Ο Ντόναλντ Τραμπ, με μια αποφασιστική του παρέμβαση, κατάφερε να καμφθούν οι αντιρρήσεις του Ισραήλ αλλά και αρκετών αραβικών κρατών, επιτρέποντας στην Τουρκία να αναδειχθεί σε κεντρικό παίκτη στη γεωπολιτική σκακιέρα της Μέσης Ανατολής, όπως αναφέρει σε ρεπορτάζ του το Reuters.
Και, μάλιστα, κάμφθηκαν και οι ηγέτες της Χαμάς που αρχικά αντιστέκονταν στο τελεσίγραφο του Τραμπ για παράδοση των ομήρων ή, διαφορετικά, εξάλειψη. Άλλαξαν γνώμη μόνο μετά την προτροπή της Τουρκίας, που πλεόν είχε αναβαθμισμένο ρόλο, να συμφωνήσουν με τα σχέδια του Λευκού Οίκου.
Πηγές με γνώση των συνομιλιών ανέφεραν στο Reuters ότι το μήνυμα της Άγκυρας ήταν απλό και σαφές: Είναι η ώρα να δεχτεί η Χαμάς την πρόταση.
Η «επανεκκίνηση»
Τον ειδικό ρόλο που επιφύλασσε ο Τραμπ για τον πρόεδρο της Τουρκίας μπορεί να τον «διαβάσει» κανένας στα θερμά λόγια με τα οποία περιγράφει τον Τούρκο πρόεδρο.
«Αυτός ο κύριος, από ένα μέρος που ονομάζεται Τουρκία, είναι ένας από τους πιο ισχυρούς στον κόσμο», δήλωνε ο Τραμπ την περασμένη εβδομάδα μετά την αποδοχή από τη Χαμάς του σχεδίου κατάπαυσης του πυρός και απελευθέρωσης ομήρων.
Η επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Λευκό Οίκο τον Σεπτέμβριο, η πρώτη του μετά από έξι χρόνια, ήταν η αρχή του reset των σχέσεων των δύο χωρών, αναφέρει το Reuters
Στη συνάντηση συζητήθηκαν εκκρεμή ζητήματα, όπως η πίεση της Τουρκίας για την άρση των αμερικανικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν το 2020 λόγω της αγοράς των ρωσικών S-400, μια κίνηση που εξόργισε την Ουάσιγκτον και οδήγησε στην απομάκρυνσή της από το πρόγραμμα F-35.
Η Συρία επίσης ήταν βασικό ζήτημα. Η Τουρκία θέλει να ασκήσει πίεση στις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ Κουρδικές Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) να ενσωματωθούν στον συριακό στρατό. Η Άγκυρα θεωρεί τις SDF ως απειλή λόγω των δεσμών τους με το PKK, το οποίο η Τουρκία χαρακτηρίζει ως τρομοκρατική οργάνωση.
Σε αυτό το πεδίο η τουρκική πίεση κερδίζει έδαφος. Ο διοικητής των SDF, Μαζλούμ Αμπντί, επιβεβαίωσε ότι θα υπάρχει ένας μηχανισμός για την ενσωμάτωση με τον συριακό στρατό, αποτέλεσμα που η Τουρκία θεωρεί στρατηγική νίκη.
Η «επιστροφή» της Τουρκίας ανησυχεί τους γείτονες
Η φιλοδοξία της Τουρκίας να ανακτήσει τον κυρίαρχο ρόλο της στη Μέση Ανατολή υπενθυμίζει σε ορισμένους σκεπτικιστές την κληρονομιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Με την κατάρρευσή της η σύγχρονη Τουρκία έμεινε σχετικά περιθωριοποιημένη από την περιφερειακή διπλωματική κινητικότητα. Για χρόνια, η Άγκυρα δεν συμμετείχε σε υψηλού επιπέδου προσπάθειες για την επίλυση της ισραηλινο-παλαιστινιακής διαμάχης. Αντίθετα, η υποστήριξη της Τουρκίας προς τα ισλαμιστικά κινήματα, όπως της Χαμάς, τους ηγέτες της οποίας φιλοξενούσε, έθεσε σε δοκιμασία τις σχέσεις της με το Ισραήλ και αρκετές αραβικές χώρες.
Ωστόσο, για να ξεπεράσει το αδιέξοδο στις συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, ο Τραμπ στράφηκε στον Ερντογάν, στοιχηματίζοντας στην επιρροή του Τούρκου ηγέτη επί της Χαμάς. Τούρκοι αξιωματούχοι, με επικεφαλής τον επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Ιμπραήμ Καλίν, διαβεβαίωσαν τη Χαμάς ότι η κατάπαυση του πυρός είχε την υποστήριξη της περιοχής και των ΗΠΑ, αλλά και την προσωπική εγγύηση του Τραμπ.
Ο Τραμπ έδωσε, λοιπόν, στην Άγκυρα τον ρόλο που επιδίωκε να λάβει ως περιφερειακή σουνιτική δύναμη. Η κίνηση ανησύχησε το Ισραήλ και τις αντίπαλες αραβικές χώρες, όπως την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που από καιρό έβλεπαν με επιφύλαξη τις ισλαμιστικές φιλοδοξίες του Ερντογάν.
Ανώτερος αξιωματούχος της Χαμάς δήλωνε, πάντως, ότι οι στρατιωτικοί ηγέτες της οργάνωσης αποδέχτηκαν την εκεχειρία όχι ως παράδοση, αλλά υπό την συντριπτική πίεση μιας αμείλικτης διαμεσολάβησης, της καταρρέουσας ανθρωπιστικής κατάστασης και ανθρώπων κουρασμένων από τον πόλεμο.
Η συμμετοχή της Τουρκίας στις συνομιλίες αρχικά απορρίφθηκε από το Ισραήλ, αλλά ο Τραμπ παρενέβη, πιέζοντας το Ισραήλ να επιτρέψει τη συμμετοχή της Άγκυρας, σύμφωνα με δύο διπλωμάτες που επικαλείται το Reuters.
Σε κάθε περίπτωση, η Άγκυρα σκέφτεται πλέον την επόμενη ημέρα και όσα θέλει να αποκομίσει.
Η αυξημένη επιρροή της Τουρκίας, σχολιάζει αναλυτής στο Reuters, μπορεί να της δώσει «πάτημα» για να πιέσει σχετικά με τα F-35, τη χαλάρωση των αμερικανικών κυρώσεων και την αμερικανική βοήθεια στην προώθηση των στόχων ασφαλείας της Τουρκίας στη Συρία.
Το «διαβατήριό» της είναι τα λόγια του Τραμπ: Ο Ερντογάν «είναι αξιόπιστος σύμμαχος, είναι πάντα εκεί όταν τον χρειάζομαι».
