Η ρήση «κάθε πέρσι και καλύτερα» έχει απόλυτη εφαρμογή σε σχέση με την αξιοποίηση των αναπτυξιακών κονδυλίων από τα κυπριακά υπουργεία και τις κυβερνητικές υπηρεσίες, για την υλοποίηση έργων, δρόμων και άλλων υποδομών.
Τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου είναι απογοητευτικά και καταδεικνύουν πως χρόνο με τον χρόνο αυξάνονται τα χρήματα που μένουν ανεκμετάλλευτα στα κρατικά ταμεία ή αλλού. Από το 2016 μέχρι το 2020 παρέμειναν αναξιοποίητα κονδύλια τα οποία ξεπερνούν το €1.3 δισ., ενώ το εντεκάμηνο του 2021 δεν έχουν χρησιμοποιηθεί αναπτυξιακές δαπάνες οι οποίες πλησιάζουν τα €600 εκατ. Ουσιαστικά, κάθε χρόνο ο μέσος όρος των κονδυλίων που δεν χρησιμοποιούνται κυμαίνονται γύρω στα €275 εκατ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μισό δισ. για ανάπτυξη έμεινε πάλι αναξιοποίητο
Ο «Φ» προχώρησε σε επεξεργασία των στοιχείων του Γενικού Λογιστηρίου από το 2016 μέχρι το 2021 και διαπίστωσε πως ο μέσος όρος υλοποίησης του αναπτυξιακού προϋπολογισμού κινείται γύρω στο 67%. Κάθε χρόνο, το χαμηλό ποσοστό χρήσης των αναπτυξιακών δαπανών προβληματίζει έντονα το Υπουργείο Οικονομικών, με τους τεχνοκράτες να επεξεργάζονται τρόπους για να ενισχύσουν το ενδιαφέρον και την αποτελεσματικότητα των υπουργείων να χρησιμοποιούν κατά τη διάρκεια όλης της χρονιάς τα σχετικά κονδύλια και να προωθούν την εκτέλεση έργων που κρίθηκαν ώριμα και περιλήφθηκαν στους προϋπολογισμούς.
Αρμόδια πηγή ανέφερε στον «Φ» πως κάθε χρόνο γίνονται συστάσεις στα αρμόδια τμήματα για να αξιοποιούν νωρίτερα τα αναπτυξιακά κονδύλια, καθώς, λόγω της καθυστέρησης που παρατηρείται, κάποια έργα αργοπορούν να ξεκινήσουν και κατ’ επέκταση αργούν να υλοποιηθούν, πολλές φορές με εκτόξευση του κόστους. Όπως μας λέχθηκε, από τους πρώτους μήνες του νέου έτους αναμένεται να υπάρξουν έντονες υποδείξεις από το Υπουργείο Οικονομικών στα υπόλοιπα υπουργεία για να αξιοποιούν έγκαιρα και συστηματικά τα σχετικά κονδύλια.
Να σημειωθεί πως οι αναπτυξιακές δαπάνες κάθε χρόνο χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στις κεφαλαιουχικές δαπάνες και στις άλλες αναπτυξιακές δαπάνες. Το ποσοστό χρήσης των κονδυλίων από τις άλλες αναπτυξιακές δαπάνες είναι πολύ μεγαλύτερο σε σχέση με τις κεφαλαιουχικές δαπάνες.
Οι δαπάνες τα τελευταία πέντε χρόνια
Ο «Φ» παρουσιάζει την πορεία υλοποίησης του αναπτυξιακού προϋπολογισμού από το 2016 μέχρι το Νοέμβριο του 2021.
