Είναι ξεκάθαρο πως βρισκόμαστε σε πόλεμο με έναν αόρατο εχθρό, τον COVID-19. Ξεκάθαρο είναι επίσης και το γεγονός ότι όταν θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος, η ανθρωπότητα (και μαζί της και η Κύπρος) θα έχει μπει σε μια νέα εποχή. Μέχρι σήμερα, σ’ αυτό τον πόλεμο μετράμε νεκρούς, επιβεβαιωμένα κρούσματα, sms για έξοδο από το σπίτι, πόσες φορές βγήκε κάποιος από το σπίτι, και δεν ξέρω και εγώ τι άλλο. Ευτυχώς, δεν έχει εφευρεθεί «εγωισμόμετρο» γιατί θα σπάγαμε πολλά ρεκόρ. Βλέπετε, αυτό που έχει πληγεί περισσότερο είναι ο εγωισμός μας. Μα, εμένα θα μου πούνε να μείνω σπίτι; θα μου πουν ότι δεν μπορώ να πάω στο πάρκο; στους φίλους μου; Εμένα θα μου βάλουνε περιορισμούς πόσες φορές θα βγω από το σπίτι;
Εκτός από τον εγωισμό μας, είναι βέβαιο ότι θα πληγεί και η οικονομία μας. Ήδη, η αναστολή λειτουργίας των ξενοδοχείων μέχρι τα τέλη του Απρίλη έχει πλήξει τον κλάδο. Η περίοδος του Πάσχα χάθηκε. Η αβεβαιότητα που έχει προκαλέσει η πανδημία σε όλο τον κόσμο, και φυσικά στις χώρες που παραδοσιακά αποτελούσαν δεξαμενές τουριστών για την Κύπρο, αυξάνει τους φόβους για μεγάλο αριθμό ακυρώσεων στις κρατήσεις του καλοκαιριού. Όσο διαρκεί η πανδημία, φαντάζει ολοένα και πιο πιθανό το σενάριο το 2020 να αποτελέσει μια «χαμένη χρονιά». Οι αεροπορικές εταιρείες ήδη έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τη βιωσιμότητά τους. Δεν είναι όμως μόνο ο τουριστικός κλάδος που θα πληγεί. Οι μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις πόσο καιρό θα καταφέρουν να αντέξουν με τα ρολά κατεβασμένα; Ακόμα και μετά τις (πολύ σωστές) παρεμβάσεις και μέτρα στήριξης της Κυβέρνησης δεν θα είναι εύκολο να περάσουν αλώβητες τους μήνες που θα ακολουθήσουν. Ειδικά, αν η πανδημία διαρκέσει αρκετές ακόμα εβδομάδες. Οι αντιδράσεις θα είναι αλυσιδωτές και θα πλήξουν όλους τους κλάδους της οικονομίας. Η κατάσταση μπορεί να είναι χειρότερη από την κρίση του 2013 και τα capital controls. Θα πρέπει να προετοιμαστούμε για τα χειρότερα.
Οι συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία έχουν ήδη αρχίσει να φαίνονται. Κυβερνήσεις αναγκάζονται να διαθέσουν τρισεκατομμύρια ευρώ για να στηρίξουν τις οικονομίες τους και κλάδους που ήδη βρίσκονται στα πρόθυρα κατάρρευσης (βλέπε αερομεταφορές). Κανένας δεν γνωρίζει πόσα ακόμα τρισεκατομμύρια θα χρειαστούν. Πού θα βρεθούν; Ή καλύτερα, ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό; Το δυστύχημα είναι πως αυτή τη φορά οι χώρες που θα πληγούν θα είναι πάρα πολλές και τα περιθώρια να μπορούμε να ελπίζουμε σε ξένη βοήθεια θα είναι πολύ περιορισμένα.
