Ευγενία Βασιλούδη: Με την αφή και τη φροντίδα των χεριών μεταφέρεται η μνήμη

Με εύθραυστα υλικά η Ευγενία Βασιλούδη αποδίδει την ευάλωτη συνθήκη του περιβάλλοντος και προτείνει πλέγματα κοινωνικής συλλογικότητας.

– Στη νέα σου εικαστική πρόταση πραγματεύεσαι τα θέματα της περιβαλλοντικής καταστροφής. Ποιους προβληματισμούς επιδιώκεις να μεταφέρεις στον θεατή; Η εκπληκτική ομορφιά του φυσικού τοπίου και το δέος που αισθάνομαι μέσα στη φύση. Αυτός είναι ο λόγος για να φροντίσουμε και να το προστατέψουμε το περιβάλλον. Ο άνθρωπος θα καταστραφεί, η φύση θεραπεύεται όπου λείπει η ανθρώπινη δραστηριότητα. Η καταστροφολογία που αναπτύσσεται γύρω από το θέμα του περιβάλλοντος και της ρύπανσης προκαλεί φόβο και θυμό. Την ελπίδα και την πίστη θέλω να επαναφέρω, και μιλώ για την πίστη πριν και πέρα από τη θρησκεία και έξω από την εκκλησία. Να διεκδικήσουμε ξανά το φως και την ομορφιά στο φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον.

– Τι προτείνεις ως καλλιτέχνης για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών στη μεσόγειο; Οι νεοφιλέλευθερες πολιτικές και οικονομικές πρακτικές είναι που προκαλούν τις μεταναστευτικές ροές. Καλλιεργούν το φόβο που είναι το καλύτερο εργαλείο. Φοβούμαστε, σιωπούμε, κτίζουμε τοίχους, γινόμαστε εσωστρεφείς και απλώνουμε συρματομπλέγματα. Το ίδιο θύματα είμαστε και εμείς και οι μετανάστες. Ένας συλλογικός φόβος απλώνεται σαν δίχτυ και μας παγιδεύει. Περάσαμε δύο χρόνια σκοτεινά, κρυμμένοι και φοβισμένοι στα καταφύγια μας. Περνούμε ακόμα σκοτεινές μέρες στον τόπο μας, και προτείνω συλλογικότητα ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη. Δεν είναι άλλο το ιδιωτικό και άλλο το πολιτικό. Να δούμε στον άλλο τον εαυτό μας, και να αντιδράσουμε, να γίνουμε καταφύγιο ο ένας για τον άλλο. Δεν θα σωθούμε εμείς σε μια μεσόγειο που υποφέρει από πολέμους και συγκρούσεις. Η ανθρωπινότητα και η φροντίδα είναι η ασπίδα. Η ελπίδα να δώσει φωνή για να φωνάξουμε με εξωστρέφεια και συλλογικότητα απέναντι στον κάθε Αίαντα που θέλει να μας τρομοκρατήσει.

– Ποια εκφραστικά και εικαστικά μέσα χρησιμοποιείς για να προσεγγίσεις αυτή τη θεματολογία; Με τα δίχτυα και το αποτύπωμα τους στο χαρτί, εξορκίζω το θυμό και το φόβο, χωρίς την ταχύτητα της τεχνολογίας και της σύγχρονης μηχανικής εκτύπωσης. Με τη χειροκίνητη πρέσα της χαρακτικής, με το βελόνι και την κλωστή και με τις γάζες για τις πληγές. Κυρίως με ευάλωτα και εύθραυστα υλικά επιλέγω και αποδίδω την ευάλωτη συνθήκη του περιβάλλοντος που βρίσκεται στο επίκεντρο της θεματικής αυτής. Με τη θεραπευτική βραδύτητα και την αύρα των χεριών στο χαρακτικό έργο, για να προλαβαίνουν τα συναισθήματα και οι σκέψεις να σημασιοδοτούν το έργο. Τελετουργικά να καταγραφούν μνήμες συλλογικές των σωμάτων και της αφής. Με την υπομονή και τη φροντίδα να πλέξουμε ξανά ένα δίχτυ ασφάλειας και ελπίδας, έναν ιστό συνεκτικό. Πλέγματα κοινωνικής συλλογικότητας, να συνδέσουμε ότι έσπασε. Με πρακτικές έμφυλες και χειρονομίες που παραδοσιακά θεωρήθηκαν γυναικείες αλλά σήμερα προτείνουν λύσεις και έχουν θέση και στην πολιτική. Για να διευρύνουμε τον χώρο για πλαίσια φροντίδας και διαχείρισης τρόπων ζωής για ανθρώπινους και μη οργανισμούς και περιβάλλοντα.

