Τα γραπτά μένουν και δεν υπάρχει τρόπος να πάρω πίσω όλα εκείνα που έγραφα τόσα χρόνια για την αδήριτη ανάγκη δημιουργίας Υφυπουργείου Πολιτισμού. Ακόμη κι αν είχα αλλάξει εντελώς γνώμη.

Η αλήθεια είναι ότι δεν άλλαξα, παρά τις «φιλότιμες» προσπάθειες που γίνονται προς την αντίθετη κατεύθυνση, όσο η υποστελέχωση υπονομεύει το όλο εγχείρημα και όσο η πολιτεία και οι φορείς της εξουσίας θεωρούν ότι βγήκαν από την υποχρέωση και έλυσαν το πρόβλημα με την εφαρμογή του ιδρυτικού νομοσχεδίου.

Από την άλλη, εξάλλου, αν ως δια μαγείας είχαν λυθεί όλα τα προβλήματα στον τομέα αμά τη ιδρύσει της νέας δομής, εμείς τι θα είχαμε να γράφουμε; Θα εξυμνούσαμε μόνο την πολύ καλή δουλειά που γίνεται και θα πανηγυρίζαμε για τα μέτωπα που κλείνουν το ένα πίσω από το άλλο. Βέβαια, η πολιτική δεν λειτουργεί έτσι και σίγουρα τα μέτωπα θα είναι πάντα πολλά και κρίσιμα ακόμη και αν το Υφυπουργείο Πολιτισμού φτάσει κάποτε να λειτουργεί πλήρως, απερίσπαστα και στην εντέλεια, προικισμένο με δομές, προσωπικό, νομοθεσίες, κονδύλια και κύρος. Το θέμα όμως είναι ότι όχι μόνο απέχουμε πολύ από την ευλογημένη εκείνη μέρα, αλλά ότι σχεδόν δύο χρόνια μετά το νέο υφυπουργείο εξακολουθεί να οδεύει μπουσουλώντας. 

Για το γεγονός αυτό, μεγάλη είναι η ευθύνη της ανώτατης εκτελεστικής εξουσίας, όσο και της νομοθετικής. Δεν είναι σωστό να τσουβαλιάζουμε και οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι οι καλές προθέσεις υπάρχουν από μεγάλη μερίδα βουλευτών, ανεξάρτητα από το πόσο «διαβασμένοι» και «ψημένοι» είναι πάνω στα ανοιχτά μέτωπα και τις παραμέτρους των ζητημάτων που απασχολούν τον τομέα και τους απασχολούμενους σ’ αυτόν. Αυτό που παρατηρώ, ωστόσο, είναι ότι η ουσία του προβλήματος που ταλάνιζε τον τομέα του Πολιτισμού για δεκαετίες εξακολουθεί να υπάρχει και να εντείνεται σε θεσμικό επίπεδο μέσα στη Βουλή. 

Για να το πω με πιο απλά λόγια, έχω την αίσθηση ότι κατά τον τρόπο που ο Πολιτισμός υπέφερε παραγνωρισμένος και υποτιμημένος κάτω από το βαρύ και δαιδαλώδες χαρτοφυλάκιο της Παιδείας, το ίδιο υποφέρει σε νομοθετικό πλαίσιο και σε πλαίσιο ελέγχου όσο «συγκατοικεί» με την Παιδεία και στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή. Πλησιάζει το Πάσχα και οι εκλογές, συνεπώς ελάχιστες συνεδρίες έχουν απομείνει μέχρι τον Ιούνιο που θα ξανανοίξει για λίγο η Βουλή, ώσπου να ξανακλείσει πάλι για τις θερινές διακοπές. Δεν θα εκπλαγούμε καθόλου, λοιπόν, αν στην Ημερήσια Διάταξη ξαναδούμε θέμα που αφορά τον Πολιτισμό το φθινόπωρο με τα πρωτοβρόχια. 