– Αναλυτικά, πέρσι, από τον Ιανουάριο μέχρι τον Νοέμβριο, είχε χρησιμοποιηθεί μόλις το 43% των αναπτυξιακών κονδυλίων, ενώ για ολόκληρη τη χρονιά υπάρχουν εκτιμήσεις πως έχει δαπανηθεί το 65% των σχετικών πιστώσεων.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία από το Γενικό Λογιστήριο, από συνολικό ποσό €1.03 δισ. που περιλήφθηκαν στον κρατικό προϋπολογισμό του 2021, μέχρι τον Νοέμβριο είχαν αξιοποιηθεί μόλις τα €445.2 εκατ. Τα υπόλοιπα χρήματα που ήταν διαθέσιμα δεν έχουν δαπανηθεί. Σύμφωνα πάντα με το Γενικό Λογιστήριο, μέχρι τον Νοέμβριο 2021, από το σύνολο των αναπτυξιακών δαπανών που αξιοποιήθηκαν (€445.2 εκατ.), ποσό €270.4 εκατ. αφορά τις κεφαλαιουχικές δαπάνες και €174.7 εκατ. αφορά τις άλλες αναπτυξιακές δαπάνες. Δηλαδή, από τις αρχικά διαθέσιμες κεφαλαιουχικές δαπάνες, συνολικού ύψους €731.7 εκατ., έχει χρησιμοποιηθεί το 37%. Σε σχέση με τις άλλες αναπτυξιακές δαπάνες, έχει δαπανηθεί το 57% των διαθέσιμων κονδυλίων, δηλαδή €174.7 εκατ., από συνολικό ποσό €304.7 εκατ.
– Εξάλλου, το 2020 «έμειναν» στα κρατικά ταμεία ή στα λογιστικά κιτάπια €326.9 εκατ. Συγκεκριμένα, από συνολικές δαπάνες €942.3 εκατ. που είχαν περιληφθεί στον αναπτυξιακό προϋπολογισμό του κράτους, δαπανήθηκαν μόλις €615.4 εκατ. Το 2020 είχε κλείσει με την αξιοποίηση του 65% των αναπτυξιακών δαπανών. Από τις συνολικές δαπάνες έχει αντληθεί το 71% των κονδυλίων, που αντιστοιχεί σε €385.5 εκατ. των κεφαλαιουχικών δαπανών και το 57% ή €229.8 εκατ. των άλλων αναπτυξιακών δαπανών. Στην πρώτη κατηγορία έμειναν αναξιοποίητα €153.7 εκατ. και στη δεύτερη κατηγορία δεν δαπανήθηκε ποσό €173.2 εκατ.
– Το 2019 δεν είχαν αξιοποιηθεί κονδύλια €332.2 εκατ., ενώ το ποσοστό υλοποίησης του αναπτυξιακού προϋπολογισμού ήταν 62%. Το 2019 είχαν προϋπολογισθεί για την ανάπτυξη κονδύλια €877.3 εκατ., από τα οποία τελικά δαπανήθηκαν τα €223.6 εκατ. Από την ανάλυση των στοιχείων φαίνεται ότι έχει χρησιμοποιηθεί το 54% των κεφαλαιουχικών δαπανών, δηλαδή ποσό €321.3 εκατ., από συνολικό ποσό €598.7 εκατ., καθώς και το 80% των άλλων αναπτυξιακών δαπανών, που αντιστοιχεί σε ποσό €223.6 εκατ., από συνολικό ποσό €278.5 εκατ.
– Σε σχέση με το 2018, έχει δαπανηθεί το 69% των αναπτυξιακών κονδυλίων, ενώ δεν έχει αντληθεί ποσό €253.4 εκατ. Συγκεκριμένα, τα υπουργεία είχαν στη διάθεση τους ποσό €819.381 εκατ., από τα οποία χρησιμοποίησαν μόλις τα €565.8 εκατ. Βάσει της κατηγοριοποίησης των αναπτυξιακών δαπανών, το ποσοστό υλοποίησης των κεφαλαιουχικών δαπανών ήταν 63%, δηλαδή από ποσό €563.6 εκατ. δαπανήθηκε ποσό €354.2 εκατ. Επίσης, από τις άλλες αναπτυξιακές δαπάνες έχει χρησιμοποιηθεί το 83% των κονδυλίων, δηλαδή ποσό €211.6 εκατ., από συνολικό ποσό €255.6 εκατ.
