Σε σοβαρή θεσμική κρίση για περιβαλλοντικούς λόγους οδηγείται η Κυπριακή Δημοκρατία, με φόντο τις συστηματικές καθυστερήσεις στην εφαρμογή του περιβαλλοντικού κεκτημένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε σχέση με την προστασία και διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000. Το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ) κατηγορείται από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις Terra Cypria και BirdLife Cyprus για ολιγωρία, θεσμική ανεπάρκεια και αθέτηση διεθνών και ευρωπαϊκών δεσμεύσεων.
Παρά τις επανειλημμένες δεσμεύσεις της κυβέρνησης και τα χρονοδιαγράμματα που η ίδια έχει θέσει, η Κυπριακή Δημοκρατία εξακολουθεί να μην έχει εκδώσει τα απαραίτητα Διατάγματα Προστασίας και Διαχείρισης για τη συντριπτική πλειονότητα των περιοχών του Δικτύου Natura 2000, αφήνοντας εκτεθειμένο το κράτος έναντι της Ε.Ε.
Η υπόθεση έχει πλέον παραπεμφθεί στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ ελλοχεύει ο κίνδυνος καταδικαστικής απόφασης, λόγω της μη συμμόρφωσης με τις σχετικές Οδηγίες της ΕΕ (92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους και 2009/147/ΕΚ για τα άγρια πτηνά).
Σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση των δύο οργανώσεων, η νέα στρατηγική του ΥΓΑΑΠ για «απόδοση νομικής ισχύος στα υφιστάμενα διαχειριστικά σχέδια», αντί της έκδοσης νέων Διαταγμάτων, είναι προβληματική, αδύνατη στην εφαρμογή και αντίκειται στις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία θεωρεί τα εν λόγω σχέδια παρωχημένα και ανεπαρκή.
Από τις 40 περιοχές που έχουν καθοριστεί ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ), μόλις 10 συνοδεύονται από Διατάγματα, εκ των οποίων τα 5 κρίνονται ως ανεπαρκή. Για τις υπόλοιπες 30 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), τα προσχέδια Διαταγμάτων παραμένουν εδώ και χρόνια σε εκκρεμότητα.
Οι οργανώσεις υπενθυμίζουν ότι η στάση του Υπουργείου έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τις πολιτικές δεσμεύσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας, όπως αυτές καταγράφονται στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης για την προστασία της φύσης και τη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Παρά τις σχετικές εξαγγελίες για πλήρη εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, τα στοιχεία των Ειδικών Εκθέσεων της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αποκαλύπτουν την αδυναμία του κράτους να ανταποκριθεί. Στην πιο πρόσφατη έκθεση (5 Αυγούστου 2025), επισημαίνεται ότι παρά τις διαβεβαιώσεις του ΥΓΑΑΠ, οι υποχρεώσεις προς την Ε.Ε. δεν τηρήθηκαν, ενώ η υπόθεση οδηγήθηκε τελικά στο Δικαστήριο.
Η διαδικασία παράβασης ξεκίνησε το 2016, με το πρώτο αίτημα της Ε.Ε. προς τις κυπριακές αρχές. Το 2019 είχε ήδη συμφωνηθεί η έκδοση Διαταγμάτων για όλες τις περιοχές Natura 2000 μέχρι το τέλος εκείνου του έτους, κάτι που δεν υλοποιήθηκε ποτέ.
Έκτοτε, διαδοχικές επιστολές, εκθέσεις και νομικές γνωματεύσεις κατέγραψαν την αποτυχία συμμόρφωσης. Ακόμα και μετά την επίσημη προειδοποίηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2021 και την Αιτιολογημένη Γνώμη του 2022, η πρόοδος ήταν σχεδόν μηδενική.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία σε έκθεση του 2024 έκανε λόγο για «συστηματικές αδυναμίες και παραλείψεις» και κάλεσε σε θεσμικές αλλαγές για να διασφαλιστεί η προστασία του Δικτύου Natura 2000.
Σύμφωνα με το ΥΓΑΑΠ, στόχος είναι η έκδοση 27 Διαταγμάτων μέχρι τα τέλη του 2025. Ωστόσο, περιβαλλοντικές οργανώσεις και ανεξάρτητοι φορείς εκτιμούν ότι το νέο αυτό χρονοδιάγραμμα δεν πρόκειται να τηρηθεί, ενώ η νομική ευθύνη για την παραβίαση του κοινοτικού δικαίου παραμένει.
