Στις 23 Ιουλίου 2025, ξέσπασε μεγάλη πυρκαγιά στην επαρχία Λεμεσού που κατέκαψε 120,7 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή, περίπου το 1,3% της συνολικής έκτασης της Κύπρου («Φ» 28/7/25). Η οικολογική καταστροφή είναι τεράστια, ανυπολόγιστη. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι για να αρχίσει η φύση, η χλωρίδα και πανίδα να επανέρχεται μπορεί να χρειαστούν και 100 χρόνια, ειδικά τα πεύκα. Στα δορυφορικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης αποτυπώνεται η καταστροφή στη βιοποικιλότητα, οικοσυστήματα και τοπικές κοινότητες: περίπου 51% της καμένης έκτασης αφορά χορτολιβαδικές εκτάσεις, 31% σκληροφυλλική βλάστηση, 15,5% δεντρώδη, ενώ 1,1% επηρεάζει οικιστικές περιοχές, 21% της συνολικής καμένης γης βρίσκεται εντός του δικτύου Natura 2000. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι εκεί όπου υπήρχαν καλλιεργημένοι αμπελώνες η φωτιά περιορίστηκε και προστατεύτηκαν σπίτια. Στο διαδίκτυο κυκλοφορεί ένα βιντεάκι όπου ο κύριος Σταύρος Διομήδους από το Βουνί της Λεμεσού δείχνει πώς το καλλιεργημένο αμπέλι του έσωσε το σπίτι του από την καταστροφική πυρκαγιά. Οι αμπελώνες στην πληγείσα ορεινή Λεμεσό λειτούργησαν ως αντιπυρική ζώνη.
Παλαιότερα ένας ταξιδιώτης, πηγαίνοντας από τον παλιό δρόμο Λεμεσού Πάφου, διέσχιζε μια ατέλειωτη κοιλάδα με αμπέλια, ένα όμορφο και καταπράσινο τοπίο. Στο βιβλίο Πισσούρι (2013) αναφέρεται ότι: « (…) Το μεγαλύτερο μέρος του χωριού, αποτελείτο από αμπέλια (…) Η αμπελοκαλλιέργεια στο Πισσούρι χρονολογείται από την δεκαετία του 1950 (…) Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’60 φυτεύθηκαν στο Πισσούρι περίπου 4.000 αμπέλια και η συνολική παραγωγή σταφυλιών ξεπέρασε τις 10.000 τόνους, εκ των οποίων οι 4.000 χιλιάδες γίνονταν εξαγωγή στο εξωτερικό (…) ένα σχέδιο εκρίζωσης των αμπελώνων που ανήγγειλε η τότε κυβέρνηση Βασιλείου ώθησαν την πλειονότητα των μελών να προχωρήσουν στην οριστική εκρίζωση των αμπελώνων τους μειώνοντας τις εκτάσεις σουλτανίνας από 53.000 δεκάρια σε 700 δεκάρια περίπου και την παραγωγή από τους 2.000 τόνους σε 500 τόνους».
Ο Επίτροπος ΚΟΑΠ, Ανδρέας Κυπριανού, σε συνέντευξη του (στον Άγγελο Νικολάου, «Φ» 24/8/2025) μίλησε για «εγκληματική απόφαση για εκρίζωση και αποζημίωση των αμπελώνων». Πρόκειται για την απόφαση της κυβέρνησης Βασιλείου που είχε ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της υπαίθρου, τη μείωση της παραγωγικής γεωργίας, την αστυφιλία με άμεσο αποτέλεσμα πολλά σχολεία της υπαίθρου να κλείσουν. Η κυβέρνηση Βασιλείου αποζημίωνε τους παραγωγούς να εκριζώνουν τα αμπέλια τους.
Πριν χρόνια, ήταν οι Τούρκοι που ξερίζωναν όλα τα δέντρα και κατέστρεφαν και όλα τα αμπέλια για να εξαναγκάσουν τους κατοίκους να φύγουν (π.χ. Τένεδος).
Τώρα το κάνουμε μόνοι μας για τα χρήματα της ΕΟΚ.
Σε Ελλάδα και Κύπρο, ανέκαθεν ασχολείτο πολύς κόσμος με την παραγωγή ελαιολάδου και κρασιού που είχαν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα απέναντι στους παραγωγούς δημητριακών, για τους οποίους η ύπαρξη αποθεμάτων ήταν ζημιογόνα (αρουραίοι, ποντίκια, έντομα). Το κρασί και το ελαιόλαδο διατηρούνται εύκολα και μπορούν ν’ αποθηκευτούν για χρόνια σε δοχεία και βαρέλια χωρίς να καταστραφούν.
