Η Αλεξάνδρα Βάγιερσταλλ αναζητεί τον ενδιάμεσο χώρο ανάμεσα στη ζωντανή τέχνη κι αυτή που φτάνει στο θεατή μέσα από τη διαμεσολάβηση μιας οθόνης.
Η πρόσφατη πρόκληση- εμπειρία του να δημιουργείς μέσα σε συνθήκες εγκλεισμού και κοινωνικής αποστασιοποίησης αποτέλεσε το έναυσμα για τη νέα δουλειά της «A line, a gaze, a horizon», που παρουσιάζεται στην Πλατφόρμα Χορογραφίας 2020. Είναι ένας προβληματισμός που κυκλώνει όλο και πιο επιτακτικά το πεδίο της τέχνης και η Κύπρια χορογράφος με έδρα το Ντίσελντορφ τον εντάσσει στο πλαίσιο της γενικότερης οπτικής της πάνω στη δημιουργία.
– Πώς βίωσες τον εγκλεισμό; Τον βίωσα στο Ντίσελντορφ, σ’ ένα διαμέρισμα, με δύο παιδιά στο σπίτι και τον σύζυγό μου να πηγαινοέρχεται κανονικά στη δουλειά στο νοσοκομείο όπου εργάζεται. Στην αρχή ήταν δύσκολο. Περίμενα από μέρα σε μέρα πότε θα αρρωστήσουμε, αφού ήμασταν πιο εκτεθειμένοι στον Covid-19 λόγω της δουλειάς του συζύγου μου. Από τον Απρίλιο μέχρι τον Μάιο ολοκλήρωσα ένα επί παραγγελία έργο που μου ανατέθηκε το 2019, αλλά τη φορά αυτή αναγκάστηκα να δουλέψω μέσω zoom από το σπίτι, αφού δεν μπορούσα να ταξιδέψω. Τελικά, προέκυψε ένα έργο για επτά χορευτές κι ένα άδειο θέατρο στο Ανόβερο, τηρώντας όλους τους κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης. Η πρεμιέρα έγινε με live stream στις αρχές Ιουνίου και πήρε τη μορφή ενός χορογραφικού- κινηματογραφικού δοκιμίου.
– Πώς επηρέασαν ο αυτοπεριορισμός και η κοινωνική αποστασιοποίηση τη δημιουργική σου πυξίδα; Μ’ ένα άνοιγμα προς το φιλμ. Στο διάστημα από τον Μάρτιο έως τον Αύγουστο ολοκληρώσαμε τα γυρίσματα της πρώτης μας πειραματικής ταινίας, με τη συνδρομή της μακροχρόνιας συνεργάτιδας Μαριάννας Χριστοφίδου. Μέρος των γυρισμάτων έγιναν στην Ιαπωνία όπου βρέθηκε έγκλειστη η Μαριάννα τον Μάρτιο του 2020 και τον Αύγουστο συνεχίσαμε τα γυρίσματα σ’ ένα θέατρο στο Ντίσελντορφ που άνοιξε ειδικά για εμάς μετά από σχεδόν 5 μήνες παύσης. Το αποτέλεσμα ήταν μια ταινία με συντελεστές από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα και την Κύπρο η οποία γυρίστηκε σαν από θαύμα, με πολλές οργανωτικές προκλήσεις και πρωτόγνωρα δεδομένα.
– Πώς ένιωσες κατά την επιστροφή στη δράση; Παρόλο που ακυρωθήκαν πολλές παραστάσεις μου στο εξωτερικό, ήμουν από τους τυχερούς που επέστρεψαν στο θέατρο με πρεμιέρα καινούργιου έργου στις αρχές Οκτωβρίου. Είναι μια ιδιαίτερη εμπειρία να κάνεις πρεμιέρα εν καιρώ πανδημίας σ’ ένα sold out θέατρο με 150 θεατές, ενώ έχουν προηγηθεί μήνες δουλειάς από το σπίτι και κατ’ ιδίαν με τη χορεύτρια Καρολίνα Σίμουρα. Όλοι οι θεατές φορούσαν συνεχώς μάσκα, σ’ ένα θέατρο χωρητικότητας 300 ατόμων. Επρόκειτο για το σόλο «Venus un/seen» που ακριβώς πραγματεύεται το πώς ένα σώμα επαναπροσδιορίζεται εκ νέου μέσα στις αλλαγές που ζούμε σήμερα. Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία, διότι καταφέραμε να κάνουμε live stream την πρεμιέρα μας κι ήταν συγχρονισμένοι μαζί μας θεατές που λόγω υγείας δεν μπορούσαν να βρίσκονται στο θέατρο, ενώ συγχρονίστηκαν επίσης θεατές και συντελεστές που δεν ήρθαν λόγω απόστασης και αδυναμίας να ταξιδέψουν από το Λος Άντζελες, το Παρίσι, την Ισλανδία κ.α.
– Υπάρχει ενδιάμεσος χώρος ανάμεσα στη ζωντανή και τη διαμεσολαβητική τέχνη; Πιστεύω πως υπάρχει κι είναι ένα από τα θέματα που ερευνώ τους τελευταίους μήνες. Το έργο μου «A line, a gaze, a horizon» που παρουσιάζεται στην 20η Πλατφόρμα Χορογραφίας Κύπρου με τον εικονολήπτη και χορευτή Σάββα Μπαλτζή, την Αριάννα Μαρκουλίδου και τη Ράνια Γλυμίτσα, διαπραγματεύεται ακριβώς αυτόν τον ενδιάμεσο χώρο.
