Η υιοθέτηση πρακτικών βιωσιμότητας θα καταστεί σταδιακά υποχρεωτική για όλες τις επιχειρήσεις και, για λογούς διαφάνειας, θα κληθούν να λογοδοτούν αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας τους, τονίζει στο Insider ο νέος πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του CSR CYPRUS, Μαρίνος Βουκής .
Όπως εξηγεί, ο πήχης ανεβαίνει, όπως και οι απαιτήσεις για το ίδιο το CSR CYPRUS, αφού εν πολλοίς λειτουργεί πλέον ως «σημείο αναφοράς» στην Κύπρο για θέματα βιωσιμότητας. Παράλληλα, μίλα για τον ρολό του CSR CYPRUS, τα οφέλη από την υιοθέτηση υπεύθυνων επιχειρηματικών πρακτικών και τις νέες τάσεις.
Aναλάβατε πρόσφατα την προεδρία του CSR Cyprus. Ποιοι είναι οι στόχοι σας ως νέος πρόεδρος του CSR Cyprus και τι θέλετε να πετύχετε;
Ως ο νέος εκλελεγμένος Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του CSR Cyprus έχω θέσει ως πρώτιστο στόχο μου να συνεχίσω με υπευθυνότητα και να εξελίξω το υφιστάμενο έργο του Δικτύου, μέσα από στενή και παραγωγική συνεργασία με τα υπόλοιπα εκλελεγμένα Μέλη του νέου ΔΣ. Επιπλέον, προσκάλεσα και την τέως Πρόεδρο του ΔΣ, Έλλη Ιωαννίδου, να συμμετέχει στις συνεδρίες του ΔΣ και να το ενισχύει με την ανατροφοδότηση και εμπειρία της και με χαρά η ίδια αποδέχτηκε την πρόσκληση.
Επιδίωξή μου είναι να πετύχουμε περαιτέρω ενίσχυση και ενδυνάμωση των υφιστάμενων συνεργασιών που το CSR Cyprus έχει μέχρι σήμερα κτίσει με αρμόδιους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς στην Κύπρο και το εξωτερικό για την προαγωγή της αειφόρου ανάπτυξης, ώστε να εφαρμόσουμε στην πράξη τον 17ο Στόχο των Ηνωμένων Εθνών για το 2030 «Συνεργασία για τους Στόχους», προς όφελος τόσο των Μελών μας και ευρύτερα του κυπριακού επιχειρείν όσο και της κοινωνίας.
Προς την κατεύθυνση αυτή, έχουμε ήδη εγκαινιάσει κύκλο επαφών με δημόσιους φορείς, ανάμεσα στους οποίους η Επίτροπος Περιβάλλοντος, ο Έφορος Συνεργατικών Εταιρειών και Κοινωνικών Επιχειρήσεων (που είναι η αρμόδια κρατική Αρχή για την εταιρική κοινωνική ευθύνη στην Κύπρο) και η Διευθύντρια της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης – Τμήμα Βιώσιμης Ανάπτυξης. Έχουν μάλιστα δρομολογηθεί και έχουν ήδη εξαγγελθεί από την Επίτροπο Περιβάλλοντος, πέντε εκπαιδευτικά εργαστήρια, ανοικτά για το κοινό, που θα πραγματοποιηθούν εντός του τρέχοντος έτους σε κάθε πόλη της ελεύθερης Κύπρου, με θεματικές που εστιάζουν στην ανάπτυξη πράσινων δεξιοτήτων και αρχών βιώσιμης ανάπτυξης στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Στο διάστημα της διετούς μου θητείας θα επιδιώξω, σαφέστατα και τη συνέχιση της εξαιρετικής έως σήμερα συνεργασίας που έχουμε με την Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων, η οποία απλόχερα στηρίζει το CSR Cyprus από το ξεκίνημά του, μέσα από νέες κοινές δράσεις και εξειδικευμένα σεμινάρια με εστίαση τη βιωσιμότητα. Παράλληλα, θα επιθυμούσα και θα επιδιώξω με όλες μου τις δυνάμεις να υπάρξει πρόοδος για το CSR Cyprus στους εξής τρεις σημαντικούς πυλώνες:
- Η ενίσχυση της αξίας που λαμβάνουν τα υφιστάμενα Μέλη μας, μέσα από περαιτέρω εκπαιδεύσεις, δικτύωση και κοινές δράσεις,
- H σύμπραξη με ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Κύπρου και του εξωτερικού σε νέα ευρωπαϊκά προγράμματα προς όφελος του CSR Cyprus και των μελών του,
- Η ενίσχυση της εξωστρέφειας και του brand του CSR Cyprus στην Κύπρο και στο εξωτερικό μέσω στρατηγικά σχεδιασμένων δράσεων.