Όπως σε κάθε πόλεμο, έτσι και σε αυτόν, οι ηγέτες θα κάνουν τη διαφορά. Και δεν εννοώ κατ’ ανάγκην τους πολιτικούς ηγέτες. Άλλωστε κάποιοι πολιτικοί ηγέτες πολιτισμένων χωρών (βλ. ΗΠΑ, Η.Β) μέχρι πρόσφατα θεωρούσαν ότι δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα από τον ιό και υποστήριζαν τη «θεωρία της αγέλης». Με απλά λόγια, η λύση που πρότειναν ήταν να θυσιάσουμε τους ηλικιωμένους για να διασώσουμε την οικονομία μας. Μετά έκαναν κυβίστηση και στη συνέχεια κάποιοι κόλλησαν τον ιό… Τη διαφορά θα την κάνουν οι ηγέτες στα νοσοκομεία και στις δημόσιες υπηρεσίες διασφαλίζοντας την υγεία και την ασφάλεια όλων μας με το έργο τους και τις αποφάσεις τους. Τη διαφορά θα την κάνουν οι ηγέτες στον κλάδο των τροφίμων που θα διασφαλίσουν τη διατροφική επάρκεια – ασφάλεια του νησιού μας. Τη διαφορά θα την κάνουν οι ηγέτες των επιχειρήσεων που θα καταφέρουν να προσαρμόσουν τις εταιρείες τους στα δεδομένα της νέας εποχής. Αυτοί που θα αντιληφθούν γρήγορα τις απαιτήσεις της νέας εποχής και θα προετοιμαστούν κατάλληλα.
Σήμερα μιλάμε για την προσωπική υπευθυνότητα που πρέπει να επιδείξει ο καθένας μας απέναντι στους συνανθρώπους του. Μιλάμε, δηλαδή για το αυτονόητο! Ζητήθηκε από τους πολίτες να κρατήσουν κοινωνικές αποστάσεις και φαίνεται πως δεν τα καταφέρνουμε και η Κυβέρνηση αναγκάζεται να λαμβάνει συνεχώς πιο αυστηρά μέτρα. Αποδεικνύεται πως ως πολίτες δεν έχουμε ατομική υπευθυνότητα, όμως περιμέναμε (ή απαιτούσαμε) οι επιχειρήσεις μας να επιδεικνύουν κοινωνική υπευθυνότητα. Αλήθεια, πώς; Είμαι πεπεισμένος ότι στη Νέα Εποχή θα γίνει επιτέλους αντιληπτή η σημασία της επιχειρηματικής βιωσιμότητας και υπευθυνότητας. Θα αρχίσουμε επιτέλους να ασχολούμαστε σοβαρά με την Ατζέντα 2030 και τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Θα κατανοήσουμε ότι για να τα καταφέρουμε θα πρέπει να συνεργαστούμε: κράτος – επιχειρήσεις – κοινωνία πολιτών. Να συνεργαστούμε με υπευθυνότητα!
Εκτός από τον εγωισμό μας, είναι βέβαιο ότι θα πληγεί και η οικονομία μας. Ήδη, η αναστολή λειτουργίας των ξενοδοχείων μέχρι τα τέλη του Απρίλη έχει πλήξει τον κλάδο. Η περίοδος του Πάσχα χάθηκε. Η αβεβαιότητα που έχει προκαλέσει η πανδημία σε όλο τον κόσμο, και φυσικά στις χώρες που παραδοσιακά αποτελούσαν δεξαμενές τουριστών για την Κύπρο, αυξάνει τους φόβους για μεγάλο αριθμό ακυρώσεων στις κρατήσεις του καλοκαιριού. Όσο διαρκεί η πανδημία, φαντάζει ολοένα και πιο πιθανό το σενάριο το 2020 να αποτελέσει μια «χαμένη χρονιά». Οι αεροπορικές εταιρείες ήδη έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τη βιωσιμότητά τους. Δεν είναι όμως μόνο ο τουριστικός κλάδος που θα πληγεί. Οι μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις πόσο καιρό θα καταφέρουν να αντέξουν με τα ρολά κατεβασμένα; Ακόμα και μετά τις (πολύ σωστές) παρεμβάσεις και μέτρα στήριξης της Κυβέρνησης δεν θα είναι εύκολο να περάσουν αλώβητες τους μήνες που θα ακολουθήσουν. Ειδικά, αν η πανδημία διαρκέσει αρκετές ακόμα εβδομάδες. Οι αντιδράσεις θα είναι αλυσιδωτές και θα πλήξουν όλους τους κλάδους της οικονομίας. Η κατάσταση μπορεί να είναι χειρότερη από την κρίση του 2013 και τα capital controls. Θα πρέπει να προετοιμαστούμε για τα χειρότερα.