Εννοείται ότι δεν είναι από βίτσιο και ξεροκεφαλιά που αναζητούμε κάποιο θέμα στην Ημερήσια Διάταξη της Επιτροπής. Υπάρχουν πολλά ανοιχτά και κρίσιμα μέτωπα με κυριότερο και πιο καυτό αυτή την περίοδο το περιβόητο νομοσχέδιο για την κατοχύρωση της επαγγελματικής και κοινωνικής υπόστασης του καλλιτέχνη.

Για την οικονομία αυτού του κειμένου δεν θα καθίσω να παραθέσω όλα τα ανοιχτά μέτωπα και τους πολλούς καλούς λόγους για τους οποίους χρειάζεται να κληθούν να παρασταστούν εμπλεκόμενοι στις συνεδρίες της Επιτροπής Παιδείας και Πολιτισμού. Ένας πολύ καλός που μου έρχεται στον νου είναι μια αυστηρή κοινοβουλευτική επίβλεψη, εν είδει αποτίμησης, για τον βαθμό στον οποίο έχει προχωρήσει η στελέχωση του Υφυπουργείου σε συνάρτηση με τις ανάγκες και τις υποχρεώσεις στις οποίες καλείται να ανταποκριθεί. Κατά πόσον δηλαδή αυτή η δομή είναι σε θέση να εξασκήσει απρόσκοπτα τα καθήκοντα για τα οποία την ιδρύσαμε και σε ποιο βαθμό τελικά τα εξασκεί. Αν αρκούν κάποιες προσλήψεις με το σταγονόμετρο και κάποιες εσωτερικές αλχημείες και ανακατατάξεις στην ιεραρχεία –αναγκαίες ή στη λογική «μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά»- για να μπορούμε να πούμε ότι το τρένο έχει μπει στις ράγες. 

Χωρίς να λέω ότι ο κοινοβουλευτικός έλεγχος είναι πανάκεια, δεν μπορούμε να υποτιμούμε με τον τρόπο που είναι δομημένη η Δημοκρατία μας την ώθηση που δίνει η νομοθετική εξουσία στις ανοιχτές εκκρεμότητες κάθε τομέα. Με δεδομένο ότι τα τελευταία 50 χρόνια έχουμε εξ ανάγκης γίνει ειδήμονες στα «συνταγματικά ακροβατικά», λέω εγώ με το φτωχό μου το μυαλό ότι με δεδομένες και τις εκκρεμότητες και τις ανάγκες που υπάρχουν δεν θα ήταν άσχημη ιδέα η σύσταση μιας ξεχωριστής, έστω ad hoc, επιτροπής που να ασχολείται αποκλειστικά με τα ανοιχτά ζητήματα του πολιτισμού. Γιατί αλλιώς άκρη δεν βγάζουμε. Ζητάω πολλά;

Το ΕΚΑΤΕ και το Φυτώριο εξέδωσαν πρόσφατα ανοιχτή επιστολή προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στην οποία επισημαίνουν ότι λόγω υποστελέχωσης το Υφυπουργείο Πολιτισμού ΔΕΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ, αντίθετα δυσλειτουργεί. Ακούγεται υπερβολικό; Ίσως. Αν και εγώ επιμένω ότι πρέπει να το διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού και να το ενισχύσουμε, παρά το γεγονός ότι οι πολλές προσδοκίες διαψεύδονται η μια πίσω από την άλλη. Κι αυτό γιατί η κύρια αιτία αυτής της διάψευσης είναι ότι οι θεσμοί αυτού του κράτους και το πολιτικό προσωπικό που τους απαρτίζουν εξακολουθούν πεισματικά να δυσκολεύονται στην κατανόηση της θεμελιώδους σημασίας του πολιτισμού, ειδικότερα σε μια χώρα σαν την Κύπρο. Αυτή τη δυσχέρεια την πληρώνουμε πολυεπίπεδα.

Ελεύθερα, 14.4.2023