Ο πήχης, αναμφίβολα, ανεβαίνει, όπως και οι απαιτήσεις για το ίδιο το CSR Cyprus, αφού εν πολλοίς λειτουργούμε πλέον ως «σημείο αναφοράς» στην Κύπρο για θέματα βιωσιμότητας, όπως αντίστοιχα και στην Ευρώπη, ως εθνικός εταίρος του ευρωπαϊκού επιχειρηματικού δικτύου CSR Europe. Είμαι αισιόδοξος ότι εν τη ενώσει η ισχύς μας θα προσθέσει ένα μικρό λιθαράκι σε αυτό τον μεγάλο αγώνα στον δρόμο για την Aειφόφο/Bιώσιμη ανάπτυξη.
Ποιος είναι ο ρόλος του CSR Cyprus όσον αφορά την προώθηση μιας κουλτούρας που να εστιάζει στην Εταιρική Βιωσιμότητα και Υπευθυνότητα (ΕΚΕ);
Το CSR Cyprus, μετρώντας κιόλας εφτά χρόνια επιτυχούς λειτουργίας, έχει καταξιωθεί στο κυπριακό επιχειρηματικό περιβάλλον ως το κατεξοχήν εθνικό δίκτυο για την Εταιρική Βιωσιμότητα και Υπευθυνότητα, όπως προκύπτει και μέσα από την αγγλική ονομασία του (CSR Cyprus = Corporate Sustainability and Responsibility Cyprus).
Η Αειφόρος/Βιώσιμη Ανάπτυξη και η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, είναι απόλυτα συνδεδεμένες έννοιες και κατά πολλούς σημαντικούς ερευνητές, η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη αποτελεί μέρος της Αειφόρου Ανάπτυξης. Ζωτικής, λοιπόν, σημασίας είναι ο σύνθετος ρόλος που το CSR Cyprus καλείται να συνεχίσει να επιτελεί, τόσο θεσμικά, μεταφέροντας στη δημόσια σφαίρα τη φωνή των επιχειρήσεων, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, συμβάλλοντας στην ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση του ευρύτερου κοινωνικού ιστού για την Aειφόρο Aνάπτυξη.
Το 2016 ο αριθμός των ιδρυτικών μας μελών ήταν 24, ένας αριθμός που έχει διπλασιαστεί, καθώς σήμερα ανήκουν στο δυναμικό μας 56. Αν, λοιπόν, αναλογιστεί κανείς ότι οι 56 αυτές επιχειρήσεις-Μέλη μας εργοδοτούν πέραν των 22.000 ατόμων, με συμβολή περίπου στο το 1/4 του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της Κύπρου, αντιλαμβάνεται και το μέγεθος της δυναμικής που έχουμε αποκτήσει ως Δίκτυο αλλά και των δυνατοτήτων μας να δημιουργήσουμε θετικό αντίκτυπο σε ό,τι αφορά την καλλιέργεια μίας κουλτούρας βιωσιμότητας που να οδηγήσει στη ζητούμενη αλλαγή.
Πρέπει, ωστόσο, να σημειώσουμε και το εξής: αν και βλέπουμε πλέον πως οι ανάγκες της αγοράς αυξάνονται ραγδαία και πως το εργατικό δυναμικό που διαθέτει «πράσινα» προσόντα είναι περιζήτητο, αντίθετα, οι γνώσεις του ευρύτερου κοινού για τις έννοιες της αειφορίας και των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης είναι μάλλον περιορισμένες.
Ως προς τούτο, κρίνω πως έχουμε ως CSR Cyprus αρκετό έδαφος ακόμη να διανύσουμε, προκειμένου να συμβάλουμε κι εμείς στην ευαισθητοποίηση αλλά και την ίδια τη δημιουργία γνώσης για το τι είναι η βιωσιμότητα: πώς αυτή αφορά τον καθένα και την καθεμία από εμάς μας, πώς ξεκινά από το σπίτι, τη δουλειά, το σχολείο κ.ο.κ.
