Με το βραβευμένο ντοκιμαντέρ της «Every Sunday» φέρνει στο προσκήνιο τη ζωή των Φιλιππινέζων οικιακών εργαζομένων και μας προκαλεί να μπούμε στη θέση τους. Με αφορμή την προβολή στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Κύπρου 2021 συζητάμε με την Καίτη Παπαδήμα.
– Το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ σας «Every Sunday» βραβεύθηκε στο Φεστιβάλ Δράμας και έχει επιλεγεί για το 27ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σεράγεβο. Τι σημαίνει αυτή η διάκριση για τη δουλειά σας; Η διεργασία μιας ταινίας ντοκιμαντέρ μπορεί να είναι πολύ χρονοβόρα και αργή, με πολλά σκαμπανεβάσματα. Οποιουδήποτε είδους αναγνώριση είναι πολύ ευπρόσδεκτη και σημαντική, κυρίως γιατί σου δίνει το κίνητρο να συνεχίσεις. Πέρα από αυτό, ελπίζω ότι η συμμετοχή σε αυτά τα φεστιβάλ θα βοηθήσει την ταινία να προβληθεί σε μεγαλύτερο κοινό, που είναι και ο σκοπός.
– Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με τις Φιλιππινέζες οικιακές βοηθούς στην Κύπρο; Πριν αρκετά χρόνια είχα βρεθεί σε ένα εκκλησάκι, την Αγία Θέκλα στη Λεμεσό, όπου μαζεύονταν πολλές οικιακές εργάτριες διαφόρων εθνικοτήτων για να προσευχηθούν. Από εκεί ξεκίνησε το ενδιαφέρον μου γι’ αυτές στη Κύπρο, και κατέληξα να κάνω το διπλωματικό μου ντοκιμαντέρ σ’ αυτό το εκκλησάκι. Με τα χρόνια το ενδιαφέρον μου εντάθηκε καθώς έβλεπα ότι, παρ’ όλο που οι κοινότητές τους μεγάλωναν, οι συνθήκες δεν βελτιώθηκαν και οι ρατσιστικές και σεξιστικές συμπεριφορές συνεχίζονταν. Η φιλιππινέζικη κοινότητα, συγκεκριμένα, είναι η πιο μεγάλη νησιού, και λόγω της έλλειψης ενεργειών από την πολιτεία για ενσωμάτωση των οικιακών εργατριών (και γενικότερα των μεταναστών) στον κοινωνικό ιστό της Κύπρου, καταφεύγουν στην αυτο-οργάνωση για να καλύψουν τα κενά και το θεσμικό αδιέξοδο στο οποίο βρίσκονται. Οι οικιακές εργαζόμενες είναι ένα μεγάλο και σημαντικότατο κομμάτι τις κοινωνίας και τις οικονομίας της Κύπρου. Φροντίζουν τα παιδιά μας, τους γέροντές μας, τους αρρώστους μας και τα σπίτια μας, σε συνθήκες εργασιακής επισφάλειας και απάνθρωπα χαμηλούς μισθούς, κάτι που τις καθιστά εξαιρετικά ευάλωτες σε κάθε είδους εκμετάλλευση και βία.
– Τι συναισθήματα και σκέψεις θελήσατε να προκαλέσετε στους θεατές; Για μένα το σημαντικό ήταν να μιλήσουν οι ίδιες οι γυναίκες αυτές για τους εαυτούς τους, να παρουσιαστούν όπως αυτές θέλουν. Από εκεί και πέρα εύχομαι να δημιουργηθεί η απαραίτητη ενσυναίσθηση ώστε να μπορέσει ο θεατής να μπει στη θέση των πρωταγωνιστριών.
– Τι σας άφησε η εμπειρία της δημιουργίας του ντοκιμαντέρ; Σίγουρα εξέλιξα τις σκηνοθετικές μου ικανότητες και ωρίμασα δημιουργικά, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι μου άφησε τους υπέροχους ανθρώπους και τις σχέσεις που δημιουργήθηκαν από αυτή την ταινία.
– «Το βραβείο ελπίζουμε να βοηθήσει τις ηρωίδες αυτής της ταινίας να νιώσουν ασφαλείς σε ένα τόπο που κινδυνεύει από την επέλαση του χρήματος», σχολίασε η κριτική επιτροπή του Φεστιβάλ Δράμας. Ο κινηματογράφος έχει τη δύναμη να επηρεάσει τη σκέψη των ανθρώπων; Οπωσδήποτε. Όπως όλες οι τέχνες. Γι’ αυτό και η στήριξή τους θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα.
– Στο Φεστιβάλ Δράμας διακρίθηκαν ακόμη τρεις Κύπριοι δημιουργοί. Θα έλεγες ότι διανύουμε μια καλή περίοδο στο εγχώριο σινεμά; Οι επιτυχίες κυπριακών ταινιών οφείλονται στη σκληρή δουλειά των σκηνοθετών και των συνεργατών τους. Νομίζω πως θα ήταν πρώιμο να τη χαρακτηρίσουμε ως καλή περίοδο, αφού έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Θα προτιμούσα να το σκέφτομαι σαν μια πολύ καλή απόδειξη και κίνητρο για περαιτέρω στήριξη από την πολιτεία, ίσως και από άλλους θεσμούς.
– Πώς πήρες την απόφαση να ασχοληθείς με τη σκηνοθεσία; Δεν πάρθηκε σε μια συγκεκριμένη στιγμή, ήρθε οργανικά. Από μικρή με καθοδηγούσε η περιέργειά μου για τον κόσμο και την ανθρώπινη φύση. Καθώς σπούδαζα Τέχνη, ανέπτυξα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ντοκιμαντέρ και τον κινηματογράφο, επειδή ήταν ένα πεδίο εξερεύνησης των παραπάνω.
– Είναι κάποιες ταινίες ή σκηνοθέτες που υπήρξαν σημείο αναφοράς στη δουλειά σου; Πολλές και πολλοί. Από ντοκιμαντέρ το The Act of Killing του Joshua Oppenheimer, το Exotica Erotica της Ευαγγελίας Κρανιώτη, η δουλειά της Εύας Στεφανή, το Whores Glory του Michael Glawogger, οι ταινίες της Agnes Varda, του Roberto Minervini, του Abbas Kiarostami, του Gianfranco Rosi, του Werner Herzog, όπως και του Mike Day με τον οποίο είχα την τύχη να δουλέψω. Από μυθοπλασία, άλλοι τόσοι.
– Πόσο δύσκολο είναι για έναν νέο σκηνοθέτη να κάνει ταινίες στην Κύπρο; Αρκετά δύσκολο, ειδικά όταν θέλεις να προχωρήσεις στα επόμενα βήματα. Πέρα από την χρηματοδότηση, που είναι απαραίτητη αλλά δύσκολο να βρεθεί, δεν υπάρχουν αρκετές υποδομές ούτε και η νοοτροπία να αντιμετωπίζονται οι σκηνοθέτες ως επαγγελματίες.
* Η ταινία της Καίτης Παπαδήμα «Every Sunday» προβάλλεται την Πέμπτη 14 Οκτωβρίου στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Κύπρου 2021
Φιλελεύθερα, 10.10.2021.
