Πλήθος παρανομιών διαπιστώνει σε περιοχές της υπαίθρου η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας με σοβαρό τον κίνδυνο πρόκλησης πυρκαγιών εντός προστατευόμενων περιοχών. Αυθαιρεσίες που προκύπτουν ακόμα και από παράνομες ηλεκτροδοτήσεις μη αδειούχων αναπτύξεων.
Με αφορμή την πρόσφατη, ανεξέλεγκτη και καταστροφική πυρκαγιά στην ευρύτερη περιοχή των ορεινών κοινοτήτων της Λεμεσού καταδεικνύεται ότι το πάθημα από καταστροφικές πυρκαγιές του παρελθόντος δεν έγινε μάθημα, από τη στιγμή που παρατηρούνται σημαντικά κενά στην πρόληψη για αντιμετώπιση μεγάλων πυρκαγιών, από τη στιγμή που όλα δείχνουν ότι ο αντίκτυπος τους αναμένεται να αυξηθεί. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η μόνο η απώλεια των δασικών εκτάσεων εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα €50 εκατ. ετησίως, τότε η ζημιά είναι πολύ μεγαλύτερη από τη στιγμή που δεν περιλαμβάνει τις πυρκαγιές εξαιτίας της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και της ανάπτυξης γης.
Το προηγούμενο διάστημα παρατηρήσαμε το Τμήμα Δασών να συνεργάζεται πλέον με την ΑΗΚ για αντιμετώπιση του προβλήματος να διασχίζουν τα δάση με γυμνά καλώδια θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια των. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα μια κρατική Υπηρεσία η οποία ενώ τα λέει εδώ και χρόνια στην ΑΗΚ, εντούτοις, φαίνεται να μην έχουν ληφθεί υπόψη οι υποδείξεις της.
Ο «Φ» παρουσιάζει σήμερα τις σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις που προκαλούν στην πτηνοπανίδα με προσκρούσεις, ηλεκτροπληξία, όχληση οι εναέριες γραμμές και οι μετασχηματιστές της ΑΗΚ, με κίνδυνο βέβαια την πρόκληση πυρκαγιών. Προβλήματα και ζητήματα που εγείρονται από την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας και αναφέρονται συγκεκριμένα σε επιπτώσεις από την ηλεκτροδότηση μη αδειούχων αναπτύξεων/ υποστατικών, ιδιαίτερα εντός προστατευόμενων περιοχών, ηλεκτροδότηση υδραντλιών/ συστημάτων υδατοπρομήθειας, τοποθέτηση νέου δικτύου ηλεκτροδότησης σε ευαίσθητες περιοχές, και λήψη μέτρων σε εναέριες γραμμές και εναέριους μετασχηματιστές της ΑΗΚ λόγω των σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων που προκαλούνται στην πτηνοπανίδα.
Σε επιστολή του προϊστάμενου της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας, Παντελή Χατζηγέρου, ημερ. 17/5/2022 προς την ΑΗΚ και κοινοποίησε στα Τμήματα Πολεοδομίας, Περιβάλλοντος και Δασών, αναφέρεται σε συγκεκριμένα ζητήματα που προκύπτουν λόγω του δικτύου ηλεκτροδότησης της ΑΗΚ, καθώς και την αναγκαιότητα άμεσης λήψης μέτρων, προς επίλυση διάφορων σοβαρών προβλημάτων που προκαλούνται.
Ένα από τα ζητήματα που προκύπτουν είναι η ηλεκτροδότηση μη νόμιμων (παράνομων) οικοδομών/ υποστατικών/ οικιών στο ύπαιθρο. Έχει παρατηρηθεί η εγκατάσταση δικτύου ηλεκτροδότησης για εξυπηρέτηση/ κάλυψη μη αδειούχων υποστατικών/ οικιών, ακόμα και εντός περιοχών προστασίας ή/ και εντός περιοχών του δικτύου περιοχών Natura 2000. Η Υπηρεσία Θήρας θεωρεί μη ορθό και μη αποδεκτό να ηλεκτροδοτούνται μη αδειούχες αναπτύξεις/ υποστατικά, πόσο μάλλον εντός περιοχών προστασίας. «Αυτό αποβαίνει ζημιογόνο στην άγρια πανίδα του τόπου, ενώ ενδέχεται να προκύπτουν και θέματα συμβατικών υποχρεώσεων της Δημοκρατίας σε σχέση με τις οδηγίες προστασίας της φύσης της ΕΕ σε ότι αφορά αναπτύξεις/ δραστηριότητες οι οποίες γίνονται/ εκτελούνται σε τέτοιες περιοχές, χωρίς να διασφαλίζεται η νομιμότητα των εν λόγω υποστατικών και χωρίς την εκ των προτέρων διεξαγωγή των απαραίτητων μελετών που αφορούν μεταξύ άλλων την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων», σημειώνει ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Θήρας.