Σε ποιους τομείς επικεντρώνονται οι δράσεις Εταιρικής Βιωσιμότητας και Υπευθυνότητας στην Κύπρο; Ποιες είναι οι κυριότερες διαφορές σε σύγκριση με επιχειρήσεις του εξωτερικού;
Καθώς η ίδια η έννοια της εταιρικής βιωσιμότητας και υπευθυνότητας περνά πλέον σταδιακά από τη σφαίρα του εθελοντικού προς ένα πιο κανονιστικό πλαίσιο συμμόρφωσης, βλέπουμε πάρα πολλές επιχειρήσεις στην Κύπρο να είναι ήδη ώριμες και έτοιμες να αντιμετωπίσουν τις νομικές τους υποχρεώσεις: συστήνουν τμήματα βιωσιμότητας, καταρτίζουν σχετική στρατηγική, εκπαιδεύουν ηγεσία και προσωπικό, θέτουν μετρήσιμους και επαληθεύσιμους στόχους για το περιβαλλοντικό και κοινωνικό τους αποτύπωμα – για να αναφέρω μόνο μερικές από τις ενέργειές τους.
Δεν περιορίζονται, με άλλα λόγια, σε μία μεμονωμένη φιλανθρωπική ενέργεια, η οποία έχει μικρόπνοο αντίκτυπο, αλλά τροποποιούν, αναπτύσσουν και επικεντρώνουν το όλο mindset και τη λειτουργία τους με άξονα την εταιρική βιωσιμότητα και υπευθυνότητα. Είμαστε δίπλα τους, καθοδηγώντας, εκπαιδεύοντας και μεταφέροντας τεχνογνωσία.
Όπως, βέβαια, σε πολλούς άλλους τομείς, έτσι και σε ό,τι αφορά την εταιρική βιωσιμότητα και υπευθυνότητα, πολυάριθμες επιχειρήσεις του εξωτερικού είναι πολύ πιο μπροστά από ό,τι οι κυπριακές. Αυτό δεν το αποτιμούμε ως κάτι κατ’ ανάγκην αρνητικό, γιατί οι κυπριακές επιχειρήσεις μπορούν να παραδειγματιστούν και, γιατί όχι, να προσαρμόσουν στα καθ’ ημάς καλές πρακτικές πρωτοπόρων του εξωτερικού, ηγέτιδων σε διάφορους κλάδους, που έχουν θετικό πρόσημο για το περιβάλλον και τον άνθρωπο.
ΤΑ ΟΦΕΛΗ
Ποια τα οφέλη για μια επιχείρηση από την υιοθέτηση υπεύθυνων επιχειρηματικών πρακτικών;
Σαφέστατα τα οφέλη είναι πολλαπλά. Η διεθνής σχετική βιβλιογραφία εύστοχα παρουσιάζει πολλά παραδείγματα. Ξεκινώντας από τα πιο «απλά», τη διατήρηση της καλής φήμης που δύναται να έχει η επιχείρηση ως κοινωνικά υπεύθυνη, την ενίσχυση του brand, της αξιοπιστίας αλλά και της εμπιστοσύνης που επιδιώκει να καλλιεργεί για πελάτες, προμηθευτές και άλλους εμπλεκόμενους/συμμέτοχους, έως τα πιο «σύνθετα»: οι καλές επιδόσεις της ως προς τα κριτήρια ESG (όπως προκύπτουν από τις ενέργειες της επιχείρησης οι οποίες μειώνουν τα πιθανά ρίσκα από το εσωτερικό και το εξωτερικό της περιβάλλον) που της επιτρέπουν να προσελκύει επενδυτές και να έχει έτσι απρόσκοπτη πρόσβαση σε βιώσιμη χρηματοδότηση, για να αναφέρω μόνο μερικά.
Η υιοθέτηση πρακτικών βιωσιμότητας, όπως σημείωσα και παραπάνω, θα καταστεί σταδιακά υποχρεωτική για όλες τις επιχειρήσεις και για λόγους διαφάνειας, θα κληθούν να λογοδοτούν αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας τους. Σταχυολογούμε ενδεικτικά την πρώτη σχετική οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2014 που ψηφίστηκε σε νόμο στην Κύπρο το 2017, την οδηγία CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) σε ισχύ από τον Ιανουάριο φέτος και την πρόσφατη (31.07.2023) υιοθέτηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των European Financial Reporting Standards, τα οποία οι επιχειρήσεις θα κληθούν να χρησιμοποιούν κατά τη λογοδοσία τους.
