Διαβάζοντας σε ένα ιστορικό κείμενο για τους πιο τρομερούς μισθοφόρους, βρήκα πρώτο τον Έλληνα Φάνη από την Αλικαρνασσό. Διαχρονικά πάντα οι Έλληνες πρώτοι και στα καλά αλλά ενίοτε και στα κακά.
Το έψαξα. Ο Έλληνας πατέρας της ιστορίας Ηρόδοτος (5ος αιώνας π.Χ.) στο βιβλίο του «Ιστορίαι» εξιστορεί τα περί Φάνη και τον περιγράφει ως ένα πολυμήχανο και γενναίο πολεμιστή που έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στη στρατιωτική και βασιλική κοινότητα της Αιγύπτου.
Ο Φάνης (6ος αιώνας π.Χ.) ήταν ένας Έλληνας μισθοφόρος στρατηγός που υπηρέτησε υπό τον Αιγύπτιο σφετεριστή Φαραώ Άμαση ΙΙ (570-524 π.Χ.). Ο Άμασης Β’ της Αιγύπτου υπήρξε σφετεριστής Φαραώ της Αιγύπτου. Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι ο Άμασης ήταν ταπεινής καταγωγής που εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση όταν ξέσπασε επανάσταση στον αιγυπτιακό στρατό. Ο προηγούμενος Φαραώ Απρίης κακοφάνισε τους συμπατριώτες του στρατιώτες Αιγύπτιους δείχνοντας μεγάλη εύνοια στους Έλληνες μισθοφόρους μετά την αποτυχημένη εκστρατεία στην Κυρήνη. Οι Αιγύπτιοι εξεγέρθηκαν. Ο Απρίης προσπάθησε να καταπνίξει την επανάσταση αλλά απέτυχε και σκοτώθηκε. Στο σημείο αυτό ο Ηρόδοτος επιβεβαιώνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα˙ επιγραφή εκείνης της εποχής περιγράφει εμφύλια διαμάχη.
Σε κάποιο στάδιο, ο Φάνης περιέπεσε σε δυσμένεια και αμέσως άλλαξε παράταξη. Πήγε με τους εχθρούς της Αιγύπτου, τους Πέρσες και υπηρέτησε στο στρατόπεδο του βασιλιά τους, Καμβύση ΙΙ. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο έπαιξε πρωταγωνιστικό συμβουλευτικό ρόλο ώστε οι Πέρσες να νικήσουν τους Αιγύπτιους.
Η ιστορία με τους Πέρσες άρχισε όταν ο Καμβύσης είχε ζητήσει από τον Άμαση ένα οφθαλμίατρο διότι είχε πρόβλημα με τα μάτια του. Ο Άμασης ανάγκασε ένα οφθαλμίατρο, παρά τη θέλησή του, να εγκαταλείψει την οικογένεια του και να υποστεί μόνιμη εξορία στην αυλή του Καμβύση. Κάτι που ο γιατρός δεν του συγχώρησε ποτέ. Για εκδίκηση έπεισε τον Καμβύση να ζητήσει το χέρι της μοναχοκόρης του Άμαση, της οποίας ο βασιλιάς είχε μεγάλη αδυναμία. Γνώριζε ο γιατρός ότι έτσι θα έφερνε σε πολύ δύσκολη θέση το βασιλιά Άμαση διότι είτε θα αποχωριζόταν την μοναχοκόρη του ή θα κακοφάνιζε τον Καμβύση.
Ο Άμασης όμως, σκέφτηκε άλλο κόλπο, να ξεγελάσει τον Καμβύση. Αντί να στείλει τη δική του κόρη, έστειλε άλλη πριγκιποπούλα, τη Νιτέτις, κόρη του προκατόχου του Απρίη, τον οποίο είχε εκτοπίσει ο Άμασης. Πολύ ωραία κοπέλα η Νιτέτις, αλλά μόλις έφτασε στο παλάτι του Καμβύση αποκάλυψε το κόλπο οπότε αυτός το θεώρησε προσβολή. Έψαχνε ήδη αφορμή να επιτεθεί στην Αίγυπτο οπότε προφανώς τη βρήκε.
