Από το γνωστό σύνθημα «Δεν ξεχνώ» εκκινεί η καλλιτεχνική παρέμβαση των καλλιτεχνών Λάουρα Μέγκα και Βασίλη Βασιλειάδη με τίτλο «Cyprus Memory», στη Λευκωσία, από τις 15 Ιουλίου.
Η site-specific εγκατάσταση της Ιταλίδας και του Κύπριου δημιουργού, σε επιμέλεια της Κιάρα Μόντικα Ντονά ντάλε Ρόζε, παρουσιάζεται στο Εργαστήριο Πενταδακτύλου 16, κοντά στην πράσινη γραμμή της Λευκωσίας. Η τοποθεσία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του έργου.
Το έργο γεννήθηκε από έναν προβληματισμό που προέκυψε σχετικά με το γνωστό σύνθημα «Δεν ξεχνώ» που δημιούργησε ένας Έλληνας γραφίστας, μετά την τουρκική εισβολή του 1974, για να ευαισθητοποιήσει τη διεθνή κοινή γνώμη. Η φράση αυτή, τα ίχνη της οποίας είναι ακόμη εμφανή στους τοίχους της παλιάς πόλης της Λευκωσίας, έγινε με την πάροδο του χρόνου, σύμβολο του αγώνα για την απελευθέρωση της Κύπρου από την τουρκική κατοχή.
Το Εργαστήριο Πενταδάκτυλου 16 είναι ένας χώρος που μοιράζονται πέντε καλλιτέχνες και Πενταδάκτυλος (πέντε δάχτυλα) είναι η οροσειρά που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, που σήμερα κατέχεται από τα τουρκικά στρατεύματα. Ο συγκεκριμένος δρόμος βλέπει βόρεια προς το βουνό του Πενταδακτύλου, το οποίο διακρίνεται στον ορίζοντα.
Για τη δημιουργία της εγκατάστασης, η Λάουρα Μέγκα, με μια ουδέτερη ματιά σε μια ξένη χώρα, χρησιμοποιεί τους σάκους των οδοφραγμάτων ως σύμβολο της διχοτόμησης του νησιού, κάνοντας ταυτόχρονα αναφορά και στο περιεχόμενο της μνήμης. Με μια σχεδόν «νοσοκομειακή» φροντίδα, χρησιμοποιεί 20 σάκους, γεμίζοντάς τους με άμμο, τοποθετώντας τους μαζί σ’ ένα κοινό μέτωπο που παραπέμπει την Πράσινη Γραμμή.
Σε κάθε σάκο, κεντημένη στο χέρι με κόκκινη βαμβακερή κλωστή, αναγράφεται η λέξη «REMEMBER». Ένα μήνυμα που δεν θέλει να τροφοδοτήσει μίσος, αλλά πιο πολύ να θυμίσει και να διατηρήσει τη μνήμη της Κύπρου, όπως ήταν πριν και όπως είναι σήμερα, μια αναφορά στην ταυτότητά αυτού του τόπου μέσω της συλλογικής του μνήμης.
Το «REMEMBER» δεν είναι ούτε ερώτηση ούτε προσταγή, αλλά μια απλή λέξη που παραμένει μετέωρη ανάμεσα στα χείλη, χωρίς να πέφτει. Ανεξάρτητα από τη ρίζα της, τη δυνατότητά της να είναι ρήμα ή ουσιαστικό, χωρίς ένα συγκεκριμένο ρόλο στη μορφή μιας πρότασης.
Σαν σύννεφο στη μέση του ουρανού που ενώνει τις δύο λωρίδες γης στο τρίτο μεγαλύτερο νησί της Ευρώπης. Μετατρέπεται σε ένα αερόστατο ορατό σε όλους που κουβαλάει μέσα του την απλότητα της εμπειρίας των ανθρώπων από το παρελθόν και το παρόν. Αγκυροβολεί στο μυαλό μας σε ένα απροσδιόριστο χρόνο που όμως συνεχίζεται εδώ και χρόνια.
«Κάθε σακούλα αντιπροσωπεύει το σώμα και το δέρμα κάθε Κύπριου και οι βελονιές είναι σαν ραφές σε μια πληγή μήκους 180 χιλιομέτρων. Με το πέρασμα του χρόνου, η μνήμη έχει γίνει ουλή αλλά ο πόνος δεν υποχώρησε ποτέ, παρά μόνο μέσα από την εθιστική αδιαφορία των μέσων ενημέρωσης», λέει η Λάουρα Μέγκα.