Ποιες είναι οι νέες τάσεις που διαμορφώνονται στην Εταιρική Βιωσιμότητα και Υπευθυνότητα;
Υπάρχουν αρκετά σημαντικά σημεία τα οποία θα μπορούσαν να αναφερθούν με τα παρακάτω να αποτελούν παραδείγματα:
Σίγουρα μια σημαντική τάση που στο παρόν στάδιο επικρατεί και που όπως διαφαίνεται, θα εντατικοποιηθεί είναι η συνεχής αύξηση του αριθμού των οργανισμών που υποχρεωτικά θα καταθέτουν σε ετήσια βάση μελέτη βιωσιμότητας/sustainability report (αυτό επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της μείωσης του αριθμού εργαζομένων στη σχετική οδηγία για τους οργανισμούς που υποχρεωτικά θα καταθέτουν τη μελέτη βιωσιμότητας).
Μια άλλη σημαντική τάση στην οποία πρέπει να σταθούμε είναι η ανάδειξη του “greenwashing” όταν και όπου παρουσιάζεται. Ο όρος greenwashing χρησιμοποιείται πλέον ευρέως για να υποδείξει εκείνες τις πρακτικές προώθησης/επικοινωνίας/μάρκετινγκ οι οποίες λανθασμένα χρησιμοποιούνται από κάποιο οργανισμό για να πεισθεί το κοινό σχετικά με μια θετική εικόνα για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες του οργανισμού, ενώ, στην πραγματικότητα, η θετική αυτή εικόνα δεν είναι πλήρως αληθής.
Ακόμη μια σημαντική τάση αφορά τη μετεξέλιξη της «εταιρικής κοινωνικής ευθύνης» σε «εταιρική βιωσιμότητα και υπευθυνότητα» – στα Αγγλικά η αλλαγή αυτή είναι πιο εύληπτη, καθώς το ακρωνύμιο CSR είναι ευκολότερα αναγνωρίσιμο (από «corporate social responsibility» εξελίσσεται σε «corporate sustainability and responsibility».
Ως CSR Cyprus παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις, τις νέες νομοθεσίες και οδηγίες, όπως και τη διεθνή βιβλιογραφία, λαμβάνοντας ενημέρωση και τεχνογνωσία πρωτίστως από ακαδημαϊκά πορίσματα αλλά και από το CSR Europe, το κορυφαίο ευρωπαϊκό δίκτυο για θέματα βιωσιμότητας. Στο πλαίσιο αυτό πέρυσι, μετεξελίξαμε το όνομα και τους σκοπούς της λειτουργίας μας, ενώ παράλληλα, έχουμε ως στόχο να προωθήσουμε την προσφορά εκπαίδευσης σχετικά με την επικοινωνία για την αειφόρο ανάπτυξη ώστε να αποφεύγεται το greenwashing.
ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ
Οι εργαζόμενοι υποστηρίζουν τις δράσεις ΕΚΕ; Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος τους στην όλη εξίσωση;
Η διεθνής βιβλιογραφία αναφέρει δύο μεθόδους για την πλήρη ενσωμάτωση της Αειφόρου/Βιώσιμης Ανάπτυξης στους οργανισμούς: το «bottom up approach» δηλαδή από τους απλούς εργαζόμενους στην ανώτερη διοίκηση και το «top down approach» δηλαδή από την ανώτερη διοίκηση προς τους απλούς εργαζόμενους. Παράλληλα, αναφέρεται ρητώς πως η συνταγή της επιτυχίας για την πλήρη ενσωμάτωση της Αειφόρου Ανάπτυξης είναι η ταυτόχρονη εφαρμογή και των 2 προαναφερόμενων μεθόδων. Οι εργαζόμενοι αποτελούν τους καλύτερους πρεσβευτές της κουλτούρας του οργανισμού. Ο καθένας και η καθεμιά, από την ηγεσία έως και την κατώτερη βαθμίδα, από τον/η διευθυντή/ια ώς τον/ην κλητήρα, μέσα από κατάλληλη εκπαίδευση μπορεί να υιοθετήσει, να προαγάγει και να «διαφημίσει», μέσα από τη δική του στάση, την κουλτούρα Αειφόρου/Βιώσιμης Ανάπτυξης του οργανισμού που στον οποίο εργάζεται.
