Πώς ο θεσμός μπορεί να είναι καθολικός, δικαιότερος και οικονομικά ωφέλιμος
Ο Υπουργός Εργασίας Γιάννης Παναγιώτου κατέθεσε πρόσφατα ενώπιον συντεχνιών και εργοδοτικών οργανώσεων ένα περίγραμμα για το θεσμό της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής, γνωστής ως ΑΤΑ. Η πρόταση που περιγράφει τις βασικές γραμμές της κυβερνητική πρότασης περιλαμβάνει τα εξής:
– Καθολική επέκταση της ΑΤΑ για κάλυψη του συνόλου των εργαζομένων
-Κλιμακωτή καταβολή της ΑΤΑ ώστε οι εργαζόμενοι με χαμηλούς και μέτριους μισθούς να λαμβάνουν υψηλότερη ΑΤΑ
-Μέτρα για να μην επιβραδύνει η καταβολή της ΑΤΑ την ανάπτυξη
-Μέτρα για αποφυγή ανατροφοδότηση του πληθωρισμού.
Στην ουσία πρόκειται για γνωστές παλαιότερες τοποθετήσεις της Κυβέρνησης οι οποίες περιορίζονται σε τέσσερις γενικές τοποθετήσεις που πόρρω απέχουν από συγκεκριμένες προτάσεις για το τι και πώς. Και για τις τέσσερις εισηγήσεις της Κυβέρνησης δεν υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις που να εξηγούν, για παράδειγμα, πώς θα εφαρμοστεί η καθολική καταβολή της ΑΤΑ, αν θα είναι διά νόμου ή μέσω συλλογικών συμβάσεων, πώς θα είναι η κλιμακωτή καταβολή της ΑΤΑ και πώς θα διασφαλιστεί ότι δε θα επιβραδύνει την ανάπτυξη και δε θα ανατροφοδοτεί τον πληθωρισμό.
Οι προτάσεις της Κυβέρνησης απορρίφθηκαν τόσο από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις όσο και τις εργοδοτικές. Μάλιστα ΟΕΒ και ΚΕΒΕ κατηγόρησαν τον Υπουργό Εργασίας ότι προέβη σε ένα «αιφνιδιασμό εκτός των πλαισίων του διεξαγόμενου διαλόγου, που από τη μια βαθαίνει το χάσμα των διαφορών ανάμεσα στις δύο πλευρές και από την άλλη μετατρέπει το αρμόδιο Υπουργείο από μεσολαβητή σε μέρος της εργατικής διαφοράς που θέτει σε όψιμο στάδιο του διαλόγου νέα ζητήματα».
Οι συντεχνίες από την πλευρά τους απέρριψαν την πρόταση καθότι επιμένουν σε πλήρη απόδοση της ΑΤΑ χωρίς περικοπές και κλίμακες. Θεωρούν ότι μια κλιμακωτή ΑΤΑ διαφοροποιεί την ουσία του θεσμού που είναι η αναπλήρωση της αξίας των μισθών.
Οι εργοδότες από την άλλη επαναλαμβάνουν πως η ΑΤΑ είναι ένας ξεπερασμένος θεσμός που συμβάλλει στον πληθωρισμό και πλήττει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση της οικονομίας και υπενθυμίζουν ότι πλειστάκις η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) έχουν ζητήσει την κατάργηση της ΑΤΑ. Υπενθυμίζουν επίσης ότι ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης του είχε υποσχεθεί εκσυγχρονισμό της ΑΤΑ «χωρίς επιπρόσθετο κόστος για τους εργοδότες».
Η τελευταία επισήμανση των εργοδοτών υπογραμμίζει στην ουσία τον τρόπο διακυβέρνησης της παρούσας Κυβέρνησης η οποία εξαγγέλλει γενικόλογες προτάσεις που αποφεύγουν να αγγίξουν συμφέροντα και άρα να έχουν πολιτικό κόστος.
ΟΕΒ και ΚΕΒΕ έχουν δίκαιο να υπογραμμίζουν ότι η ΑΤΑ είναι ένας ξεπερασμένος θεσμός, όμως δεν πρέπει να ξεχνούν ότι σε κάθε περίπτωση ισχύουν διαφορετικές συνθήκες και καταστάσεις. Και στην Κύπρο μια μικρή οικονομία στην οποία η πλειοψηφία των εργαζομένων δεν καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις και καταγράφονται πολλά παρατράγουδα, δεν μπορεί να αφεθούν όλα στην καλή διάθεση των εργοδοτών. Γι’ αυτό και θα πρέπει ο θεσμός να εφαρμοστεί διά νόμου, πλην όμως αρκετά διαφοροποιημένος.
Οι συντεχνίες που κατάντησαν να εκπροσωπούν ως επί το πλείστον τους εργαζόμενους στο δημόσιο, ημιδημόσιο και γενικότερα τον κρατικό τομέα, οφείλουν να κοιτάξουν και προς τα κάτω και να αλλάξουν τις πολιτικές και τις προτεραιότητές τους. Αν ο θεσμός της ΑΤΑ συνεχίσει ως έχει περισσότερο θα ωφελήσει αυτούς με τις καλύτερες συνθήκες εργασίας, τους καλύτερους μισθούς ανάλογα της εργασίας τους και τους σχεδόν απόλυτα εξασφαλισμένους και αυτό σε βάρος των υπόλοιπων. Τόσο των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα, όσο και συνταξιούχων. Όταν αυξάνονται οι ανελαστικές δαπάνες του κράτους όπως είναι οι μισθοί, περιορίζονται οι δυνατότητές του να αξιοποιήσει περισσότερους πόρους προς όφελος ευάλωτων ομάδων. Επομένως είναι καιρός οι συντεχνίες και ιδιαίτερα της ΠΕΟ και της ΣΕΚ, να αρχίσουν να βλέπουν τα εργασιακά αιτήματα μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που να εξυπηρετεί όλους.
Συντεχνίες, εργοδότες και Κυβέρνηση θα πρέπει επιτέλους να αντιληφθούν ότι μια κοινωνία με πιο δίκαιη κατανομή των πόρων της προάγει το δημόσιο καλό και ωφελεί όλους.
Στο πλαίσιο της πιο πάνω θέσης μου θα έλεγα ότι η ΑΤΑ θα πρέπει να έχει καθολική ισχύ με διαφοροποιημένο όμως περιεχόμενο. Δηλαδή, να παρέχεται σε όλους στον ίδιο βαθμό μέχρι ενός ποσού που να καθοριστεί με κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια (π.χ. ενάμιση φορά τον κατώτατο μισθό ή τον ενδιάμεσο) και μια διαφοροποίηση των προϊόντων και αγαθών που θα την καθορίζουν. Ώστε, αυτά, να αφορούν τις βασικές ανάγκες ενός νοικοκυριού, όπως βασικά είδη διατροφής και ηλεκτρισμό.
Μια τέτοια ΑΤΑ θα είναι εύκολα εφαρμόσιμη, καθολική, ανταποδοτική σε ότι αφορά στο κόστος βασικών προϊόντων και αγαθών και ταυτόχρονα δε θα ανατροφοδοτεί τον πληθωρισμό και δε θα πλήττει τον ανταγωνισμό. Αντίθετα θα δημιουργεί συνθήκες πλήρους απασχόλησης και εργασιακής ειρήνης, πράγμα ωφέλιμο για όλους, κράτος, εργαζόμενους, επιχειρήσεις και γενικότερα την κοινωνία και την οικονομία.
Δημοσιογράφος, πρώην αρχισυντάκτης Οικονομικού Φιλελευθέρου
(panicoscharal.j@gmail.com)
