Στις 27 Ιανουαρίου, Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος, η επιζήσασα του Άουσβιτς Μάργκοτ Φρίντλαντερ, καλεσμένη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είπε, με πόνο και τρυφερότητα, «Να είστε άνθρωποι!» Επειδή, σύμφωνα με την ίδια, οι άνθρωποι που διέπραξαν αυτήν την πρωτοφανή θηριωδία «το έκαναν γιατί δεν έβλεπαν τους ανθρώπους ως ανθρώπινα όντα…»

Η εχθρότητα και το μίσος προς τους Εβραίους πάει πολύ πίσω στο χρόνο. Από την εποχή της σταύρωσης του Ιησού… Ωστόσο, ο αντισημιτισμός που εμφανίστηκε στη σύγχρονη εποχή είναι διαφορετικός από το παραδοσιακό μίσος κατά των Εβραίων. Ο σύγχρονος αντισημιτισμός εκδηλώθηκε τον 19ο αιώνα, τον αιώνα των εθνών κρατών και του καπιταλισμού. 

Ο αντισημιτισμός αντιλαμβάνεται τους Εβραίους, τόσο ως «ξένο στοιχείο» στην «εθνική κοινότητα», όσο και ως «κεφαλαιοκράτες-εκμεταλλευτές».  Η Γερμανία έγινε λίκνο του αντισημιτισμού ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα. Το μίσος για τους Εβραίους αποτέλεσε συστατικό στοιχείο του γερμανικού εθνικισμού, και υποκινήθηκε συστηματικά από τους θεωρητικούς του πατέρες. Εκδηλώθηκαν συχνά εκστρατείες για την αφαίρεση των πολιτικών δικαιωμάτων των Εβραίων, μετατρέποντάς τους σε αποδιοπομπαίους τράγους σε αριθμό περιπτώσεων: για την κατάρρευση του χρηματιστηρίου ή για την καθυστερημένη εθνική ενότητα της Γερμανίας…  Εν τέλει, προωθήθηκε η ιδέα της αναγκαίας και άμεσης απαλλαγής από τους Εβραίους, που ορίστηκαν ως «ξένοι» και ως «λοιμός» για το γερμανικό έθνος. Υπό αυτές τις συνθήκες εμφανίστηκε η έννοια του αντισημιτισμού που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Γερμανό δημοσιογράφο Βίλχελμ Μαρ το 1879. Με την άνοδο των Ναζί στην εξουσία, η μνησικακία κατά των Εβραίων μετατράπηκε σε οργανωμένη γενοκτονία με στόχο την ολοκληρωτική εξόντωσή τους. Το σημείο καμπής του Ολοκαυτώματος υπήρξε το έτος 1942. Στις 20 Ιανουαρίου αυτού του έτους, μια ομάδα υψηλόβαθμων Ναζί συγκεντρώθηκε στο Βάνζεε, κοντά στο Βερολίνο. Στη συνάντηση, αποφασίστηκε η μαζική εξόντωση των Εβραίων, η «Τελική Λύση»(Endlösung). Στα επίσημα πρακτικά της συνάντησης, που ονομάστηκε «Η Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος» προβλέφθηκε η μαζική εξόντωση των 11 εκατομμυρίων Εβραίων που ζούσαν στην Ευρώπη. 

Στη συνάντηση αυτή δεν συμμετείχαν «τέρατα». Ήταν νέοι άνθρωποι, μορφωμένοι, οικογενειάρχες. Ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν γύρω στα τριάντα. Κάποιοι είχαν καλλιτεχνικό πνεύμα, έπαιζαν βιολί. Ο αρμόδιος για το πρωτόκολλο ήταν ο περίφημος Άντολφ Άιχμαν… Εκείνος ο Άιχμαν που, μετά από πολλά χρόνια απήχθη από τη Μοσάντ στην Αργεντινή και όταν δικάστηκε στην Ιερουσαλήμ είπε «εγώ δεν ξέρω τίποτα, ακολουθούσα εντολές»!

Οι νέοι και μορφωμένοι Ναζί που συγκεντρώθηκαν στη λίμνη Βάνζεε, όπως και ο Χίτλερ, θεωρούσαν τους Εβραίους ως «μεταδοτικό ιό». Ήθελαν να καθαρίσουν τη Γερμανία και τον κόσμο από «ιούς, βακτήρια και παράσιτα». Ο Χίτλερ αποκαλούσε, μάλιστα, τον εαυτό του «Ρόμπερτ Κοχ της πολιτικής». (Ο Ρόμπερτ Κοχ ήταν ένας από τους πιο διάσημους μικροβιολόγους της Γερμανίας, γνωστός ως ειδικός σε πανδημίες). Στη συνάντηση στη Βάνζεε αποφασίστηκε να μεταφερθούν οι Εβραίοι με τρένα από τη Δυτική Ευρώπη προς τα ανατολικά. Αφού συγκεντρώνονταν στα «Γκέτο Διέλευσης», θα διαχωρίζονταν ανάλογα με το φύλο και τις εργασιακές τους ικανότητες και θα εξαναγκάζονταν σε σκληρή δουλειά. Στα πρακτικά της συνάντησης, μάλιστα, αναφέρεται ότι «ένα μεγάλο μέρος των Εβραίων θα εξοντωθεί ως αποτέλεσμα της φυσικής μείωσης». Οι επιζώντες «πρέπει να υποβληθούν στην απαραίτητη θεραπεία» -δηλαδή την εξόντωση. Σε αντίθετη περίπτωση, θα σχημάτιζαν νέες «Eβραϊκές οντότητες» ως «κύτταρα μικροβίων». 

Είναι αδύνατον για ένα υγιές ανθρώπινο μυαλό να κατανοήσει τις απόψεις που εκφράστηκαν στη συνάντηση Βάνζεε. Για προστασία της «ψυχικής υγείας» των Γερμανών στρατιωτών, αποφασίστηκε να μην οδηγούνται οι Εβραίοι στο εκτελεστικό απόσπασμα, αλλά να εξοντωθούν με τη χρήση αερίου. Επίσης, προέτρεπαν τους θύτες να κρατούν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη φυσική απόσταση από τα θύματά τους. Αυτό το τελευταίο σημείο είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Στην ανάπτυξη και τη διατήρηση και της εχθρότητας και του μίσους, δίνεται πάντα προσοχή στο να μην κοιτάζει κανείς τον άλλο στο πρόσωπο. Επειδή το πρόσωπο του άλλου υπενθυμίζει ότι πρόκειται για άνθρωπο. Οι Ναζί δεν ήθελαν να πιστέψουν ότι εκτελούσαν ανθρώπους, και δεν ήθελαν να κοιτάξουν στα πρόσωπα των θυμάτων τους. Όπως πολύ σωστά τόνισε η Μάργκοτ Φρίντλαντερ «το έκαναν γιατί δεν έβλεπαν τους ανθρώπους ως ανθρώπινα όντα…»

Ας ακούσουμε το κάλεσμά της, λοιπόν: Να μείνουμε άνθρωποι, που μπροστά τους βλέπουν ανθρώπους. 

*Ευρωβουλευτής