Εκείνη τη δύσκολη περίοδο, ο Άμασης είχε παρεξηγηθεί με το Φάνη, ο οποίος ξεκίνησε αμέσως για το περσικό στρατόπεδο. Ο βασιλιάς έστειλε δολοφόνους πίσω του με εντολή τη σύλληψη και άμεσο εκτέλεση. Τον συνέλαβαν αλλά το βράδυ, ο έξυπνος Φάνης μέθυσε τους φρουρούς, δραπέτευσε και μετά από πολλές περιπέτειες έφτασε στην αυλή του Καμβύση και έγινε ο έμπιστος σύμβουλος του. Γνωρίζοντας πολλά για το στρατό της Αιγύπτου, συμβούλευσε τον Καμβύση από ποια διαδρομή θα ήταν καλύτερα να πορευτεί κ.ά. Συνεπάγεται ότι και τότε πριν την επίθεση σε άλλη χώρα προηγείτο η εξερεύνηση και μελέτη της γεωπολιτικής περιοχής. Υπήρχαν κατάσκοποι που μάζευαν σχετικές πληροφορίες.
Μέχρι τότε είχε ήδη πεθάνει ο Άμασης και ανέλαβε ο γιός του Ψαμμήτιχος ΙΙΙ ο οποίος είχε ενοχληθεί πάρα πολύ από τη συμπεριφορά του Φάνη. Ξεγέλασε τους γιούς του Φάνη ότι ήθελε να τους μιλήσει και τους έσφαξε μαζεύοντας το αίμα τους το οποίο ανακάτεψε με κρασί και το σέρβιρε σε συμπόσιο. Ο Φάνης πήρε την δική του εκδίκηση καθοδηγώντας τον Καμβύση να νικήσει το στρατό του Ψαμμήτιχου και να αιχμαλωτίσει τον δολοφόνο των παιδιών του, που εκτελέστηκε.
Τρομερή πλοκή που καταγράφηκε από τον Ηρόδοτο. Θα μπορούσε να αποτελέσει σενάριο για σύγχρονη κινηματογραφική ταινία.
Τώρα ας έλθουμε στη σύγχρονη εποχή, δηλαδή 2600 χρόνια μετά. Αν αλλάξουμε τα ονόματα και τα μέσα θανάτου σε πιο σύγχρονα θα μπορούσε να ήταν μια σύγχρονη ιστορία.
Πόσες επαναστάσεις, πραξικοπήματα έχουμε βιώσει. Πόσες φορές και πόσοι δεν έχουν αλλάξει παράταξη ή και στρατόπεδο; Πόσες φορές έγιναν ανατροπές κυβερνήσεων σε διάφορες χώρες. Οι κατάσκοποι οργιάζουν, οι αλλαγές στρατοπέδων συνηθισμένες (από απλή βουλευτική έδρα (Aτταλίδου) μέχρι προδοσία). Το μόνο που άλλαξε είναι τα μέσα, τα όπλα, η τεχνολογία. Τώρα δεν πολεμούμε με σπαθιά, τόξα και δόρατα, διαθέτουμε σύγχρονα όπλα που σκοτώνουν από απόσταση. Δε σφάζουμε τους εχθρούς μας, τους «αυτοκτονούμε» ή τους ποτίζουμε νευροτοξίνες (Navalry).
Όμως, μπορεί να άλλαξε η τεχνολογία αλλά ο άνθρωπος και οι προθέσεις του παραμένουν οι ίδιες. Να προσπαθεί να αναρριχηθεί στην εξουσία, να προσπαθεί να πλουτίσει, να προσπαθεί να εξοντώσει τους εχθρούς του.
Και αν προχώρησε η τεχνολογία, ο σύγχρονος άνθρωπος, ο Homo Sapiens παραμένει ο ίδιος.
«Όλβιος όστις ιστορίας έσχε μάθησιν» είχε πει ο Ευριπίδης, που σημαίνει ευτυχής όποιος παίρνει μαθήματα από την ιστορία.