Οι σάκοι θα είναι γεμάτοι με άμμο. Η απώλεια της άμμου αντιπροσωπεύει τη μνήμη ενός ατόμου που αδειάζει τον εαυτό του και στεγνώνει το πάθος του, στην υπηρεσία ενός ανούσιου σκοπού. Τα μεταθανάτια κλάσματα του χρόνου στο σχισματικό έγκλημα επί του εδάφους και η προϋπάρχουσα μνήμη που προστίθεται τα τελευταία 50 χρόνια.
Μέσα από την περφόρμανς των καλλιτεχνών Λάουρα Μέγκα και Βασίλη Βασιλειάδη, κάθε σακούλα με άμμο συσκευάζεται αεροστεγώς για να διατηρήσει τα ίχνη μιας σχεδόν χαμένης μνήμης, σαν να ήταν η τελευταία προσπάθεια, ακόμη και όταν κάθε ελπίδα έχει χαθεί. Οι φάσεις της συσκευασίας σε κενό αέρος και το σφράγισμα των σάκων, θα καταγραφούν ζωντανά σε μια performance την ίδια ημέρα των εγκαινίων που έχει προγραμματιστεί για τις 15 Ιουλίου, στο πλαίσιο των δράσεων για τη θλιβερή επέτειο των 50 χρόνων από την τουρκική εισβολή.
Το «Cyprus Memory» χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ και το Ινστιτούτο Γκαίτε μέσω του προγράμματος – Culture Moves Europe – Second Call for Individual Mobility of Artistsand Cultural Professionals 2023-2024. Υποστηρίζεται επίσης από το Some Serious Business και το Fondazione Donà dalle Rose.
- Λευκωσία, Εργαστήριο Πενταδακτύλου 16. Εγκαίνια: Δευτέρα 15 Ιουλίου, 7μ.μ. Διάρκεια: μέχρι 21 Ιουλίου
Οι καλλιτέχνες
Η Laura Mega, καλλιτέχνης που δραστηριοποιείται στη διεθνή σκηνή της σύγχρονης τέχνης, σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ρώμης και στο Πανεπιστήμιο της Εικόνας στο Μιλάνο (μια σχολή για τις πέντε αισθήσεις που δημιουργήθηκε από τον φωτογράφο Φαμπρίτσιο Φέρι).
Η καλλιτεχνική της πρακτική επικεντρώνεται στη απελευθέρωση και την εξέλιξη του ανθρώπου στην ατομική και συλλογική του μοναδικότητα, με σκοπό την ανάπτυξη πιο δίκαιων, ισότιμων και σεβαστών ανθρώπινων κοινωνιών των ατόμων και του περιβάλλοντος. Μέσα από μια απλή και σύγχρονη γλώσσα, διερευνά συναισθηματικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, όπου μερικές φορές μια λεπτή ειρωνεία αφήνει τον παρατηρητή υπεύθυνο για ένα διαφορετικό κλειδί ανάγνωσης και ερμηνείας.
Το έργο της έχει εκτεθεί σε διεθνείς χώρους και εκδηλώσεις όπως: Resobox Gallery (Νέα Υόρκη), M55 Art Gallery (Νέα Υόρκη), Endless Biennial (Νέα Υόρκη), Ivy Brown Gallery (Νέα Υόρκη), Sejong Museum of Art (Σεούλ), The Others Art Fair (Τορίνο), MACRO Museum of ContemporaryArt (Ρώμη), MADXI (Λατίνα), Every Woman Biennial (Λονδίνο), Clio Art Fair (Νέα Υόρκη), KOUGallery (Ρώμη), WTA – World Textile Art, Μπιενάλε Κλωστοϋφαντουργίας, Μουσείο Κλωστοϋφαντουργίας (Busto Arsizio), Μπιενάλε Λάρνακας (Κύπρος), TRYST – Διεθνής Έκθεση Τέχνης, Μουσείο Τέχνης Torrance (Torrance, CA, ΗΠΑ), Έκθεση QIPO (Πόλη του Μεξικού), Μπιενάλε Ντακάρ (Ντακάρ, Σενεγάλη), 18η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής Βενετίας (Βενετία).
Τα έργα της ανήκουν στη συλλογή του Ιδρύματος Moleskine, της γκαλερί KOU και σε ιδιωτικές συλλογές.
Επιπλέον, έχει συνεργαστεί με τις εταιρείες Moleskine S.p.A., PULSE Art Fair – Art Basel Miami, SOME SERIOUS BUSINESS (Los Angeles), Culture Monks (Ινδία), SENSE LAB (Μιλάνο), Task Force for Music and Arts – TaFMA (Nagaland, Ινδία) , Spazio Giallo Interiors (Ρώμη), Seconda Chance Association (Ρώμη).
Είναι η δημιουργός και επιμελήτρια του διεθνούς καλλιτεχνικού προγράμματος «DREAMERS». @dreamers_art_project και συνιδρυτής του έργου «LAZZARO_art does n’t sleep». @lazzaro_artdoesntsntsleep.
