Την πρώτη μέρα που άνοιξαν τα οδοφράγματα, πριν από είκοσι χρόνια, και μετά από 29 χρόνια σκληρού κι απόλυτου διαχωρισμού, οι εικόνες ήταν συγκλονιστικές. Θα μείνουν πάντα στην ιστορία οι χιλιάδες Ελληνοκύπριοι που έτρεξαν στο Λήδρα Πάλας, ως να μαζεύτηκαν αυθόρμητα για να σημάνουν τις καμπάνες της ελευθερίας.

Ο πόθος για την κατεχόμενη γη, που κρυβόταν στις ψυχές τους βρήκε ξαφνικά διέξοδο και ξεχείλισε. Τις πρώτες 15 μέρες 260.000 Ελληνοκύπριοι και σχεδόν 100.000 Τουρκοκύπριοι πέρασαν από τα οδοφράγματα.

Κι όταν άνοιξε η Λήδρας, τι αγαλλίαση ήταν αυτή! Τι πολύχρωμα μπαλόνια πετούσαν στον ουρανό, τι χοροί και νταούλια στήθηκαν! Δίναμε το μήνυμα, κάποιοι το ένιωθαν και στο πετσί τους, πως έπεσε το τείχος του διαχωρισμού, ακριβώς όπως έπεσε το τείχος του Βερολίνου κι ενώθηκε θριαμβευτικά η Γερμανία.

Στα 20 χρόνια, 141 εκατομμύρια άτομα πέρασαν συνολικά από τα οδοφράγματα με κατεύθυνση τις κατεχόμενες ή τις ελεύθερες περιοχές, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία που δημοσίευσε η «Χαλκίν Σεσί».

Πέρασαν τα χρόνια, όμως, το ένα μετά το άλλο. Είκοσι ολόκληρα χρόνια. Πάρα πολλά για να μένουν ακόμα τα φρου – φρου κι αρώματα, που στόλισαν την πολιτική των οδοφραγμάτων. Θα έπρεπε πια να έχουμε την ωριμότητα να σκεφτούμε αυτό που έγραφε ο Σενέρ Λεβέντ (31/5/23): «Η Κύπρος, δυστυχώς, δεν μπορεί να ενωθεί με αυτές τις πύλες, με αυτές τις τρύπες, με αυτά τα παράθυρα. Χωρίζεται πιο πολύ. Αποκόπτεται περισσότερο. Εδραιώνουν το στάτους κβο. Δηλαδή τα δύο κράτη. Η τουρκική πλευρά άλλωστε δεν τις αποκαλεί πύλες. Τις αποκαλεί σύνορα. Εσείς τα αποκαλείται οδοφράγματα, όμως εκείνοι τα αποκαλούν σύνορα».

Τι μεγάλη αλήθεια! Μπορούμε να την δούμε, όμως; Ή ακόμα ορίζει το μυαλό μας ο πρώτος ενθουσιασμός; Ή και η ατελείωτη απελπισία; Διότι όταν λες ότι θέλουμε να ανοίξουν κι άλλα οδοφράγματα για «να αποκτήσουμε κουλτούρα να ζούμε μαζί σε μια ενωμένη πατρίδα», όπως έλεγαν όσοι διαδήλωναν το περασμένο Σάββατο υπέρ του ανοίγματος κι άλλων οδοφραγμάτων, θα πρέπει πρώτα να πεις πόσο πιο κοντά σε ενωμένη πατρίδα βρισκόμαστε μετά από 20 χρόνια «ελεύθερης» διακίνησης. Μήπως, η αλήθεια είναι πως ήρθαμε πιο κοντά στην εδραίωση του στάτους κβο, στα δύο κράτη το ένα δίπλα στο άλλο;

Εκατόν εννιά οργανώσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, οργάνωσαν το περασμένο Σάββατο την γιορτή των οδοφραγμάτων. 109 οργανώσεις και κόμματα! Περίμενες να δεις καμιά λαοθάλασσα να πορεύεται στις δυο πλευρές της γραμμής αντιπαράταξης. Λαοθάλασσα να τρομάξει κι ο κατοχικός στρατός κι οι οπαδοί του διαχωρισμού. Αλλά ήταν μερικές εκατοντάδες άνθρωποι. Γιατί; Γιατί αυτά τα εκατομμύρια των διελεύσεων βοηθούν ελάχιστους να αποκτήσουν κουλτούρα ενωμένης πατρίδας. Ίσως μόνο τα μέλη αυτών των οργανώσεων.

Ο λαός, και στις δυο πλευρές της γραμμής, είναι πολύ μακριά από τις ιδέες τους. Ίσως τα οδοφράγματα, που η άλλη πλευρά τα αποκαλεί σύνορα, να βοηθούν περισσότερο να αποκτήσουμε κουλτούρα διαχωρισμού. Ίσως βοηθούν να φωλιάσουν στο μυαλό περισσότερων ανθρώπων τα τετελεσμένα της κατοχής και του διαχωρισμού. Της διαιώνισης του στάτους κβο.

Ναι, βοήθησαν τόσα χρόνια να διαπιστώσουμε ότι δεν έχει κανένας την διάθεση για νέες περιπέτειες, δεν θέλουμε να σκοτωνόμαστε στους δρόμους, θέλουμε να περνάμε μεταξύ μας ειρηνικά, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Αλλά βοήθησαν την κουλτούρα της ενωμένης πατρίδας; Πώς; Πότε;

Ποια στοιχεία το δείχνουν αυτό τα τελευταία είκοσι χρόνια;

«Απέδειξε αυτή κατάσταση που ακολούθησε το άνοιγμα των οδοφραγμάτων ότι οι δύο κοινότητες μπορούν να ζήσουν μαζί χωρίς προβλήματα», δήλωνε η εκπρόσωπος μίας από αυτές τις 109 οργανώσεις, που το περασμένο Σάββατο ζήτησαν να ανοίξουν κι άλλα οδοφράγματα. Απέδειξε πράγματι;

Μήπως, αυτή κατάσταση απέδειξε ότι οι δύο κοινότητες μπορούν να ζήσουν μαζί χωρίς προβλήματα, αρκεί να ζήσουν πλάι – πλάι κι ανάμεσά τους οι Τούρκοι στρατιώτες και τα οδοφράγματα; Δεν θα ήταν ωφέλιμο να το σκεφτούμε κάπως περισσότερο; Πώς βοήθησε, ας πούμε, τους Τουρκοκύπριους αυτή η κατάσταση να συνειδητοποιήσουν ότι δεν κινδυνεύουν από τους Ελληνοκύπριους για να χρειάζονται την Τουρκία να τους προστατεύει; Άλλαξε καθόλου η κουλτούρα των τουρκικών εγγυήσεων και του κατοχικού στρατού ανάμεσα στους Τουρκοκύπριους; Ή να περιμένουμε ότι θα αλλάξει τα επόμενα είκοσι χρόνια αν ανοίξουν κι άλλα οδοφράγματα του στάτους κβο;