Περαιτέρω, ανησυχία υπάρχει και για την ηλεκτροδότηση υδραντλιών/ συστημάτων υδατοπρομήθειας και αποθηκών στο ύπαιθρο. Παρατηρείται ραγδαία εναέρια ηλεκτροδότηση υδραντλιών/ συστημάτων υδατοπρομήθειας, συχνά με την εγκατάσταση μεγάλου μήκους δικτύου ηλεκτροδότησης, ακόμα και εντός περιοχών προστασίας. «Αυτό επιφέρει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην πανίδα και την πτηνοπανίδα, ειδικότερα κυρίως λόγω προσκρούσεων αλλά και ηλεκτροπληξίας, συνεπώς αυτή η πρακτική, ειδικά για την ηλεκτροδότηση των πιο πάνω θα πρέπει να αναθεωρηθεί», σημειώνει ο κ. Χατζηγέρου. Σημειώνεται ότι λόγω των προσκρούσεων σε καλώδια υπολογίζεται ότι θανατώνονται χιλιάδες πτηνά κάθε χρόνο. Σε ότι αφορά τις αποθήκες και τις υδραντλίες/ συστήματα υδατοπρομήθειας αυτά θα πρέπει να ηλεκτροδοτούνται με εναλλακτικούς τρόπους και όχι από μόνιμο εναέριο δίκτυο, επισημαίνει η Υπηρεσία Θήρας.
Τοποθέτηση νέου δικτύου σε περιοχές προστασίας
Η τοποθέτηση νέου δικτύου σύνδεσης της ΑΗΚ σε περιοχές προστασίας θα πρέπει να γίνεται μόνο όταν αυτό είναι απόλυτα αναγκαίο και μόνο όταν υπάρχουν οι σχετικές άδειες και εφόσον διεξάγονται εκ των προτέρων οι απαραίτητες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, επισημαίνει ο κ. Χατζηγέρου. Σε ότι αφορά τις περιοχές προστασίας, επιπρόσθετα, σημειώνει, θα πρέπει να διεξάγονται οι απαραίτητες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων ή/και μελέτες ειδικής οικολογικής αξιολόγησης για έργα που δύναται να επιφέρουν αρνητικές επιπτώσεις σε περιοχές ή/και είδη καθορισμού του δικτύου Natura 2000, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Εντός τέτοιων περιοχών προστασίας εισήγηση της Υπηρεσίας Θήρας είναι όπως εάν η σύνδεση είναι απαραίτητη, αυτή να γίνεται υπόγεια ακολουθώντας υφιστάμενο οδικό δίκτυο και όχι υπέργεια.
Σπιζαετοί και γύπες χάνονται από ηλεκτροπληξία
Τη λήψη μέτρων για τον άμεσο περιορισμό των επιπτώσεων σε υφιστάμενα δίκτυα ηλεκτροδότησης αφού έχει παρατηρηθεί η θανάτωση από ηλεκτροπληξία σημαντικών ειδών πτηνοπανίδας, ειδικά μεγάλων αρπακτικών προτείνει η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας. Με την τοποθέτηση πομπών παρακολούθησης που η Υπηρεσία Θήρας έχει εφαρμόσει σε μεγάλα αρπακτικά έχει διαφανεί ότι, τόσο σπιζαετοί (Aquila fasciata) όσο και γύπες (Gyps fulvus) έχουν θανατωθεί από ηλεκτροπληξία. Υπάρχει το παράδειγμα θανάτωσης γύπα από ηλεκτροπληξία στην Επαρχία Πάφου, ενώ τα τρία τελευταία χρόνια τουλάχιστον τρία άτομα του είδους Aquila fasciata έχουν, επίσης, θανατωθεί από ηλεκτροπληξία. Και τα δύο αυτά είδη αποτελούν είδη «υπό απειλή», όπου με βάση τη νομοθεσία δεν επιτρέπονται οι δραστηριότητες/ έργα που δύναται να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς αυτών των ειδών. Σημειώνεται ότι το πρόβλημα που φαίνεται ότι προκύπτει είναι μεγαλύτερο απ’ ότι αρχικά είχε εκτιμηθεί, λόγω της πρακτικής δυσκολίας ανεύρεσης των πτηνών που επηρεάζονται από ηλεκτροπληξία, αφού ένα πολύ μικρό ποσοστό των ειδών που επηρεάζονται εντοπίζεται. Υπολογίζεται ότι δεκάδες άτομα διάφορων αρπακτικών πτηνών θανατώνονται κάθε χρόνο από ηλεκτροπληξία. Σε ορισμένες περιπτώσεις η ηλεκτροπληξία δύναται να είναι και η αιτία πρόκλησης πυρκαγιών.