Ο Βασίλης Βασιλειάδης γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1972. Σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών «Pietro Vannucci» στην Περούτζια, απ’ όπου αποφοίτησε το 1996. Ζει στη Λευκωσία και από το 2002 εργάζεται ως καθηγητής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό και έργα του υπάρχουν σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές. Έχει φιλοξενηθεί ως ομιλητής σε πανεπιστήμια, πολιτιστικούς συλλόγους και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις στην Κύπρο και το εξωτερικό για θέματα σχετικά με την τέχνη. Από το 2016 έως το 2021 ήταν επιμελητής της Μπιενάλε Λάρνακας, της οποίας είναι τώρα καλλιτεχνικός διευθυντής. Εφημερίδες, περιοδικά τέχνης και ιστότοποι έχουν δημοσιεύσει δεκάδες άρθρα του για την τέχνη και τον πολιτισμό.
Η επιμελήτρια
Η Chiara Modìca Donà dalle Rose γεννήθηκε στη Βενετία το 1970 και έζησε μεταξύ Παρισιού, Ρώμης, Στρασβούργου, Φεράρας, Ντωβίλ και Σιένας. Είναι χορηγός, συλλέκτρια και επιμελήτρια έργων τέχνης, διεθνολόγος, δικηγόρος και καθηγήτρια πανεπιστημίου στο δίκαιο της τέχνης. Ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο δίκαιο της Τέχνης στη Φεράρα, στο «Sapienza» της Ρώμης, όπου όπως και στο Πανεπιστήμιο «San Raffaele», δίδαξε στο μεταπτυχιακό ΙΙ επίπεδου στο δίκαιο της τέχνης και στην ασφάλεια στον κυβερνοχώρο.
Δίδαξε επίσης στο Στρασβούργο, στο Πανεπιστήμιο «Robert Schuman», όπου διετέλεσε περιστασιακά βοηθός του Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ανάπτυξη του κανονισμού 3911/92 για την εξαγωγή πολιτιστικών αγαθών και της οδηγίας 93/7 /ΕΟΚ του Συμβουλίου. Στο Κέντρο Διδακτορικών Ερευνών της Σορβόννης ειδικεύτηκε στα συγκριτικά, νομικά συστήματα από όλο τον κόσμο.
Στο Παρίσι υπήρξε λέκτορας στο Εμπορικό Επιμελητήριο στον τομέα του δικαίου της Τέχνης για τη νομική και οικονομική κατάρτιση καλλιτεχνών, ιδιοκτητών γκαλερί και ιδρυμάτων του καλλιτεχνικού χώρου. Παράλληλα, για να βελτιώσει τις γνώσεις της στον καλλιτεχνικό τομέα και την κριτική αλλά και για να εμβαθύνει στη μελέτη της τέχνης, της γλυπτικής, της χορογραφίας και της σκηνογραφίας, παρακολουθεί μαθήματα στην Ακαδημία καλών Τεχνών του Στρασβούργου και της Βενετίας. Πολύ νεαρή, τη δεκαετία του 1990, εντάσσεται ως βοηθός του καθηγητή Farinaστο Palazzo Diamanti και στο Palazzo Massari στη Ferrara, και αναλαμβάνει τη διαχείριση των σχέσεων με γαλλόφωνα μουσεία, κυρίως με το Μουσείο Marmottan στο Παρίσι για την έκθεση «Ο Monet και οι φίλοι του».
Από το 1996 έως το 2001 ήταν νομική διευθύντρια του Διεθνούς Οίκου Δημοπρασιών Christie’sστην Ιταλία και στην Ελβετία. Η Chiara Modìca Donà dalle Rose ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Πανεπιστημίου Αρχιτεκτονικής, Τέχνης και Σχεδιασμού της Βενετίας – IUAV, με δύο θητείες για οκτώ χρόνια. Έχει επιμεληθεί πολυάριθμα εθνικά και παράπλευρα περίπτερα στη Διεθνή Έκθεση Τέχνης και Αρχιτεκτονικής της Μπιενάλε της Βενετίας όπως το περίπτερο της Ιταλίας 2011, της Γερμανία, της Ρωσίας, του Ιράν, της Δημοκρατία του Σαν Μαρίνο και του Καμερούν. Έχει αναλάβει επίσης το ρόλο του νομικού διαχειριστή και του καλλιτεχνικού διευθυντή για το Πολυτεχνείο του Τορίνο, την Περιφέρεια της Σικελίας, το Δημαρχείο του Παλέρμο, το Εθνικό Μουσείο του Αλμάτι στο Καζακστάν,
Είναι ιδρύτρια και πρόεδρος του Ιδρύματος Donà dalle Rose και πρόεδρος του WISH – WorldInternational Sud Heritage. Από το 2009 είναι επίσης πρόεδρος και συνιδρυτής, μαζί με την καλλιτέχνιδα Rosa Mundi, της BIAS, της πρώτης και μοναδικής μπιενάλε σύγχρονης τέχνης στον κόσμο που βασίζεται στον καταμερισμό των καλλιτεχνών σε πνευματικά περίπτερα, εκφράζοντας έτσι με πρακτικό και απτό τρόπο τους προβληματισμούς του Kandinsky. Η BIAS διοργανώνεται σε συνεργασία με την Περιφέρεια Σικελίας, τον Δήμο του Παλέρμο, το Υπουργείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς, το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Εξωτερικών.
