Οι Τουρκοκύπριοι επέλεξαν για ακόμη μία φορά έναν ηγέτη υπέρ της ομοσπονδίας και υπέρ της ΕΕ. Με τη σαρωτική νίκη του Τουφάν Έρχιουρμαν, η μακρά περίοδος πολιτικής στασιμότητας στο νησί ίσως πλησιάζει στο τέλος της. Ο Έρχιουρμαν αναμένεται να πιέσει τον Ελληνοκύπριο ομόλογό του, Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, να επαναλάβει διαπραγματεύσεις με σαφή στόχο αποτελέσματος και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, με σκοπό μια συνολική διευθέτηση.
Ωστόσο, το έργο του κάθε άλλο παρά εύκολο θα είναι. Η πρώτη του πρόκληση βρίσκεται στην Άγκυρα. Η παράδοση υπαγορεύει ότι κάθε νέος Τουρκοκύπριος ηγέτης επισκέπτεται την Τουρκία λίγο μετά τις εκλογές, και ο Ερχιουρμάν θα χρειαστεί να πείσει τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι ένας νέος δρόμος — βασισμένος σε ανανεωμένες συνομιλίες και όχι στη διαιώνιση της διαίρεσης — εξυπηρετεί τόσο τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων όσο και της Τουρκίας.
Αυτό θα προϋποθέτει την υπέρβαση βαθιάς δυσπιστίας. Η Άγκυρα έχει προ πολλού χάσει την πίστη της στη βούληση της ελληνοκυπριακής πλευράς να μοιραστεί την εξουσία στο πλαίσιο μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα. Οι απογοητεύσεις του Σχεδίου Ανάν το 2004 και των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά το 2017 παραμένουν νωπές. Ωστόσο, η ξεκάθαρη νίκη του Ερχιουρμάν δεν μπορεί να αγνοηθεί. Οι ψηφοφόροι έστειλαν σαφές μήνυμα: το status quo είναι απαράδεκτο. Η απαίτηση για «κυριαρχική ισότητα» ως προϋπόθεση για την έναρξη των συνομιλιών έχει απλώς παγιώσει το αδιέξοδο — κάτι που οι πολίτες πλέον απορρίπτουν κατηγορηματικά.
Παρά ταύτα, θα ήταν λάθος να ερμηνευθεί η νίκη του Ερχιουρμάν αποκλειστικά μέσα από το πρίσμα του Κυπριακού. Οι Τουρκοκύπριοι είναι βαθιά απογοητευμένοι από την κατάσταση διακυβέρνησης στο βόρειο τμήμα. Ο πληθωρισμός καλπάζει, το κόστος ζωής αυξάνεται, οι δημόσιες υπηρεσίες υποβαθμίζονται και οι πιέσεις στον κοσμικό τρόπο ζωής εντείνονται, διαβρώνοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών. Σε μεγάλο βαθμό, το 63% που έλαβε ο Έρχιουρμαν αντικατοπτρίζει όχι μόνο την ελπίδα για επανένωση, αλλά και μια ισχυρή αποδοκιμασία της υφιστάμενης διοίκησης.
Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, δεσμεύτηκε για μια πιο ενεργή προεδρία — που δεν θα διστάσει να αντιμετωπίσει εσωτερικά ζητήματα όπως η οικονομική μεταρρύθμιση, η λογοδοσία του κράτους και τα κοινωνικά δικαιώματα. Για να το επιτύχει, θα χρειαστεί τη συνεργασία της Άγκυρας όχι μόνο σε διπλωματικό επίπεδο αλλά και στη διακυβέρνηση.
Η τρίτη — και ίσως πιο απαιτητική — πρόκληση θα είναι να πείσει τον Χριστοδουλίδη ότι οι διαπραγματεύσεις πρέπει να είναι ουσιαστικές, όχι απλώς συμβολικές. Πολλοί παρατηρητές θεωρούν ότι η ελληνοκυπριακή ηγεσία έχει εθιστεί στο status quo, προτιμώντας να φαίνεται διαλλακτική παρά να κάνει πραγματικούς συμβιβασμούς.
Η στρατηγική του Έρχιουρμαν είναι να αγκυρώσει τις μελλοντικές συνομιλίες στις εκθέσεις, τα ψηφίσματα και τις συμφωνίες προηγούμενων ηγετών υπό τα Ηνωμένα Έθνη — όλα επιβεβαιώνουν ότι οι ατέρμονες διαπραγματεύσεις έχουν τελειώσει και ότι η ομοσπονδία με πολιτική ισότητα παραμένει το μόνο συμφωνημένο πλαίσιο. Επιθυμεί αυτή η αρχή να κατοχυρωθεί σε μια σαφή, με χρονοδιάγραμμα, διαδικασία διαπραγμάτευσης.
Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν εάν ο Χριστοδουλίδης συμμερίζεται αυτή την αποφασιστικότητα. Αν ναι, η Κύπρος μπορεί ακόμη να βρει τον δρόμο προς την επανένωση. Αν όχι, ο Έρχιουρμαν — όπως ο Ταλάτ και ο Ακιντζί πριν από αυτόν — κινδυνεύει να γίνει ακόμη μία χαμένη ευκαιρία στη μακρά, κουρασμένη ιστορία του Κυπριακού.
*Πρώην διαπραγματευτής της τ/κ πλευράς
