Σημαντικά ζητήματα διαχείρισης υδάτινων πόρων, φθαρμένα δίκτυα και καταγγελίες για πιθανή κλοπή νερού ήρθαν στο φως κατά τη συζήτηση στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Ελέγχου με αφορμή την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Κατά τη συνεδρία, ιδιαίτερη ανησυχία εξέφρασαν οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Ανάπτυξης (ΕΟΑ), παρουσιάζοντας στοιχεία για σοβαρές απώλειες νερού, παλαιωμένα δίκτυα και ελλείψεις στον έλεγχο και στην καταγραφή της κατανάλωσης.
Ο ΕΟΑ Λάρνακας κατήγγειλε ότι σε πολλές κοινότητες εντοπίζονται ενδείξεις για μη τιμολογούμενο νερό που φτάνει έως και το 40%, τονίζοντας πως υπάρχουν περιπτώσεις κλοπής νερού μέσω παράνομων υπόγειων συνδέσεων. Όπως επισημάνθηκε, πρόκειται για πρακτικές που είναι δύσκολο να εντοπιστούν, με αποτέλεσμα την αλόγιστη σπατάλη και την επιβάρυνση του συστήματος. Οι τοπικές αρχές δεν είχαν επενδύσει εγκαίρως στην αναβάθμιση των δικτύων, με συνέπεια οι απώλειες να είναι σημαντικές.
Από την πλευρά του ΕΟΑ Πάφου, ο Χαράλαμπος Πιττοκοπίτης έκανε λόγο για την πιο δύσκολη κατάσταση σε σχέση με τις άλλες επαρχίες. Όπως ανέφερε, το δίκτυο ύδρευσης είναι πεπαλαιωμένο, με σοβαρές φθορές και συνεχείς βλάβες. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στην κοινότητα Ακουρσός, με μόλις 50 κατοίκους, όπου το κόστος αντικατάστασης αγωγού ανέρχεται σε 300.000 ευρώ, τονίζοντας τη δυσανάλογη οικονομική επιβάρυνση μικρών κοινοτήτων.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στην καταστροφή της μονάδας αφαλάτωσης στα Κούκλια λόγω πυρκαγιάς, γεγονός που προκάλεσε περαιτέρω πίεση στην υδροδότηση της περιοχής. Ενδεικτικά, αναμένεται να επαναλειτουργήσει μεταξύ 10 και 25 Αυγούστου.
Πρόσθεσε ότι σημειώθηκαν οι μεγαλύτερες απώλειες σε δήμους και κοινότητες, ενώ μέχρι σήμερα γίνονται προσπάθειες να διαχειριστεί η κατάσταση ώστε να αποφευχθούν περικοπές στην υδροδότηση.
Ο ΕΟΑ Λεμεσού παρουσίασε παρόμοια εικόνα, με τα δίκτυα ύδρευσης στις κοινότητες να είναι ιδιαίτερα πεπαλαιωμένα, αρκετές φορές χωρίς καν την ύπαρξη μετρητών. Αναφέρθηκε χαρακτηριστικά πως τον Μάιο καταγράφηκαν περίπου 30 βλάβες ημερησίως, ενώ ένα μήνα αργότερα ο αριθμός αυτός είχε υπερδιπλασιαστεί. Η απώλεια νερού στην επαρχία έχει φτάσει πλέον στο 40%, από 20% που ήταν παλαιότερα. Προτάθηκε να ωριμάσουν έργα υποδομής ώστε να εξασφαλιστεί ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Ο ΕΟΑ Αμμοχώστου, ο οποίος ανέλαβε τη διαχείριση την 1η Ιουλίου, ανέφερε ότι οι απώλειες νερού το 2023 άγγιξαν το 37% σε εννέα κοινότητες. Έγινε λόγος για απουσία μετρητών και κακή παρακολούθηση της κατανάλωσης, με συνέπεια να χάνονται ετησίως 4,5 δισεκατομμύρια λίτρα νερού. Στο Παραλίμνι, οι απώλειες αγγίζουν το 40%, ενώ υπάρχουν ξενοδοχειακές μονάδες που χρησιμοποιούν παράνομα γεωτρήσεις. Σε εξέλιξη βρίσκεται η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών και έργων για περιορισμό των διαρροών.