– Είσαι από τους καλλιτέχνες που πέτυχαν να δώσουν μια φρέσκια ματιά στην χαρακτική ενσωματώνοντας σύγχρονες πρακτικές στην παραδοσιακή χαρακτική. Πόσο δύσκολο ήταν αυτό; Η ανάγκη να αποκτήσει σώμα μια ιδέα που θέλω να αναπτύξω είναι αυτό που οδηγεί σε νέες προσεγγίσεις στην καλλιτεχνική μου πρακτική. Έχω περάσει πολλές από τις ώρες του εγκλεισμού και της πανδημίας με πειραματισμούς πολλούς και διερευνώντας υλικά και τρόπους εκτύπωσης. Ήταν μια διέξοδος στον δικό μου φόβο και θυμό για όσα συνέβησαν και συμβαίνουν τα δυο τελευταία χρόνια. Η χαρακτική εξακολουθεί να είναι το εκφραστικό μου μέσο και δεν το έχω χορτάσει ούτε εξαντλήσει. Αλλά χωρίς να με εγκλωβίζει σε δεδομένο πλαίσιο παραδοσιακής προσέγγισης η παρουσίαση του. Βρίσκω ότι δύσκολο είναι να αποφύγουμε την αλληλεπίδραση της με άλλα μέσα και πρακτικές.

– Τι σε συναρπάζει στην χαρακτική; Τα έργα μου θέλω να έχουν αφή και στη χαρακτική όλες οι διεργασίες έχουν να κάμουν με την αίσθηση αυτή. Από το χαρτί ως τα μελάνια, όλα τα υλικά και τα μέσα που μετέρχεται ο καλλιτέχνης στη χαρακτική για να υλοποιήσει το έργο του, εμπλέκουν χειρωνακτική εργασία. Ένα ανεξάντλητο εικαστικό λεξιλόγιο που ακόμα να το εξερευνήσω. Με την αφή και τη φροντίδα των χεριών μεταφέρεται η μνήμη και νοηματοδοτεί το έργο.

– Στη διάρκεια της πανδημίας οι καλλιτέχνες δέχθηκαν μεγάλο πλήγμα. Με το Υφυπουργείο Πολιτισμού θα έρθουν καλύτερες μέρες για την κοινότητα των ανθρώπων του πολιτισμού; Όχι δεν νομίζω ότι θα έρθουν πολύ καλύτερες μέρες για την κοινότητα των ανθρώπων του πολιτισμού, αλλά σίγουρα είναι καλό να γίνει το Υφυπουργείο Πολιτισμού. Στο υπουργείο Παιδείας που υπάγεται τώρα δεν θεωρείται καθόλου προτεραιότητα ο Πολιτισμός, ούτε από τον Υπουργό ούτε στην Εκπαίδευση. Οι Τέχνες αντιμετωπίζονται σαν χόμπι, και είναι τα πρώτα μαθήματα που περικόπτονται με μεγάλη ευκολία.

– Πιστεύεις ότι η καθιέρωση του καθεστώτος του καλλιτέχνη θα συμβάλει ώστε οι καλλιτέχνες να μη θεωρούνται “απλήρωτοι χομπίστες”; Δεν είμαι σίγουρη ότι αυτό είναι που λείπει για να μην θεωρούνται χομπίστες οι καλλιτέχνες. Λείπει η παιδεία σε όλα τα θέματα της κουλτούρας και των Τεχνών. Άλλα είναι τα επαγγέλματα που εκτιμά η κοινωνία μας. Όμως είναι καλό να κατοχυρωθεί το επάγγελμα του καλλιτέχνη για να αρχίσουμε από κάπου.