– Το 2017 ήταν η χρονιά όπου υπήρξε η μεγαλύτερη απορρόφηση των αναπτυξιακών κονδυλίων, καθώς τα υπουργεία είχαν δαπανήσει το 71% των σχετικών πιστώσεων. Από συνολικές αναπτυξιακές δαπάνες €820.5 εκατ., αξιοποιήθηκαν οι €579.6 εκατ. και δεν χρησιμοποιήθηκε ποσό €240.8 εκατ. Από τις κεφαλαιουχικές δαπάνες έχει δαπανηθεί το 64%, δηλαδή €341.3 εκατ. από ποσό €536.3 εκατ., καθώς και το 84% των άλλων αναπτυξιακών δαπανών δηλαδή €238.2 εκατ. από ποσό €284.1 εκατ. που περιλήφθηκε στον αναπτυξιακό προϋπολογισμό.
– Στο 70% έφτασε το ποσοστό υλοποίησης του αναπτυξιακού προϋπολογισμού το 2016. Συγκεκριμένα από ποσό €749.4 εκατ. δαπανήθηκε ποσό €523.6 εκατ. και δεν άξιοποιήθηκαν κονδύλια €225 εκατ. Χρησιμοποιήθηκε το 66% των κεφαλαιουχικών δαπανών και συγκεκριμένα €328.6 εκατ., από συνολικό ποσό €328.6 εκατ., καθώς και το 77% των άλλων αναπτυξιακών δαπανών. Δηλαδή, δαπανήθηκαν κονδύλια €194.9 εκατ. από σύνολο €254.1 εκατ.
Τα υπουργεία ανεβάζουν ταχύτητα κάθε… Δεκέμβριο
Ένα πρόσθετο συμπέρασμα που εξάγεται από την ανάλυση των στοιχείων του Γενικού Λογιστηρίου, είναι πως τους τελευταίους μήνες κάθε έτους και ειδικά τον Δεκέμβριο, τα υπουργεία ανεβάζουν ταχύτητα, αντλώντας όσα περισσότερα κονδύλια μπορούν, τα οποία περιλαμβάνονται στον αναπτυξιακό προϋπολογισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επιτάχυνσης των διαδικασιών είναι και το γεγονός πως τον Δεκέμβριο του 2020, είχε αυξηθεί το ποσοστό υλοποίησης του αναπτυξιακού προϋπολογισμού κατά 20%. Συγκεκριμένα, μέχρι τον Νοέμβριο του 2020 το ποσοστό υλοποίησης του αναπτυξιακού προϋπολογισμού ήταν 45%, ενώ η χρονιά έκλεισε στο 65%.
Το 2019, τον Νοέμβριο, είχε χρησιμοποιηθεί το 47% των αναπτυξιακών δαπανών, ενώ ένα μήνα αργότερα το σύνολο των κονδυλίων που αντλήθηκαν είχε φτάσει το 62%.
Τον Νοέμβριο του 2018 είχε υλοποιηθεί το 49% του αναπτυξιακού προϋπολογισμού, ενώ μέχρι το τέλος του χρόνου είχε αξιοποιηθεί το 49% των δαπανών.
Παρόμοια ήταν η εικόνα και τα προηγούμενα χρόνια, καθώς το Νοέμβριο του 2017 αντλήθηκε το 43% των αναπτυξιακών δαπανών και ένα μήνα αργότερα το ποσοστό υλοποίησης του αναπτυξιακού προϋπολογισμού αυξήθηκε στο 71%, που ήταν το μεγαλύτερο ποσοστό που καταγράφηκε τα τελευταία χρόνια.
Τέλος, τον Νοέμβριο του 2016 είχε δαπανηθεί το 66% των αναπτυξιακών κονδυλίων αλλά μέχρι το τέλος του έτους χρησιμοποιήθηκε το 70% των δαπανών.