Έχει δημιουργήσει και οργανώσει πολυάριθμες πολιτιστικές εκδηλώσεις και μόνιμα μουσεία στην Ιταλία και στο εξωτερικό, μεταξύ των οποίων: το φεστιβάλ θρησκευτικού κινηματογράφου του Salemi, «La via dei mille in musica» με την ευκαιρία των εορτασμών για την ενοποίηση της «ξένης» Ιταλίας και το μουσικό φεστιβάλ Monte Amiata από το 2006 έως το 2011 στο CastelPorrona.
Σχεδίασε και επιμελήθηκε το Via dei Librai στο Παλέρμο από το 2014 έως το 2018, ήταν επιμελήτρια του Μουσείου Risorgimento στη Σικελία και του Ανθρωπολογικού Μουσείου της Μαφίας. Επιμελήθηκε τις εκθέσεις «Il Giorgione» και «Bosh» για τον προϊστάμενο της Βενετίας στο Παλάτι Grimani υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Vittorio Sgarbi.
Υπήρξε επιμελήτρια των έργων DESS της UNESCO για την «Έξυπνη Πόλη» το 2012. Από το 2016, πραγματοποιεί τα «Le Fondamenta Nove dell’arte» και «Le Tapis Rouge du Doge Venise» στη Βενετία, δημιουργώντας μια ευκαιρία για ανταλλαγή γνώσης μεταξύ κινηματογράφου, τέχνης, μουσικής, μόδας και σχεδιασμού. Αξίζει, επίσης, να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στην πρωτοβουλία της «Una Marea di Libri», η οποία προωθεί τις ιδιαίτερες ρίζες της Βενετίας σε ιστορικές συνοικίες όπως το Cannaregio, το Castello, το Arsenale και η Laguna Nord.
Υπήρξε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Fabbricerie του Καθεδρικού Ναού του Παλέρμο, συνιδρυτής του Ιδρύματος Amsterdam Trasformatorio, ενεργό μέλος της Cairotronic – Μπιενάλε Αιγύπτου, μέλος του Skate Park Italy και μέλος της Επιτροπής για την αποκατάσταση και προστασία του Cretto di Burri στη Gibellina Vecchia. Έχει λάβει το βραβείο Pirandello, το βραβείο Platamone και το MTV Awards. Είναι μέλος της κριτικής επιτροπής του «Giorgio MorandiSustainability Art Award», της «Bologna Future Film Festival Committee», του CANIFF και μέλος της επίτιμης επιτροπής του Laguna Art Price 2024.
Η Κιάρα είναι μια συγγραφέας που εκτιμάται από το κοινό και τους κριτικούς, τα έργα της οποίας κυμαίνονται από τη νομική έως τη μυθοπλασία. Έχει συγγράψει τα νομοσχέδια «Χορηγία για τα σπίτια του 1 ευρώ» και «Επίδομα πρόσοψης, αντισεισμικό επίδομα και επίδομα αποκατάστασης για τα κοινοποιημένα ακίνητα – Bonus Facciate», τα οποία στη συνέχεια τροποποιήθηκαν και μετατράπηκαν σε νόμο. Έχει δημιουργήσει σενάρια, παραγωγές και μυθιστορήματα όπως το «IlBestiaro nel Roseto» και το «Judas the Soothsayer: The Trial of Humanity» το οποίο ανέβηκε από το Teatro degli Esoskeletri σε 12 διαφορετικά θέατρα και μεταδόθηκε από το Rai 1 και το RadioVaticano. Δημιουργός της ταινίας μικρού μήκους «Il tempo della vita dell’umanità», με επίκεντρο τη μετανάστευση στη Μεσόγειο και ιδιαίτερη έμφαση στον πόλεμο στη Συρία, καθώς επίσης και το θεατρικό ιππικό μιούζικαλ “The Game of Time: Traveling with Ulysses”.
