Στο πλαίσιο έκθεσής της για τον έλεγχο που άσκησε στο Υπουργείο Οικονομικών για το 2023, την οποία δημοσιοποίησε σήμερα, η Ελεγκτική Υπηρεσία εντοπίζει μεν βελτιώσεις στη διαδικασία που τα υπουργεία παραχωρούν τις κατά χάριν χορηγίες σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, αλλά παρατηρεί ότι εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα και περιθώρια μεγαλύτερης βελτίωσης του τρόπου αξιολόγησης και έγκρισης των αιτημάτων.

Γράφει στην έκθεσή της η Ελεγκτική Υπηρεσία: «Διαπιστώσαμε ότι, για τις χορηγίες ποσού μέχρι €10.000, που εγκρίνονται από τον Υπουργό Οικονομικών, καθιερώθηκε τυποποιημένο έντυπο αξιολόγησης των αιτημάτων, γεγονός που συνιστά βελτίωση στη διαδικασία. Το έντυπο περιλαμβάνει έκθεση αξιολόγησης και την εισήγηση του λειτουργού, του Διευθυντή και του Γενικού Διευθυντή και τέλος την απόφαση του Υπουργού. Από επισκόπηση των εν λόγω εντύπων, εντοπίσαμε περιπτώσεις όπου, η εισήγηση των τεχνοκρατών διέφερε μεταξύ τους, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις υποβλήθηκε εισήγηση για απόρριψη του αιτήματος, ωστόσο ο Υπουργός, ως ο αρμόδιος για τη λήψη απόφασης, ενέκρινε το αίτημα, χωρίς ωστόσο να αιτιολογεί, σε όλες τις περιπτώσεις, την απόφασή του. Τα ποσά που εγκρίθηκαν για φυσικά πρόσωπα κυμαίνονταν από €500 μέχρι €2.000, ενώ για νομικά πρόσωπα από €500 μέχρι €10.000».

Η Ελεγκτική Υπηρεσία επισημαίνει πως «παρά τη βελτίωση που παρατηρήθηκε αναφορικά με τη διαδικασία εξέτασης αιτημάτων, εντοπίσαμε και πάλι περιπτώσεις μη σύννομης «κατά χάριν» χρηματοδότησης εφόσον, κατά την άποψή μας, είτε δεν αποτελεί επιβάλλουσα ηθική υποχρέωση του κράτους, είτε υπάρχει νομοθεσία που διέπει το θέμα ή πολλαπλής ή μη τεκμηριωμένης/αδικαιολόγητης κρατικής χρηματοδότησης, καθώς και περιπτώσεις που η δαπάνη θα έπρεπε να χρεωθεί στο συγκεκριμένο Κονδύλι που έχει δημιουργηθεί για τον σκοπό αυτό στον Προϋπολογισμό του ΤΦ και όχι στα κονδύλια της Διοίκησης του Υπουργείου Οικονομικών. Εντοπίσαμε επίσης περίπτωση χρηματοδότησης έργου του οποίου το πραγματικό κόστος υπερβαίνει κατά πολύ το αναμενόμενο κόστος, αλλά και το όφελος, όπως αυτό υπολογίστηκε».

Ως παραδείγματα προβληματικής παραχώρησης κατά χάριν χορηγίας, η Ελεγκτική Υπηρεσία παραθέτει τα ακόλουθα:

(α) Παραχώρηση «κατά χάριν» οικονομικής βοήθειας για οφειλές Φ.Π.Α. σε περιπτώσεις δωρεών από τους ιδιώτες προς το κράτος ή για άλλους κοινωφελείς σκοπούς

Από την επισκόπηση του Κονδυλιού «Έκτακτες Χορηγίες» εντοπίσαμε τις ακόλουθες τέσσερις περιπτώσεις καταβολής «κατά χάριν» χορηγίας για οφειλές Φ.Π.Α., μετά από Απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου, οι οποίες, όπως επεξηγούμε στη συνέχεια, θα έπρεπε να χρεωθούν στο κατάλληλο Κονδύλι του ΤΦ. Οι περιπτώσεις (i), (ii) και (iii) αφορούν σε Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, πριν από το 2023, ενώ η περίπτωση (iv) αφορά σε Απόφαση ημερ. 24.8.2023:

  • Έγκριση για «κατά χάριν» οικονομική βοήθεια ύψους €1.254.000, προς συγκεκριμένη κατασκευαστική εταιρεία, που αφορά στο ποσό Φ.Π.Α. που αναμενόταν να επιβληθεί επί του κόστους ανέγερσης ερευνητικού κέντρου για τον καρκίνο. Το 2023 καταβλήθηκε στην εταιρεία το ποσό των €133.000, ενώ συνολικά μέχρι 31.12.2023 καταβλήθηκε το ποσό των €1.087.143.
  • Έγκριση για «κατά χάριν» οικονομική βοήθεια μέχρι €100.000, προς φιλανθρωπικό ίδρυμα, που αφορά στο ποσό Φ.Π.Α. που προκύπτει από την υλοποίηση έργων που παραχωρεί δωρεάν στο κράτος. Το 2023 καταβλήθηκε στο ίδρυμα το ποσό των €48.180,62, ενώ συνολικά μέχρι 31.12.2023 καταβλήθηκε το ποσό των €83.771.
  • Έγκριση για «κατά χάριν» οικονομική βοήθεια, ύψους €66.500, προς φιλανθρωπικό ίδρυμα, που αφορούσε στον Φ.Π.Α. επί του κόστους ανέγερσης καταφυγίου, για σκοπούς συντήρησης και ευημερίας των ζώων. Το 2023 καταβλήθηκε στο ίδρυμα το ποσό των €15.522,98, ενώ συνολικά μέχρι 31.12.2023 καταβλήθηκε το ποσό των €55.352.
  • Έγκριση για «κατά χάριν» οικονομική βοήθεια, ύψους €428.782, προς φιλανθρωπικό ίδρυμα, που αφορά στο ποσό Φ.Π.Α. που αναμένεται να επιβληθεί επί του κόστους ανέγερσης Κέντρου Ημέρας για άτομα με νοητικές αναπηρίες. Στην Απόφαση αναφέρεται ότι η δαπάνη θα καλυφθεί από το Κονδύλι «Έκτακτες χορηγίες».

Η Ελεγκτική Υπηρεσία αναφέρει την άποψη πως «οι πιο πάνω δαπάνες θα έπρεπε να καλυφθούν από το Κονδύλι «Χορηγία έναντι επιστροφής Φ.Π.Α.» του Τμήματος Φορολογίας, αφού από το 2023, περιλήφθηκε προσθήκη στο Επεξηγηματικό Υπόμνημα του Προϋπολογισμού ώστε να καλύπτονται όλες οι πιο πάνω περιπτώσεις». Σημειώνει ακόμα ότι, «εκτός των τεσσάρων Αποφάσεων που αναφέρουμε πιο πάνω, υπάρχουν και άλλες Αποφάσεις που αφορούν στην παραχώρηση οικονομικής βοήθειας για οφειλές Φ.Π.Α. για τις οποίες όμως δεν καταβλήθηκε οποιοδήποτε ποσό εντός του 2023».

Ο Γενικός Ελεγκτής σημειώνει στην έκθεσή του ότι «το Υπουργείο Οικονομικών (σ.σ. πρέπει) να μεριμνήσει για την τροποποίηση των σχετικών Αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου στις περιπτώσεις που καταγράφεται ότι η δαπάνη θα καλυφθεί από το Κονδύλι «Έκτακτες Χορηγίες» για τις χορηγίες που καταβλήθηκαν/θα καταβληθούν από το 2025 και μετά, ώστε να αναφέρεται το Κονδύλι «Χορηγία έναντι επιστροφής Φ.Π.Α.» του ΤΦ. Επίσης, να αποχαρακτηρίσει όσες από τις χορηγίες αυτές είχαν χαρακτηριστεί ως «κατά χάριν» χορηγίες, αφού το πιο πάνω Κονδύλι αφορά σε χορηγίες και όχι σε «κατά χάριν» χορηγίες».