– Νιώθεις ότι δημιουργική βιομηχανία βρίσκεται μπροστά σ’ ένα μεταίχμιο, ένα σημείο όπου καλείται να επανεκτιμήσει τον εαυτό της και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα; Δεν γλιτώνει κανείς απ’ αυτήν την επανεκτίμηση. Ούτε η δημιουργική βιομηχανία, ούτε οι καλλιτέχνες, ούτε οι επιμελητές, ούτε οι πολιτικοί. Ίσως είναι μια ευκαιρία να οραματιστούμε εκ νέου το μέλλον μαζί. Όπως λέει και η Αρουντάτι Ρόι «ένας άλλος κόσμος όχι μόνο είναι πιθανός, αλλά είναι ήδη στο δρόμο. Σε μια ήσυχη μέρα μπορώ να τον ακούω ν’ αναπνέει» (Another world is not only possible, she is on her way. On a quiet day, I can hear her breathing). Αυτό μ’ ενέπνευσε να κάνω μια 5λεπτη ταινία, όπου εικονολήπτες ήταν 9 χορευτές- συνεργάτες μου, έγκλειστοι σε διαφορετικά μέρη του κόσμου. Τον Απρίλη τους ανέθεσα να εξελίξουν οπτικό υλικό σε διάλογο μαζί μου από τις πόλεις που βρισκόντουσαν, ενώ εγώ παράλληλα δούλευα πάνω σ’ ένα κείμενο. Όταν μου έστειλαν το υλικό τους, που στο σύνολο ήταν πάνω από 3 ώρες, στο τέλος έκανα σκηνοθεσία και μοντάζ του φιλμ. Η διαδικασία αυτή κράτησε περίπου 6 μήνες κι έχει τον τίτλο «My Name Is Tomorrow». Μπορείτε να δείτε την 5λεπτη αυτή ταινία στην ιστοσελίδα μου. Θα κάνει πρεμιέρα στις 20 Νοεμβρίου.
– Πώς θέτεις στον εαυτό σου ερεθίσματα; Φοβάσαι μήπως μια μέρα στερέψεις; Η δημιουργική διαδικασία είναι μια καθημερινή πρακτική εξάσκηση που συντηρείται από μια αίσθηση ευθύνης προς τη δουλειά μου. Αυτό συντελείται από διάφορα μέρη. Πρώτα από το καλλιτεχνικό που απαρτίζεται από την καθημερινή επαφή με τη γραφή, την κίνηση, τη μουσική, την εικόνα και τις πρόβες στο στούντιο και το θέατρο. Δεύτερον, από την οργάνωση για περιοδείες, αιτήσεις, προϋπολογισμούς, τη μεταπαραγωγή κ.λπ. Είναι μια σύνθετη δουλειά στο σύνολό της, όπου κυριότερο μέλημα είναι να μπορώ να είμαι σε ετοιμότητα για ν’ ανταποκριθώ στα ερεθίσματα που μου δίνει η ίδια η ζωή. Όσο υπάρχουν τα καθημερινά ερεθίσματα σε σχέση με το ζωντανό αρχείο που κουβαλάμε μέσα μας, υπάρχει η έμπνευση, η δημιουργία, η ανταπόκριση, ο διάλογος, υπάρχει η τέχνη.
– Είσαι αυστηρή ως επαγγελματίας; Δεν νομίζω. Η αυστηρότητα πιστεύω ότι δημιουργεί μια απόσταση. Η δουλειά κι ο στόχος μου είναι να δημιουργώ ρευστές γέφυρες επικοινωνίας, πεδία επινόησης κι έκφρασης, χώρους συνάντησης κι εμπιστοσύνης για να δημιουργώ τέχνη που να είναι βαθιά ανθρώπινη και να δημιουργεί χώρο στον χορευτή και τον θεατή να νιώσουν το πού βρίσκονται.
– Νιώθεις κάθε φορά ότι επανεξετάζεσαι ως δημιουργός; Για μένα δεν υπάρχει η «κάθε φορά». Βλέπω την καλλιτεχνική μου δημιουργία σαν ένα έργο ζωής που αλλάζει και επαναπροσδιορίζεται ανάλογα με τους καιρούς και τις συνθήκες που βιώνω. Έτσι, ανάλογα αλλάζει κι η φόρμα της έκφρασής της. Ενίοτε είναι σε κίνηση, σε εικόνα, σε ήχο, σε κείμενο, σε συνδυασμό αυτών κτλ.
– Ποια φάση της διαδικασίας απολαμβάνεις περισσότερο; Νιώθω ιδιαίτερα ευγνώμων τη στιγμή που συναντιόμαστε με τους συνεργάτες μου από διαφορετικούς χώρους -χορευτές, μουσικούς, φωτιστές- για να με στηρίξουν να εξελίξουμε σε συνεργασία το έργο ζωής που διάλεξα να υπηρετήσω.
– Εκλαμβάνεις την τέχνη ως έναν τρόπο να ξεγελάμε τον χρόνο; Η τέχνη για μένα διαστέλλει τον χρόνο και κατ’ επέκταση μάς φέρνει πιο κοντά στον εαυτό μας.
* Η παράσταση «A Line, A Gaze, A Horizon» παρουσιάζεται στις 6/11. 20η Πλατφόρμα Χορογραφίας Κύπρου 6-8/11, Λεμεσός Θέατρο Ριάλτο, 8.30μ.μ. 77777745
