Η Μαριλένα Στυλιανού γράφει για την έννοια της γνώσης…
Η βιβλιοθήκη ήταν παλιά και μέσα στο ημίφως του απογεύματος με την σκόνη να αναδεύεται μέσα στο φως των ορθογώνιων παραθύρων και τις ξεφτισμένες ράχες των βιβλίων να εκτείνονται πάνω στα ράφια συνειδητοποίησα πόσα πολλά βιβλία θα πρέπει να υπάρχουν στον κόσμο και πόσο μικρή ήμουν μπροστά σε αυτά. Δεν ήταν μία ταπεινωτική εμπειρία. Απεναντίας, ήταν χειραφετική. Ένοιωσα μόνη και ανεξάρτητη. Δεν ήμουν επιστήμονας ή γνώστης, ούτε βέβαια αδαής. Ήμουν εξερευνητής. Ίσος ανάμεσα σε ίσους. Έτσι όπως τα γράμματα εκτείνονταν σαν μία ατέλειωτη σειρά από μυρμήγκια, κατάλαβα πως σε όποιο σημείο τους και να στήσεις το εύθραυστο αντίσκηνο της γνώσης σου, είσαι γνώστης ανάμεσα σε γνώστες, το ίδιο γνώστης, το ίδιο αδαής. Βέβαια, αντικειμενικά, κάποια πράγματα είναι πεπερασμένα π.χ. πώς λειτουργεί μία γεννήτρια ή ένας υπολογιστής, πώς να φτιάξεις ένα κέικ ή ποια είναι η σύσταση των ζωντανών οργανισμών. Αυτά είναι αντικειμενικές γνώσεις. Κάποτε πεπερασμένες. Ενίοτε ζητούν κατάρτιση και κάποιου είδους σταθερότητα. Αλλά αυτό που μου έκανε εντύπωση στη βιβλιοθήκη είναι το ατελείωτο του αρχείου. Γιατί αυτό, πρώτα απ’ όλα σε κάνει ισότιμο υποκείμενο της γνώσης. Με άλλα λόγια, η σχέση με την γνώση έχει μία χροιά υπερβατικότητας. Και αυτό σε επιστρέφει στον εαυτό σου, σου δίνει αυτοσεβασμό. Συχνά μιλάμε για τα «μυαλά» της επιστήμης, της φιλοσοφίας κ.λ.π. Λέμε αυτός είναι «εγκέφαλος» σε κάτι και οι ψυχολόγοι κάνουν IQ tests ή ψυχομετρικά. Αυτό το θεωρώ λανθασμένο. Η γνώση δεν έρχεται ως Γνώση με κεφαλαίο. Αντίθετα, κάποτε μιλούμε για γνώσεις, για πολλαπλότητα της γνώσης, όχι γιατί είμαστε αλαζόνες, αλλά γιατί έχουμε συναίσθηση του πόσο μικροί είμαστε όλοι σε εκείνο το ατέλειωτο φάσμα που εξελίσσεται, καταρρέει και αναδιαμορφώνεται ανά τους αιώνες. Δεν πρέπει νομίζω να μιλάμε για την γνώση με εξελικτικούς όρους. Υπάρχει μία ετερογένεια και πολλαπλότητα στη γνώση. Και πρέπει να φτάνεις σε αυτή από ένα σημείο αυτοσεβασμού ως ίσο και ανεξάρτητο άτομο. Για αυτό τον πολυδιαβασμένο άνθρωπο τον λες πολυταξιδεμένο, άνθρωπο της αρμύρας και αυτή η θεώρηση είναι κάποτε πιο σημαντική από την φετιχιστική υπεραιμία που έχει η κοινωνία με τους «εγκεφάλους» ή «ευφυείς». Το αρχείο είναι ατελείωτο. Και δεν υπάρχει καλυτερο δώρο από την μοναξιά και την ανεξαρτησία που μπορεί αυτό να σου δώσει.
