Ένα νέο φάρμακο που προστατεύει σχεδόν απόλυτα από τη λοίμωξη HIV με μόλις δύο ενέσεις ετησίως έλαβε έγκριση για προληπτική χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες, σηματοδοτώντας μια καθοριστική καμπή στην παγκόσμια προσπάθεια καταπολέμησης της επιδημίας του AIDS.
Το φάρμακο, με την ονομασία λενακαπαβίρη (lenacapavir), αναπτύχθηκε από την αμερικανική εταιρεία Gilead Sciences και έχει χαρακτηριστεί από τον ΟΗΕ και τον επιστημονικό κόσμο ως καινοτομία με καθοριστική επίδραση. «Πρόκειται για στιγμή-ορόσημο», δήλωσε η εκτελεστική διευθύντρια του προγράμματος του ΟΗΕ κατά του HIV/AIDS (UNAIDS), Ουίνι Μπιανίμα, υπογραμμίζοντας τη σημασία της εύκολης πρόσβασης στην προφύλαξη.
Η λενακαπαβίρη, η οποία ανήκει στους αναστολείς καψιδίου – μια νέα κατηγορία αντι-ιικών φαρμάκων που μπλοκάρουν τον πολλαπλασιασμό του HIV – είχε ήδη εγκριθεί για χρήση σε ασθενείς με ανθεκτική λοίμωξη. Η νέα έγκριση της αμερικανικής Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) επιτρέπει πλέον τη χρήση της και για προληπτικούς λόγους (PrEP).
Κλινικές δοκιμές έδειξαν ότι η λενακαπαβίρη είναι σχεδόν 100% αποτελεσματική στην πρόληψη της μετάδοσης του HIV. Η θεραπεία αξιολογήθηκε ως το «επιστημονικό επίτευγμα της χρονιάς» για το 2024 από το περιοδικό Science.
Η τιμή της θεραπείας στις ΗΠΑ ανέρχεται σε περίπου 28.000 δολάρια ετησίως, γεγονός που έχει προκαλέσει επικρίσεις. Το UNAIDS κάλεσε τη Gilead να επανεξετάσει την πολιτική τιμολόγησης, ειδικά για τις φτωχότερες χώρες, επικαλούμενο μελέτη που δημοσιεύθηκε στο The Lancet HIV, σύμφωνα με την οποία το πραγματικό κόστος θα μπορούσε να περιοριστεί στα 25 δολάρια ανά ασθενή τον χρόνο.
Ανταποκρινόμενη στις πιέσεις, η Gilead ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει δωρεάν τα δικαιώματα παραγωγής γενόσημων σε έξι φαρμακευτικές εταιρείες, με στόχο τη διάθεση του φαρμάκου σε 120 χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Μέχρι την παραγωγή των γενόσημων, η εταιρεία θα παρέχει το φάρμακο στις χώρες αυτές χωρίς κερδοσκοπία.
Πάντως, η Μπιανίμα τόνισε ότι η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου από μόνη της δεν αρκεί για την ανάσχεση της επιδημίας, εφόσον δεν συνοδεύεται από καθολική πρόσβαση: «Η λενακαπαβίρη μπορεί να είναι το εργαλείο που χρειαζόμαστε για να φέρουμε τις λοιμώξεις υπό έλεγχο – μόνο όμως αν το φάρμακο έχει προσιτή τιμή και είναι διαθέσιμο σε όλους όσους θα ωφελούνταν».
Σύμφωνα με το UNAIDS, κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 1,3 εκατομμύρια νέα κρούσματα HIV παγκοσμίως, με τη συντριπτική πλειονότητα να εντοπίζεται σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. Η λενακαπαβίρη, αν καταστεί ευρέως προσβάσιμη, εκτιμάται ότι μπορεί να μεταβάλει ουσιαστικά την πορεία της επιδημίας.
