Η κατάρρευση του νομίσματος της Τουρκίας είναι δραματική και τρομακτική.

Αναγκάζει τους νέους διαχειριστές της οικονομίας της χώρας να ξεκινήσουν μια δομική στροφή πολιτικής. Το μόνο που δεν είναι η κατρακύλα της τουρκικής λίρας είναι έκπληξη: οι χαλαρές νομισματικές ρυθμίσεις και τα χρόνια λανθασμένων συνταγών για την αντιμετώπιση του σκανδαλωδώς υψηλού πληθωρισμού έχουν δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα. Μια ολοκληρωμένη λύση θα χρειαστεί χρόνο.

Λίγες ημέρες μετά την ανάληψη του ρόλο του ως υπουργού Οικονομικών της Τουρκίας, ο Μεχμέτ Σιμσέκ στέλνει ορισμένα σωστά μηνύματα. Έχει δεσμευτεί να είναι λογικός και συμβατικός. Αν και αυτό θα έπρεπε να είναι εντελώς δεδομένο, είναι ένα σημαντικό βήμα. Η χώρα δε χρειάζεται να είναι τόσο ακραία, μια συνεχής υποσημείωση ή προειδοποίηση στις συζητήσεις για τα παγκόσμια οικονομικά. Μια ιδιότυπη προσέγγιση η οποία έδινε προτεραιότητα στις μειώσεις των επιτοκίων μπροστά σε ένα φάσμα συγκλονιστικών αυξήσεων των τιμών πιθανότατα θα εξαφανιστεί, μαζί με τον κεντρικό τραπεζίτη που την υπερασπίστηκε. Θεωρητικά, μια τέτοια ανανέωση θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποιο βαθμό στο να βάλει ένα “πάτωμα” κάτω από το νόμισμα της χώρας που καταρρέει, σταθεροποιώντας το.

Όλα καταλήγουν στον Ερντογάν

Μακάρι να ήταν τόσο απλό. Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο αδιαμφισβήτητος ισχυρός άνδρας στην Τουρκία, έχει φλερτάρει με την ορθοδοξία στο παρελθόν, μονάχα για να αντιστρέψει την πορεία του και να απολύσει κορυφαίους αξιωματούχους όταν το κόστος γινόταν πολύ μεγάλο. Το νέο οικονομικό επιτελείο θα χρειαστεί “ειδικές στολές”. Η σκληρή πορεία για τη λίρα μπορεί να μην έχει τελειώσει. Οποιοδήποτε ράλι είναι πιθανό να είναι βραχυπρόθεσμο.

Η κατρακύλα της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου μέσα στο 2023 είναι εμφατική

Η κατάρρευση της λίρας η οποία ακολούθησε την άφιξη του Σιμσέκ στο υπουργείο Οικονομικών είναι εμφατική. Η πτώση της Τετάρτης την ώθησε σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου. Η πτώση ήταν κάποια στιγμή η μεγαλύτερη ημερήσια σε περισσότερο από έναν χρόνο. Με πτώση περίπου 24% τα τελευταία τέσσερα τρίμηνα, μόνο το πέσο της Αργεντινής τα πήγε χειρότερα μεταξύ των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών.

Δε χρειάζεται φυσικά αυτό να είναι το τέλος του κόσμου. Το ότι η λίρα αφέθηκε να υποχωρήσει μπορεί να ερμηνευθεί ως αντανάκλαση της νέας συμφωνίας που υποσχέθηκε ο Σιμσέκ. Οι κρατικές τράπεζες έχουν σταματήσει να υποστηρίζουν το νόμισμα, κάτι που έτσι κι αλλιώς έκαναν μετά από αίτημα της κυβέρνησης. Ενώ η πτώση είναι απότομη, αφαιρεί επίσης έναν τεχνητό παράγοντα από τη μέση. Οι αγορές δεν θα είναι πλέον προστατευμένες από τις κακές πολιτικές επιλογές που ακολουθήθηκαν τα τελευταία χρόνια, κυρίως τις μειώσεις των επιτοκίων όταν οι αυξανόμενες τιμές καλούσαν να γίνει το αντίθετο. Ο Σιμσέκ προκαλεί μια μεγάλη αλλαγή.

Κι όμως, έχουμε βρεθεί ξανά σε αυτό το σημείο. Παρά την κριτική που ασκήθηκε στον Σαχάπ Καβτζίογλου, ο οποίος διορίστηκε επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας στις αρχές του 2021, έκανε εκείνο που του ζητήθηκε να κάνει: διόρθωσε την κύρια προσέγγιση του προκατόχου του, Νατσί Αγκμπάλ, για την καταπολέμηση του πληθωρισμού. Ο Αγκμπάλ ηγήθηκε σοβαρών αυξήσεων επιτοκίων, τόσο αποτελεσματικών που ο Ερντογάν θεώρησε ότι το είχε παρακάνει, κάτι που κόστισε στον κεντρικό τραπεζίτη τη δουλειά του μετά από μόλις λίγους μήνες.

Στροφές

Ο Αγκμπάλ επιλέχθηκε ο ίδιος για να αποτελέσει το αντίδοτο σε έναν άλλο προκάτοχό του, ο οποίος δεν κατάφερε να “κερδίσει” τους επενδυτές. Ο Ερντογάν παίζει με την πολιτική μέχρι να πάρει εκείνο που θέλει βραχυπρόθεσμα, είτε είναι σταθερότητα της λίρας είτε χαμηλότερο κόστος δανεισμού. Στη συνέχεια κουράζεται από αυτή τη διαδρομή, απολύει ανθρώπους και ξεκινά πορευόμενος σε διαφορετική κατεύθυνση. Φρέσκος πολιτικά μετά την επανεκλογή του, γιατί ο Ερντογάν να συμπεριφερθεί διαφορετικά αυτή τη φορά;

Στην καρδιά του, ο Ερντογάν είναι πιθανώς συνδεδεμένος με την άποψή του ότι τα υψηλότερα ποσοστά επιτοκίων ενισχύουν τον πληθωρισμό, αντί να τον αντιμετωπίζουν. Έχει δείξει ετοιμότητα να μετριάσει αυτή τη ρητορική όταν τα άμεσα συμφέροντά του το απαιτούν, ωστόσο τείνει να τη βγάζει ξανά στην επιφάνεια, αργά ή γρήγορα. Επομένως, εάν πλησιάζουν σημαντικές αυξήσεις στα επιτόκια, οι αρμόδιοι Τούρκοι αξιωματούχοι καλύτερα να κινηθούν το συντομότερο δυνατό.

Ένα βήμα από πλευράς τους πριν από την επόμενη προγραμματισμένη απόφαση της κεντρικής τράπεζας για τη νομισματική πολιτική στις 22 Ιουνίου δεν μπορεί να αποκλειστεί. Μπορεί να δώσει την αίσθηση πανικού; Σίγουρα. Ίσως θα έπρεπε όντως να πανικοβληθούν.

Ό,τι και να κάνει ο Καβτζίογλου ή η διάδοχός του, η επικοινωνία θα είναι πρωταρχικής σημασίας. Μιλάω μόνο για έξυπνο guidance για τη μελλοντική πορεία της νομισματικής πολιτικής ή για μια επιβλητική συνέντευξη Τύπου. Η διατήρηση του προεδρικού μεγάρου στο πλευρό του οικονομικού επιτελείου θα είναι ζωτικής σημασίας.

Το δελτίο Τύπου θα διαβαστεί παντού. Όμως μόνον ένα ζευγάρι μάτια το οποίο θα το διαβάσει θα έχει πραγματικά σημασία.