Όταν σε μια περιοχή -και για να μην μπερδευόμαστε-, περί γειτονιάς ο λόγος- έχουν αποβιώσει 67 πρόσωπα από καρκίνο, ενώ υπάρχουν ακόμη 47 πάσχοντες, επί του παρόντος, δηλαδή, σύνολο 114 άτομα, τότε προφανώς ψάχνεις την αιτία του αποτελέσματος και που αποδίδεται στον όρο αιτιώδης συνάφεια. Ο λόγος στον οποίο οφείλεται -σύμφωνα με την απόφαση του Ανωτάτου δικαστηρίου- η αποτυχία των οικογενειακών αγωγών στη στοιχειοθέτησή της, στην υπόθεση Άστρασολ.
Τη σχέση, δηλαδή, δύο καταστάσεων, της αιτίας και του αιτιατού. Το Ανώτατο, στην ετυμηγορία της απόφασής του για την υπόθεση «Άστρασολ» επικαλέστηκε αποτυχία τεκμηρίωσης με ιατρική εξέταση ότι ο καρκίνος ήταν συνεπεία της εκπομπής της καρκινογόνου ουσίας.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει εμπεριστατωμένη επιδημιολογική μελέτη (καταγράφει τις συνέπειες από τη χημική ουσία -διχλωρομεθάνιο- σε αστικό πληθυσμό), των δρα Μιχάλη Βωνιάτη και δρα Κωνσταντίνου Μακρή, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως πρωτοποριακή για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως και καταδεικνύει ότι η τοξική αυτή ουσία που εξέπεμπε -δεδομένο- το εργοστάσιο, σχετίζεται με καρκινογενέσεις. Μελέτη όμως που σύμφωνα με τους τρεις δικαστές του Ανωτάτου δεν ήταν αρκετή για να αποδείξει τις συνέπειες του διχλωρομεθανίου στην οικιστική περιοχή των Λατσιών όπου παράνομα -για άλλους λόγους- λειτουργούσε το εργοστάσιο και κατ’ επέκταση τις ευθύνες των καταδικασθέντων από το πρωτόδικο δικαστήριο.
Στο σημείο αυτό αξίζει να τονίσουμε το γεγονός ότι η εν λόγω μελέτη, απασχόλησε και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, με αποτέλεσμα να συμπεριλάβουν το διχλωρομεθάνιο στη λίστα ουσιών που σχετίζονται με καρκινογενέσεις και αναθεωρείται κάθε 10 χρόνια.
Εδώ με αμφιλεγόμενες και αναιρούμενες επιδημιολογικές μελέτες και με κορώνα τον ΠΟΥ έχουν καταργήσει στο άψε-σβήσε βασικά ανθρώπινα δικαιώματα εν καιρώ υγειονομικής κρίσης και η προκειμένη πάσχει από ανεπάρκεια; Δύο μέτρα και δύο σταθμά;
Εν κατακλείδι, το Ανώτατο με την απόφασή του αφήνει το παράθυρο ανοιχτό η πρόκληση μιας τόσο θανατηφόρας ασθένειας σε έναν τόσο μεγάλο αριθμό προσώπων μιας τόσο μικρής περιοχής να προήλθε είτε από σύμπτωση είτε από κάποια άλλη αιτία. Εκτός, αν η τεκμηρίωση επέλθει από ιατρική εξέταση σύμφωνα με τους δικαστές, οι οποίοι βασίστηκαν σε μεμονωμένη αγγλική νομολογία. Δηλαδή, το δικαστήριο αναγνωρίζει μεν την ουσία ως καρκινογόνα αλλά όχι ως την αιτία θανάτου χωρίς την ιατρική διάγνωση;
Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση, η Πολιτεία όφειλε να διερευνήσει αυτεπάγγελτα το συμβάν που έχει προκαλέσει αυτή την κατάσταση ανεξάρτητα από τον ρόλο της στην επιδικάσιμο υπόθεση και να λάβει όλα εκείνα τα απαιτούμενα προληπτικά μέτρα υγιεινής. Αντ’ αυτού υπήρξε ο αντίδικος σε όλη αυτή τη διαμάχη και πέρα βρέχει… Πού πήγε η κρατική αρωγή;
Υπάρχει δυνατότητα επαναλειτουργίας;
Το εργοστάσιο έβαλε λουκέτο το 2009. Με την απόφαση του Ανωτάτου για αποτυχία στοιχειοθέτησης της αιτιώδους συνάφειας, αφήνεται το ενδεχόμενο επαναλειτουργίας του. Αξίζει να σημειωθεί ότι το δευτεροβάθμιο δικαστικό σώμα, αναγνώρισε μόνο την ευθύνη ενός εκ των διευθυντών της εταιρείας καθώς και της ίδιας της εταιρείας Astrasol Λτδ σε ό,τι αφορά το εύρημα του πρωτόδικου δικαστηρίου για «ιδιωτική οχληρία» και τις πολεοδομικές παρατυπίες. Αυτό όμως σε περίπτωση που η εταιρεία θελήσει να ξαναβάλει μπρος… και με τα υπάρχοντα σύγχρονα μέσα οι παρανομίες αρθούν, τότε της δίνεται η δυνατότητα επαναλειτουργίας.
Εν ολίγοις, το θέμα με τα κυπριακά δεδομένα θεωρείται λήξαν. Απομένει το ενδεχόμενο προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο σύμφωνα με τον δικηγόρο των οικογενειών θα εξεταστεί άμεσα με στόχο τη δικαίωση των θυμάτων.