Ως CSR Cyprus στεκόμαστε ιδιαίτερα στο πρώτο βήμα: στην καλλιέργεια της αντίληψης για τη σημαντικότητα της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας. Καθοδηγούμε, μέσα από διάφορα εκπαιδευτικά σεμινάρια, τις επιχειρήσεις να κατανοήσουν την ίδια την έννοια της Αειφόρου/Βιώσιμης Ανάπτυξης, ώστε με τη σειρά τους να είναι σε θέση να εκπαιδεύσουν το προσωπικό τους. Επιπρόσθετα, εισηγούμαστε πρακτικές που δρομολογούν οι επιχειρήσεις να συνάδουν με την ίδια τη φύση των δραστηριοτήτων τους δηλαδή να είναι σχετικοί/ουσιαστικοί/σημαντικοί ώστε να συνάδουν με την αρχή του materiality και να εντάσσονται σε ένα ευρύτερο στρατηγικό πλάνο, το οποίο να έχει μετρήσιμους και αξιολογήσιμους στόχους. Έτσι θα είναι σε θέση να αντιληφθούν τι πέτυχαν και τι όχι, πού υπάρχει έδαφος για βελτίωση κ.ο.κ.
Οι εργαζόμενοι πολλές φορές δείχνουν τον δρόμο και αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες. Με χαρά έχουμε δει πολλές δράσεις εταιρικού εθελοντισμού να αποφέρουν ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσματα, οι οποίες ορθώς υιοθετούνται στο πλαίσιο ευρύτερης στρατηγικής εταιρικού εθελοντισμού. Ως προς αυτό έχουμε εκδώσει και σχετικό οδηγό, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα μας. Ξέρουμε επίσης, μέσα από δεδομένα που προκύπτουν από μελέτες, ότι δράσεις ΕΚΕ έχουν αμφίδρομο θετικό πρόσημο: αφενός ενισχύουν τη δέσμευση των υπαλλήλων προς την επιχείρηση και, αφετέρου συμβάλλουν ως προς τη διατήρηση καταρτισμένου και ταλαντούχου προσωπικού.
Το 2018 εισαγάγαμε τον θεσμό των Βραβείων Καλών Πρακτικών Εταιρικής Βιωσιμότητας και Υπευθυνότητας, στον οποίο επιβραβεύουμε επιχειρήσεις για τις δράσεις τους, με «πρωταγωνιστές», αν μου επιτρέπεται ο χαρακτηρισμός αυτός, τους εργαζόμενους.
ΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ
Πόσο σημαντικές είναι οι δράσεις ΕΚΕ για τους καταναλωτές στην Κύπρο και πως αλλάζει η αντιμετώπισή τους προς τις επιχειρήσεις;
Σαφέστατα, οι δράσεις ΕΚΕ λειτουργούν θετικά για το καταναλωτικό κοινό, όμως αυτές δεν πρέπει να γίνονται ad hoc, χωρίς στρατηγικό πλάνο, ούτε να χρησιμοποιούνται ως διαφημιστικό εργαλείο γιατί αυτό δυστυχώς αποτελεί greenwashing. Το ζητούμενο, με άλλα λόγια, δεν είναι μια πρόσκαιρη δράση που θα δημιουργήσει «κίνηση» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το ζητούμενο είναι η απόλυτη ειλικρίνεια στις προθέσεις των οργανισμών αλλά και ο προγραμματισμός πολύ συγκεκριμένων και πραγματικά ωφέλιμων δράσεων. Μέσω αυτών, η επιχείρηση θα δημιουργήσει τα εχέγγυα για την αλλαγή, τα οποία θα μπορέσει να αποτιμήσει, μέσα από μετρήσιμα δεδομένα. Τα οφέλη συνεπώς που προκύπτουν από μια μεμονωμένη δράση δεν είναι μακροπρόθεσμα και έτσι δεν είμαστε σε θέση να μιλάμε για «impact». Κάθε ενέργεια εταιρικής βιωσιμότητας και υπευθυνότητας, είτε αυτή αφορά μία κοινωνική προσφορά, είτε μία εκπαίδευση για περιβαλλοντικά θέματα, είτε ευαισθητοποίηση των καταναλωτών για ένα κοινωνικό ζήτημα, πρέπει να δημιουργεί μετρήσιμο αντίκτυπο και να εντάσσεται πρωτίστως στην ευρύτερη στρατηγική αειφόρου/βιώσιμης ανάπτυξης της κάθε επιχείρησης.