Στοχευμένα μέτρα για μείωση απωλειών νερού
Ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου Γεωργίας, Ανδρέας Γρηγορίου, υπογράμμισε ότι οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης ανέδειξαν κρίσιμα ζητήματα που άπτονται της διαχείρισης των υδάτινων πόρων μεταξύ των οποίων η εκτεταμένη απώλεια ποσοτήτων νερού.
Όπως ανέφερε, οι απώλειες στα δίκτυα μεταφοράς που διαχειρίζεται το ΤΑΥ είναι περιορισμένες. Αντίθετα, τα σοβαρότερα προβλήματα εντοπίζονται στα δίκτυα διανομής των ΕΟΑ, κυρίως σε περιοχές που πρόσφατα περιήλθαν στη δικαιοδοσία τους ή όπου μέχρι την 1η Ιουλίου 2024 δεν υπήρχε λειτουργία Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας.
Παράλληλα, ο κ. Γρηγορίου αναφέρθηκε στη χρηματοδότηση €8 εκατ. προς τους ΕΟΑ, για την κάλυψη έργων μείωσης των απωλειών στα δίκτυα ύδρευσης. Σύμφωνα με τον κ. Γρηγορίου πρόκειται για παρεμβάσεις που μπορούν να υλοποιηθούν εντός ενός έτους και να προσφέρουν άμεσα οφέλη.
Περαιτέρω αναφέρθηκε στην ετήσια στήριξη €1 εκατ. για την περίοδο 2025-2027, για αντίστοιχα έργα σε κοινότητες που δεν υπάγονται στη δικαιοδοσία των ΕΟΑ, ενισχύοντας την παροχή νερού ακόμα και στις πλέον απομακρυσμένες περιοχές.
Τόνισε ότι οι πιο πάνω κινήσεις εντάσσονται σε ένα συνολικό σχέδιο διαχείρισης και εξοικονόμησης νερού, με στόχο την ενίσχυση της υδατικής ασφάλειας της χώρας και την υποστήριξη του πρωτογενούς τομέα.
Ελεγκτική Υπηρεσία: Στα σκαριά άλλες δύο εκθέσεις, η μία για τις απώλειες
Ο εκπρόσωπος της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, Άκης Κίκας, υπογράμμισε ότι έχουν γίνει τρεις σημαντικές εκθέσεις για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, με έμφαση στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Σημείωσε οτι αναμένονται άλλες δύο εκθέσεις για τις απώλειες και διαχειριστικός έλεγχος, οι οποίες έχουν υποβληθεί στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων για απόψεις.
Όπως τόνισε, είναι δύσκολο να διαχωριστούν οι ευθύνες του κράτους, ενώ επισημάνθηκε ότι πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα Σχέδιο ώστε να βελτιωθεί η χρήση του ανακτημένου νερού και να περιοριστούν οι απορρίψεις στη θάλασσα.
Η έκθεση τονίζει την ανάγκη ενίσχυσης της απόδοσης των μονάδων αφαλάτωσης με επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή. Η συνεχής λειτουργία των μονάδων αυτών επηρεάζει την τιμή του νερού και επιβαρύνει τους καταναλωτές. Επίσης, προτάθηκε η ανάπτυξη κινητών μονάδων αφαλάτωσης για την κάλυψη έκτακτων αναγκών, όπως στην περίπτωση της πυρκαγιάς στην Πάφο.
Η έκθεση καταλήγει ότι ο προγραμματισμός έργων €1,2 δισεκατομμυρίων για τη βελτίωση της υδατικής πολιτικής είναι υπεραισιόδοξος, με σοβαρές προκλήσεις ως προς τη χρηματοδότηση, τον συντονισμό και τη βιωσιμότητα των παρεμβάσεων. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν την τακτική επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης και την αποδοτική ανάκτηση κόστους, προκειμένου να περιοριστούν οι ανισότητες στους καταναλωτές.