Επτά προτάσεις της Υπηρεσίας
1) Δεν θα πρέπει να γίνεται σύνδεση ηλεκτροδότησης για υποστατικά/ οικοδομές που δεν έχουν εξασφαλίσει όλες τις απαιτούμενες άδειες. Συνεπώς θα πρέπει να γίνουν οι κατάλληλες ενέργειες έτσι ώστε υποδομές όπως π.χ. παροχή ηλεκτρικής σύνδεσης να γίνεται μόνο όταν έχουν εξασφαλιστεί οι απαιτούμενες άδειες (πολεοδομική και οικοδομική άδεια).
2) Θα ήταν χρήσιμο να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός γρήγορης και ηλεκτρονικής ενημέρωσης μεταξύ των συναρμόδιων υπηρεσιών όπως π.χ. του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, Τμήματος Περιβάλλοντος, Υπηρεσία Θήρας & Πανίδας, έτσι ώστε να υπάρχει γρήγορη αλληλοενημέρωση.
3) Όλα τα έργα εντός περιοχών προστασίας θα πρέπει να αξιολογούνται ως προς τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις με βάση τις ισχύουσες διαδικασίες.
4) Οι υδραντλίες/ συστήματα υδατοπρομήθειας και οι αποθήκες θα πρέπει να ηλεκτροδοτούνται με εναλλακτικούς τρόπους, και όχι με μόνιμο εναέριο δίκτυο.
5) Τυχόν νέο δίκτυο ηλεκτροδότησης εντός περιοχών του δικτύου Natura 2000 που αφορά περιοχές που έχουν καθοριστεί για την πτηνοπανίδα, θα πρέπει να είναι υπόγειο, εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων.
6) Όλα τα νέα καλώδια που θα χρησιμοποιούνται να είναι μονωμένα με PVC για αποτροπή πυρκαγιών.
7) Τα εκτεθειμένα γυμνά αγώγιμα σημεία πάνω σε πασσάλους της εναέριας γραμμής και σε εναέριους μετασχηματιστές να είναι μονωμένα για αποτροπή ηλεκτροπληξίας για τα πτηνά. Να ληφθεί υπόψη ότι το άνοιγμα φτερούγας των αρπακτικών πτηνών που υπάρχουν στην Κύπρο φτάνει μέχρι περίπου τα 1,75 μέτρα.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Κίνδυνος από τα καλώδια
Οι τελευταίες πυρκαγιές στην ορεινή Λεμεσό επηρέασαν προστατευόμενες περιοχές για τη σημαντικότητα τους για ένα αριθμό άγριων πουλιών όπως σπιζαετός, διπλογέρακο, ζάνος, κράγκα, δενδροβάτης, γύπας και το ενδημικό είδος της Κύπρου, ο τρυπομάζης. Όλα τα ζητήματα που έχει εγείρει η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας είναι πολύ σοβαρά και πρέπει να ρυθμιστούν κατάλληλα, έτσι ώστε να επιτευχθεί η επίλυση ή η άμβλυνση τους το συντομότερο δυνατό για να τύχουν προστασίας και τα αρπακτικά πουλιά. Η Υπηρεσία Θήρας ζήτησε να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα με προτεραιοποίηση, για την σταδιακή μόνωση του υφιστάμενου δικτύου, ενώ για τον περιορισμό των προσκρούσεων από καλώδια η υπέργεια τοποθέτηση καλωδίων να περιοριστεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Μέχρι σήμερα δεν λήφθηκαν μέτρα. Ας ελπίσουμε έστω και εκ των υστέρων να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε όσο το δυνατό να αποτραπούν κίνδυνοι για έναρξη ή και επέκταση πυρκαγιών.