Οι συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία έχουν ήδη αρχίσει να φαίνονται. Κυβερνήσεις αναγκάζονται να διαθέσουν τρισεκατομμύρια ευρώ για να στηρίξουν τις οικονομίες τους και κλάδους που ήδη βρίσκονται στα πρόθυρα κατάρρευσης (βλέπε αερομεταφορές). Κανένας δεν γνωρίζει πόσα ακόμα τρισεκατομμύρια θα χρειαστούν. Πού θα βρεθούν; Ή καλύτερα, ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό; Το δυστύχημα είναι πως αυτή τη φορά οι χώρες που θα πληγούν θα είναι πάρα πολλές και τα περιθώρια να μπορούμε να ελπίζουμε σε ξένη βοήθεια θα είναι πολύ περιορισμένα.
Όπως σε κάθε πόλεμο, έτσι και σε αυτόν, οι ηγέτες θα κάνουν τη διαφορά. Και δεν εννοώ κατ’ ανάγκην τους πολιτικούς ηγέτες. Άλλωστε κάποιοι πολιτικοί ηγέτες πολιτισμένων χωρών (βλ. ΗΠΑ, Η.Β) μέχρι πρόσφατα θεωρούσαν ότι δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα από τον ιό και υποστήριζαν τη «θεωρία της αγέλης». Με απλά λόγια, η λύση που πρότειναν ήταν να θυσιάσουμε τους ηλικιωμένους για να διασώσουμε την οικονομία μας. Μετά έκαναν κυβίστηση και στη συνέχεια κάποιοι κόλλησαν τον ιό… Τη διαφορά θα την κάνουν οι ηγέτες στα νοσοκομεία και στις δημόσιες υπηρεσίες διασφαλίζοντας την υγεία και την ασφάλεια όλων μας με το έργο τους και τις αποφάσεις τους. Τη διαφορά θα την κάνουν οι ηγέτες στον κλάδο των τροφίμων που θα διασφαλίσουν τη διατροφική επάρκεια – ασφάλεια του νησιού μας. Τη διαφορά θα την κάνουν οι ηγέτες των επιχειρήσεων που θα καταφέρουν να προσαρμόσουν τις εταιρείες τους στα δεδομένα της νέας εποχής. Αυτοί που θα αντιληφθούν γρήγορα τις απαιτήσεις της νέας εποχής και θα προετοιμαστούν κατάλληλα.
Σήμερα μιλάμε για την προσωπική υπευθυνότητα που πρέπει να επιδείξει ο καθένας μας απέναντι στους συνανθρώπους του. Μιλάμε, δηλαδή για το αυτονόητο! Ζητήθηκε από τους πολίτες να κρατήσουν κοινωνικές αποστάσεις και φαίνεται πως δεν τα καταφέρνουμε και η Κυβέρνηση αναγκάζεται να λαμβάνει συνεχώς πιο αυστηρά μέτρα. Αποδεικνύεται πως ως πολίτες δεν έχουμε ατομική υπευθυνότητα, όμως περιμέναμε (ή απαιτούσαμε) οι επιχειρήσεις μας να επιδεικνύουν κοινωνική υπευθυνότητα. Αλήθεια, πώς; Είμαι πεπεισμένος ότι στη Νέα Εποχή θα γίνει επιτέλους αντιληπτή η σημασία της επιχειρηματικής βιωσιμότητας και υπευθυνότητας. Θα αρχίσουμε επιτέλους να ασχολούμαστε σοβαρά με την Ατζέντα 2030 και τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Θα κατανοήσουμε ότι για να τα καταφέρουμε θα πρέπει να συνεργαστούμε: κράτος – επιχειρήσεις – κοινωνία πολιτών. Να συνεργαστούμε με υπευθυνότητα!
*Πρόεδρος του CSR Cyprus, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