Το παραπάνω είναι κάτι που πρεσβεύουμε ως CSR Cyprus και είμαστε περήφανοι ως Δίκτυο που οι επιχειρήσεις-Μέλη μας αντιλαμβάνονται και υιοθετούν. Ως προς αυτό συμβάλλουν οι δικές μας εκπαιδεύσεις.
Πώς συνδέονται με την ΕΚΕ οι ενέργειες ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Εταιρική Διακυβέρνηση);
Τα ΕSG είναι κριτήρια με τα οποία επιμετρούνται οι περιβαλλοντικές, κοινωνικές και ηθικές επιδόσεις της κάθε επιχείρησης ή αλλιώς η επίδοση της επιχείρησης στην υπεύθυνη λήψη αποφάσεων. Εντάσσονται, θα λέγαμε, στην ίδια την έννοια της εταιρικής βιωσιμότητας και αφορούν το άυλο, κατά κύριο λόγο, σκέλος των δραστηριοτήτων της. Τα ESG μετρούν την ανθεκτικότητα της επιχείρησης (resilience) και αναφέρονται περισσότερο σε διαχείριση των ρίσκων. Καλές επιδόσεις στα κριτήρια ESG διασφαλίζουν, όπως προανέφερα, πρόσβαση σε βιώσιμες επενδύσεις, μειώνουν ρίσκα που σχετίζονται με την οικονομική δραστηριότητα και συναφώς μακροβιότητα της επιχείρησης, ενώ αποδεικνύουν με ποσοτικά δεδομένα τη δέσμευση της επιχείρησης για αειφόρο ανάπτυξη στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, σε αυτό το τόσο ευμετάβλητο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Σε ό,τι αφορά το Περιβάλλον, λόγου χάρη, οι επιχειρήσεις καλούνται να λάβουν μέτρα για περιορισμό του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος, μέσα από ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση, κυκλικότητα και σχετική εκπαίδευση, τόσο του προσωπικού όσο και όλου του κύκλου ενδιαφερόμενων μερών τους λεγόμενους stakeholders. Σε ό,τι αφορά την κοινωνία, ο στόχος επιδιώκεται μέσω της προαγωγής πολιτικών διαφορετικότητας, ισότητας, συμπερίληψης (diversity, equality, inclusion – DEI). Τέλος, σε ό,τι αφορά στην εταιρική διακυβέρνηση, στην οποία μάλλον διαθέτουμε τα λιγότερα απτά δεδομένα, οι επιχειρήσεις οφείλουν να φροντίζουν ώστε οι διευθύνσεις να είναι υπόλογες, να υπάρχει διαφάνεια και λογοδοσία. Αναφέρθηκα σε πολύ αδρές γραμμές, σε στοιχεία τα οποία μπορούν κάλλιστα να συσχετιστούν και με δράσεις εταιρικής υπευθυνότητας μιας επιχείρησης, φτάνει -επαναλαμβάνω- να είναι ενταγμένα στην ίδια την εταιρική στρατηγική βιωσιμότητας και να συνάδουν με τις δραστηριότητες της επιχείρησης δηλαδή να είναι ουσιαστικά/σημαντικά (material issues).
Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG είναι μονόδρομος για κάθε επιχείρηση, κάτι όμως που πρέπει να αντιμετωπίσουν με θετική διάθεση. Είμαι αισιόδοξος ότι με κατάλληλη εκπαίδευση και στοχευμένα βήματα θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Εργαλεία, σύμβουλοι και πληροφόρηση υπάρχουν – αν υπάρχει και το τρίπτυχο «όραμα, θέληση και δέσμευση» σιγά-σιγά μπορούν να πορευτούν βιώσιμα, να συμπράξουν, να αναπτυχθούν και, γιατί όχι, να πρωτοπορήσουν δημιουργώντας και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
