Με αφορμή τα 25 χρόνια ζωής των εκδόσεων Εν Τύποις, η ιδρύτριά τους μιλά για μια δύσκολη πορεία που της έδωσε όμως την ευκαιρία να γνωρίσει σπουδαίους πνευματικούς ανθρώπους.
Ποιο ήταν το όραμά σου όταν ξεκινούσες πριν από 25 χρόνια τον εκδοτικό οίκο Εν Τύποις στην Κύπρο;
Από την εφηβική μου ηλικία είχα συνειδητοποιήσει ότι ο πολιτισμός ενός τόπου τον βοηθάει να επιβιώσει μέσα στον χρόνο. Έντονα πολιτικοποιημένη από τότε, και γνώστης της ιστορίας του τόπου μας, ήθελα μέσα από το επάγγελμά μου να βοηθήσω την πατρίδα μου. Το 1996, όταν δημιούργησα το γραφείο μου, έβαλα ως στόχο να δώσω βαρύτητα στην καταγραφή του πλούσιου πολιτισμού και της ιστορίας μας, με όραμα κάποια στιγμή να μπορέσω να τα προωθήσω και στο εξωτερικό. Όραμά μου επίσης ήταν να αποκτήσει η Κύπρος οργανωμένους εκδοτικούς οίκους και εκδοτική συνείδηση. Αυτός είναι ο λόγος που, μαζί με τον αδερφό μου Σάββα Κόκκινο, δημιουργήσαμε τον Σύνδεσμο Εκδοτών Κυπριακού Βιβλίου (Σ.Ε.ΚΥ.ΒΙ.) το 2004, με έντονη δράση, του οποίου ήμουν και η πρώτη πρόεδρος.
Ποιες δυσκολίες αντιμετώπισες στην πορεία;
Οι δυσκολίες όταν δημιουργείς ένα καινούργιο επάγγελμα είναι πολλές. Πρώτα απ’ όλα έπρεπε να αποδείξω ότι γίνονται και στην Κύπρο καλές εκδόσεις, με σωστές προδιαγραφές στην εμφάνιση και τη δομή, με επιστημονική επιμέλεια στο περιεχόμενo κ.λπ. Οι Κύπριοι, πριν 25 χρόνια, δεν αντιλαμβάνονταν τη σημασία της υπηρεσίας, με αποτέλεσμα οι χρεώσεις να μην ανταποκρίνονται στη χρονοβόρα ποιοτική προσφορά μας. Το οικονομικό για μένα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο, επειδή ξεκινούσα χωρίς οικονομικό υπόβαθρο. Μοναδικά εφόδιά μου ο επαγγελματισμός, η εργατικότητα, η υπομονή, η αγάπη για το αντικείμενο, η δυναμική που με χαρακτήριζε και η συγκινητική στήριξη πολύ καλών φίλων.
Πώς επηρέασε ο εκδοτικός οίκος Εν Τύποις τα πολιτιστικά πράγματα του τόπου;
Πιστεύω ότι με την ποιότητα των εκδόσεών μας συμβάλαμε στην καλλιέργεια της αισθητικής, είτε αυτό αφορά στην εικόνα είτε στα κείμενα. Δεν μείναμε μόνο στην έκδοση, π.χ., βιβλίων τέχνης όπως η σειρά «Σύγχρονη Κυπριακή Τέχνη», στηρίξαμε τους καλλιτέχνες και με εκθέσεις στο εξωτερικό και στην Κύπρο. Mε τις ποιητικές βραδιές που οργανώνουμε, με τα Συμπόσια Πολιτιστικής Μνήμης, με το Περιφερειακό Φεστιβάλ Βιβλίου, με τη δημιουργία της βιβλιοθήκης Εν Γνώσει και του Πολυχώρου των εκδόσεων Εν Τύποις που φιλοξενεί διάφορες εκδηλώσεις, νιώθω ότι βάλαμε κι εμείς ένα μικρό λιθαράκι στα πολιτιστικά πράγματα του τόπου.
Σε ποιο βαθμό η οικονομική κρίση επηρέασε τη δράση των εκδοτικών οίκων στην Κύπρο;
Δυστυχώς η έλλειψη πνευματικής τροφής, η προσήλωση στην ύλη και η ανικανότητα των εκάστοτε κυβερνήσεων να χειριστούν τα πολιτικά και οικονομικά θέματα του τόπου, δημιούργησε χάος και βύθισε τον κόσμο μας στην ανέχεια, στα ψυχολογικά προβλήματα κ.ά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, επειδή το βιβλίο δεν θεωρείται είδος πρώτης ανάγκης, να πληγεί ο κλάδος σε μεγάλο βαθμό. Επίσης η οικονομική κρίση απενοχοποίησε τους αρμόδιους φορείς για την αδιαφορία τους, ώστε να εγκαταλείψουν εντελώς τους εκδότες.