Παράνομη παραχώρηση χορηγίας

Η Ελεγκτική Υπηρεσία αναφέρεται επίσης και σε «καταβολή εφάπαξ ποσού ως «κατά χάριν» χορηγία στους νεοεισερχόμενους μόνιμους υπαλλήλους στην κρατική υπηρεσία και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα που έχουν αφυπηρετήσει, για συγκεκριμένους λόγους, σε στάδιο προγενέστερο της έναρξης ισχύος του θεσμικού πλαισίου που αφορά στο Επαγγελματικό Σχέδιο Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων».

Σύμφωνα με την Εγκύκλιο αρ. 1739, ημερ. 11.9.2023, του Γενικού Διευθυντή του ΥΟ, με Απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου, θα καταβληθεί εφάπαξ ποσό στους «νεοεισερχόμενους» μόνιμους υπαλλήλους στην κρατική υπηρεσία και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (δηλαδή υπαλλήλους που διορίστηκαν κατά ή μετά την 1.10.2011) και έχουν αφυπηρετήσει πριν τις 16.12.2022, ημερομηνία έναρξης ισχύος του περί Επαγγελματικού Σχεδίου Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων των Υπαλλήλων της Κρατικής Υπηρεσίας και του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα Περιλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Διατάξεις Γενικής Εφαρμογής) Νόμου (Ν.210(Ι)/2022), είτε διότι συμπλήρωσαν το όριο ηλικίας υποχρεωτικής αφυπηρέτησης, είτε για λόγους υγείας, ή λόγω θανάτου.

Όπως επίσης αναφέρεται στην Εγκύκλιο, το εφάπαξ ποσό θα καταβληθεί, τόσο για κρατικούς υπαλλήλους όσο και για υπαλλήλους του ευρύτερου δημόσιου τομέα, δυνάμει του άρθρου 24(2) του Ν.38(Ι)/2014, δηλαδή ως «κατά χάριν» χορηγία.

Και επισημαίνει ο Γενικός Ελεγκτής: «Όπως αναφέραμε στην Ειδική Έκθεση της Υπηρεσίας μας για τον έλεγχο του 2022, στην προκειμένη περίπτωση, η παραχώρηση εφάπαξ ποσού διέπεται από τον Ν.210(Ι)/2022. Ο νομοθέτης δεν περιέλαβε τις περιπτώσεις που αναφέρονται στην προαναφερόμενη εγκύκλιο σε εκείνες που καλύπτονται από το νέο Σχέδιο Παροχής Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων, συνεπώς δεν ήταν πρόθεσή του να τις καλύψει.

Ως εκ τούτου, η Υπηρεσία μας θεωρεί πρόδηλα παράνομη την παραχώρηση, υπό μορφή «κατά χάριν» δωρεάς, συνταξιοδοτικού ωφελήματος, όπως είναι το εφάπαξ ποσό, σε οποιονδήποτε που δεν καλύπτεται από το εν λόγω Σχέδιο, από το Κονδύλι του Υπουργείου Οικονομικών, το οποίο (όπως επεξηγείται στο Επεξηγηματικό Υπόμνημα του Προϋπολογισμού) προορίζεται να καλύψει δαπάνες «για οποιεσδήποτε άλλες κοινωνικής φύσεως έκτακτες χορηγίες» και συνέστησε στο Υπουργείο Οικονομικών να προωθήσει στο Υπουργικό Συμβούλιο πρόταση για ανάκληση και ακύρωση της προηγούμενης Απόφασης».

Χορηγία στους Κυνηγούς

Η Ελεγκτική Υπηρεσία κάνει αναφορά και στην «Κατά χάριν» οικονομική βοήθεια στο Κίνημα Ενωμένων Κυπρίων Κυνηγών και γράφει ότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, όχι μόνο δεν προέκυπτε οποιαδήποτε επιβάλλουσα ηθική υποχρέωση για τη Δημοκρατία για καταβολή, σε οποιοδήποτε κόμμα, «κατά χάριν» χορηγίας για τη συμμετοχή του σε πολιτειακές εκλογές, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη ότι, όταν κατερχόταν στις εκλογές ήδη γνώριζε ότι ο νομοθέτης είχε ρητά καθορίσει ότι η συμμετοχή στις εκλογές δεν θα τύγχανε χρηματοδότησης, αλλά κυρίως διότι βρίσκεται σε ισχύ συγκεκριμένη νομοθεσία που διέπει το όλο θέμα».