Ακολούθως, τα αμπέλια ξεριζώθηκαν, η παραγωγή σταφίδας και επιτραπέζιων σταφυλιών μειώθηκε σημαντικά. Το ίδιο και η παραγωγή κρασιού. Κάποιος είχε γράψει: «Δεν τους αρκεί που ξεριζώσαμε τ’ αμπέλια μας. Θέλουν να ξεριζώσουμε και την ψυχή μας».
Η εκρίζωση των αμπελιών ήταν λανθασμένη πολιτική για την οποία υπέστησαν συνέπειες οι πολίτες˙ στο ζεύγος Βασιλείου καμία επίπτωση. Μετά τον Πρόεδρο Βασιλείου (1988-1993) ακολούθησε η Αντρούλλα Βασιλείου, μια άσχετη με την Παιδεία δικηγόρος, που ανέλαβε Επίτροπος Εκπαίδευσης, Πολιτισμού, Πολυγλωσσίας και Νεολαίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2010-2014).
Φυσικά, δεν είναι μόνο στην Κύπρο που γίνονται οικολογικά λάθη. Ένα τέτοιο λάθος στοίχισε τη ζωή σε 40.000 ελέφαντες που σφαγιάστηκαν στην Αφρική. Τη δεκαετία του 1950, ο οικολόγος Άλαν Σέιβορι (Allan Savory) πίστευε ότι ήταν οι ελέφαντες που προκαλούσαν την ερημοποίηση. Αυτές οι ιδέες ώθησαν αρκετές αφρικανικές χώρες να αρχίσουν να θανατώνουν ελέφαντες. Ο 89χρονος σήμερα οικολόγος και πολιτικός, Σέιβορι, (15/9/1935) γεννημένος στη Ζιμπάπουε (τότε Νότια Ροδεσία) αναγνώρισε δημόσια το λάθος του για τους ελέφαντες.
Σήμερα, προτείνει την ολιστική διαχείριση, μια συστημική προσέγγιση στη διαχείριση των πόρων. Ο Σέιβορι υποστηρίζει τη χρήση ζώων σε αγέλες και σε κίνηση σε μια προσπάθεια να μιμηθεί τη φύση, ως μέσο για τη θεραπεία του περιβάλλοντος, δηλώνοντας ότι: «Δεν υπάρχει κανένα άλλο γνωστό εργαλείο διαθέσιμο στους ανθρώπους για την αντιμετώπιση της ερημοποίησης που συμβάλλει όχι μόνο στην κλιματική αλλαγή αλλά και σε μεγάλο μέρος της φτώχειας, της μετανάστευσης, της βίας κ.λπ. στις σοβαρά πληγείσες περιοχές του κόσμου. Μόνο τα ζώα μπορούν να μας σώσουν». Ένα είδος ελεγχόμενης βόσκησης.
Εξάλλου και ο Επίτροπος ΚΟΑΠ είπε στη συνέντευξη όταν ρωτήθηκε πώς θα πρασινίσει και να ζωντανέψει η ύπαιθρος: « (…) πολλαπλά προγράμματα για δραστηριοποίηση στο τομέα της αμπελουργίας (…) Νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική. Πρέπει να δοθούν κίνητρα για αξιοποίηση όλης της γεωργικής γης και να σταματήσει η καταστροφή της υπαίθρου από την εγκατάλειψη, ή την εύκολη λύση της μετατροπής της εύφορης γεωργικής γης σε φωτοβολταϊκά πάρκα, τα οποία εξυπηρετούν ιδιωτικά συμφέροντα και όχι το καλό του φυσικού περιβάλλοντος και της υπαίθρου που πρέπει να κληροδοτήσουμε στις μέλλουσες γενιές. Κίνητρα επίσης, μέσα από συγκεκριμένα σχέδια θα πρέπει να δοθούν για τον καθαρισμό και τη χρησιμοποίηση της άγριας βλάστησης που δημιουργείται μετά τις χειμωνιάτικες βροχές αφού ιδιαίτερα αυτή αποτελεί εξαιρετική ζωοτροφή. Επίσης, το έγκλημα της απαγόρευσης της ελεύθερης βόσκησης των αιγοπροβάτων που αποφασίστηκε παλαιότερά πρέπει να επανεξεταστεί άμεσα. Η ελεγχόμενη βόσκηση μόνο καλό προκαλεί στην ύπαιθρο και στους βιοτόπους».
