέξ του φυτού από το οποίο εξάγεται το όπιο» προσθέτει η αρχαιολόγος στην εφημερίδα Haaretz.

Το πώς ακριβώς χρησιμοποιήθηκε το όπιο από τους Χαναναίους στις τελετουργίες ταφής τους, παραμένει άγνωστο. Μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν, αλλά ωστόσο φαίνεται ότι ψυχοτρόπες ιδιότητες του οπίου έπαιξαν καθοριστικό ρόλο.

«Ενδεχομένως κατά τη διάρκεια αυτών των τελετών, που διεξάγονταν από μέλη της οικογένειας ή από κάποιον ιερέα για λογαριασμό τους, οι συμμετέχοντες να προσπάθησαν να έρθουν σε επαφή με τα πνεύματα των νεκρών συγγενών τους για να εκφράσουν κάποιο αίτημα και κατά τη διαδικασία να εισέρχονταν σε μια εκστατική κατάσταση με τη χρήση οπίου» σημειώνει ο Ρον Μπέερι της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ.

«Εναλλακτικά, είναι πιθανό το όπιο, το οποίο ήταν τοποθετημένο δίπλα στο σώμα, να προοριζόταν για να βοηθήσει το πνεύμα του ατόμου να σηκωθεί από τον τάφο, προετοιμάζοντας τη συνάντηση με τους συγγενείς του στην επόμενη ζωή» πρόσθεσε ο ίδιος. 

Το 2020, ερευνητές επιβεβαίωσαν ότι ίχνη κάνναβης του 8ου αιώνα π.Χ. είχαν βρεθεί σε βωμό σ’ ένα αρχαίο ισραηλινό ιερό 3000 ετών, στην έρημο Νεγκέβ.

Πηγή: Reuters/ haaretz.com