Αλέξης Σταμάτης: Το γράψιμο είναι σαν ανάποδο στριπτίζ

 

– Τι σας σπρώχνει να αρχίσετε κάθε φορά το γράψιμο; Μια έντονη προσωπική ανάγκη. Μια ακατάσχετη επιθυμία.

 

– Και αυτή τη φορά με το «Ο Άντρας της Πέμπτης Πράξης»; Ποια ήταν η αφορμή; Το μότο του Τζόις από τον Οδυσσέα: … Το αγόρι της πρώτης πράξης είναι ο ώριμος άντρας της πέμπτης πράξης. […] Αυτός βρήκε στον εξωτερικό κόσμο ως πραγματικότητα εκείνο που ήταν στον εσωτερικό του κόσμο ως δυνατότητα…». Στο βιβλίο υπάρχουν αρκετά έως πάμπολλα επινενοημένα επεισόδια χωρίς να λείπουν και στοιχεία προσωπικών στιγμών. Εξάλλου, όπως είπε κι ο μέγας Μπόρχες, όλη η λογοτεχνία είναι αυτοβιογραφική.

 

– Να υποθέσω λοιπόν ότι αυτό είναι στην ουσία, πέρα των όποιων μυθοπλαστικών διαφοροποιήσεων, το πιο αυτοβιογραφικό σας έργο; Όλα τα βιβλία μου, όπως ανέφερα και πριν εμπεριέχουν έναν αυτοβιογραφικό πυρήνα, έστω και ερήμην των προθέσεών μου. Είναι σαν το ανάποδο στριπτίζ. Στην αρχή είσαι ο ίδιος, γυμνός, αλλά στην πορεία βάζεις τόσα ενδύματα στον χαρακτήρα σου που έχεις ξεχάσει από πού ξεκίνησες. Στο συγκεκριμένο έργο δεν ταυτίζονται απόλυτα ο συγγραφέας, ο κεντρικός ήρωας και ο αφηγητής.

 

– Υπάρχουν δηλαδή στοιχεία του εαυτού σας ή της ζωής σας στο νέο σας ήρωα; Υπάρχουν, αλλά είναι πλεγμένα με μυθοπλαστικά στοιχεία, έτσι ώστε ούτε κι εγώ να μη διακρίνω εύκολα πού τελειώνει η πραγματικότητά και πού αρχίζει επινόηση. Δεν είμαι ορφανός όπως ο ήρωας, αλλά φαίνεται πως κάποια βαθιά δικά μου βιώματα μεταφέρθηκαν σε εκείνον ή μάλλον μου τα υπαγόρευσε εκείνος. Η μυθοπλασία είναι μια μαγική δύναμη άρρηκτα συνδεδεμένη με την πραγματικότητα και τις χαραμάδες της. Τελικά αυτό το παράξενο πλάσμα, ο άνθρωπος, περιέχει πολλά ανεξήγητα στοιχεία, που ούτε η εξέλιξη της επιστήμης, ούτε της βιολογίας μπορούν (ευτυχώς) να αποκωδικοποιήσουν ακόμη. 
 

– Γράφετε σε κάποιο σημείο του βιβλίου πως «Τις καλύτερες ιστορίες τις λέμε σ’ εμάς». Ο συγγραφέας είναι ο παραμυθάς του εαυτού του πριν γίνει για τους άλλους; Νομίζω πως ναι. Πάσχοντας από μικρός από «δυσφορία για την πραγματικότητα» επινοούσα διάφορες ιστορίες, ώστε να αντιμετωπίζω την αδιάφορη, καταπιεστική και ενίοτε επιθετική πραγματικότητα. Η αγωγή μου ουσιαστικά έγινε μέσω της λογοτεχνίας. 

 

– Από το πρώτο σας βιβλίο, «Ο Έβδομος Ελέφαντας» μέχρι το τελευταίο σας ποιες διαφορές εντοπίζετε; Τι άλλαξε σε ό,τι αφορά τη γραφή, τις συνθήκες, εσάς αλλά και τι μένει ίδιο; Ο πυρήνας μου είναι ο ίδιος. Αυτό που άλλαξε είναι μάλλον ο τρόπος με τον οποίον γράφω. Βασίζομαι περισσότερο στο ένστικτο και αφήνω το βιβλίο να κυλάει. Ποτέ δεν γνωρίζω ακριβώς τι θα γίνει, όταν γράφω. Αφήνω το κείμενο να με εκπλήξει.

 

– Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας ενθουσίασε; Το βιβλίο «Ερασιτέχνης Επαναστάτης» του Απόστολου Δοξιάδη. Πέρα από το περιεχόμενο που είναι έξοχο και για την αφηγηματική τεχνική του που με συνεπήρε.