Οι νέες τεχνολογίες έχουν επηρεάσει την ανάγνωση βιβλίων;
Ο βαθμός επίδρασης θα φανεί σε μερικά χρόνια, στις επόμενες γενιές, διότι οι νέοι μας έχουν προσηλωθεί επικίνδυνα στη νέα τεχνολογία, η οποία θα πλήξει όχι μόνο την ευφυία τους αλλά και τη σωματική τους υγεία. Σ’ αυτό φταίει η δική μας γενιά, που δεν προνόησε για να το αποτρέψει.
Με ποιους τρόπους μπορεί να καλλιεργηθεί η φιλαναγνωσία;
Μέσα από την οικογένεια – όταν οι γονείς διαβάζουν τα παιδιά θα τους μιμηθούν. Μέσα από το σχολείο. Η προβολή των εκδόσεων από ραδιοφωνικές, τηλεοπτικές εκπομπές αποκλειστικά για το βιβλίο, και από το διαδίκτυο, θα βοηθήσουν πολύ. Το σημαντικότερο όμως είναι η Πολιτεία να δείξει σοβαρότητα σ’ αυτό το θέμα, οπότε οι νέοι θα εισπράξουν αυτά που πρέπει για τη φιλαναγνωσία. Εμείς, ως Εκδόσεις Εν Τύποις, κάνουμε συχνές διαλέξεις για τη δημιουργία του βιβλίου σε μαθητές και φοιτητές. Πολλά παιδιά, εντυπωσιασμένα, εκφράστηκαν πολύ θετικά, λέγοντας ότι από εδώ και πέρα θα σέβονται περισσότερο τα βιβλία.
Ποιες σημαντικές νέες εκδόσεις σχεδιάζεις να κυκλοφορήσεις;
Θα κυκλοφορήσει ένα τρίτομο έργο με τίτλο «Σύμμεικτα Ελληνικών Γυμνασίων Αμμοχώστου», με εισαγωγή, ανθολόγηση και επιμέλεια της Χρυσοθέμιδος Χατζηπαναγή, του Συλλόγου Αποφοίτων και φίλων του Ελληνικού Γυμνασίου Αμμοχώστου. Το δίτομο έργο «Άρης Λεμεσού 1930-2020, 90 χρόνια ιστορίας» του Ανδρέα Μακρίδη. Η δίτομη έκδοση των Χαράλαμπου Μπακιρτζή και Γιώργου Φιλοθέου «Κατάλογος Εκκλησιαστικών Μνημείων Κύπρου – Αναστηλωθέντων και Συντηρηθέντων από το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου Δαπάνη του Ιδρύματος Αναστάσιος Γ. Λεβέντης» του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη. Το βιβλίο «Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Φιλόθεος εκ Γαλάτας» του Χαράλαμπου Κόκκινου. Το επίσης πολυσέλιδο βιβλίο «Οι Νερόμυλοι της Κύπρου» των Γιάννη Κυπρή, Κώστα Οικονομίδη και Χρήστου Δημητρακόπουλου. Πολλές ακόμα εκδόσεις είναι ήδη στα σκαριά.
Ποια είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση που αποκόμισες όλα αυτά τα χρόνια από την ενασχόλησή σου με τις εκδόσεις;
Αρχικά θα ήθελα να πω ότι η επιτυχία των Εκδόσεων Εν Τύποις δεν οφείλεται μόνο σε μένα, αλλά και στον αδελφό μου δρα Σάββα Κόκκινο, συνεκδότη και συνιδρυτή, που με την επιστημοσύνη του συνετέλεσε καθοριστικά σ’ αυτό, όπως και σε όλους τους εκάστοτε συνεργάτες μας στο γραφείο, τους οποίους ευχαριστώ από καρδιάς. Η ικανοποίησή μου για την αγαστή συνεργασία που είχαμε είναι μεγάλη. Κατά τα άλλα, θα μπορούσα να γράψω ολόκληρο βιβλίο. Θα περιοριστώ στο γεγονός ότι γνώρισα, συνδέθηκα, αγαπήθηκα και αγάπησα σπουδαίους πνευματικούς ανθρώπους. Είμαι περήφανη που η οικογένεια Εν Τύποις είναι μεγάλη. Αγαπώ το επάγγελμά μου το οποίο υπηρέτησα με αγάπη και συνέπεια. Νιώθω μεγάλη ικανοποίηση που κατάφερα, μέσα από πολλές δυσκολίες και εμπόδια, να γίνω έστω και λίγο ωφέλιμη στην κοινωνία όπου ζω, μέσα από μια ανθρωποκεντρική στάση, από το δικό μου μετερίζι.
Ελεύθερα, 9.1.2022.
