Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής δεν αντιμετωπίζονται με μάταιους ηρωισμούς που δεν μπορούν να κρύψουν την έλλειψη σχεδιασμού.
Ήταν η Μαρία Δημητριάδη της μεταπολίτευσης με την εκπληκτική φωνή της που έκανε γνωστά στις νεότερες γενιές τα αντάρτικα τραγούδια της ελληνικής Αντίστασης και του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ένα από αυτά, με τον τίτλο «Ήρωες», αρχίζει έτσι: «Ήρωες, άπαρτα βουνά/ ήρωες με δώδεκα ζωές/ κάστρα του Ολύμπου και του Παρνασσού φαντάσματα/ ήρωες μεσ’ στα χαλάσματα». Το θυμήθηκα αυτές τις μέρες που η επίκληση των ηρώων, παλαιότερων και σύγχρονων, κυριαρχεί στις τηλεοπτικές ειδήσεις και στα έντυπα μέσα ενημέρωσης: Ήρωες οι πυροσβέστες και όλοι όσοι παλεύουν στα βουνά, σαν τα φαντάσματα, με την «πύρινη λαίλαπα», καταβάλλοντας «υπεράνθρωπες προσπάθειες» μπρος στην «οργή της φύσης», τον εφιάλτη, την καταστροφή, την τραγωδία… Ήρωες επίσης και όσοι έπεσαν για την πατρίδα ή ακόμα αγνοούνται – στην Κύπρο τους θυμόμαστε κάθε χρόνο στις μαύρες επετείους του καλοκαιριού. Είναι επίσης και μια φράση από μια παλιά ταινία (το Robocop του 1987) που μου έχει εντυπωθεί: «Τι είναι ανώτερο από έναν ήρωα; Ένας νεκρός ήρωας»…
Οι νεκροί ήρωες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Συνδέονται με κάποια καταστροφή η οποία ακολούθησε μια αποτυχία. Τους θυμόμαστε επειδή έδωσαν τη ζωή τους για κάτι σπουδαίο, οφείλουμε όμως να το κάνουμε κυρίως για έναν άλλο λόγο: Για να μας γίνει μάθημα αυτή η αποτυχία –η προδοσία, η ανεπάρκεια, η διαφθορά ενδεχομένως– που προηγήθηκε της θυσίας τους, ώστε να μην επαναληφθεί, να υπάρξει η απαραίτητη πρόληψη, οργάνωση και επάρκεια. Από τον Ηρακλή, τον Αχιλλέα και τον Έκτορα ώς τους νεκρούς του Εμφυλίου στην Ελλάδα, του κυπριακού αντιαποικιακού αγώνα, της προδοσίας και της εισβολής του 1974, μέχρι τους πιλότους του Canadair που έπεσε στην Ελλάδα και τους νεκρούς των πυρκαγιών, το πλήθος των ηρώων μας δείχνει το μέγεθος της αποτυχίας μας: Ξεχνάμε ότι πρώτα απ’ όλα υπήρξαν θύματα αυτής της αποτυχίας. Όμως αυτό ακριβώς είναι που βολεύει τους υπαίτιους, τους ανίκανους, τους κυβερνώντες που θέλουν να την ξεχάσουμε: Τους προβάλλουν και τους τιμούν για να την κρύψουν. Ας πάψουμε πια να τους το επιτρέπουμε.
Όταν χαρακτηρίζουμε ένα φυσικό φαινόμενο, μια καταστροφή γενικότερα, με ένα πλήθος επιθέτων, υπερβολικών κατά κανόνα (λαίλαπα, εφιάλτης, θεομηνία, τραγωδία), υποβαθμίζουμε την αξία και τη σημασία της πρόληψης και της αποτροπής, της αποτελεσματικής αντιμετώπισής του με άλλα λόγια, «αθωώνοντας» έτσι αυτούς που είναι επιφορτισμένοι με τη δημόσια προστασία: Αν κάτι τέτοιο είναι τόσο μεγάλο, άμα ούτε ήρωες δεν μπόρεσαν να τα βγάλουν πέρα μαζί του, τι άλλο να κάνουμε; Οι πυρκαγιές, όπως και οι πλημμύρες, οι τυφώνες, τα ακραία φαινόμενα που πλέον έγιναν συνήθη παγκοσμίως, όλα είναι συμπτώματα της κλιματικής αλλαγής. Ας μη μας παρηγορεί το ότι δεν σημειώνουν μεγαλύτερη επιτυχία στην αντιμετώπισή τους οι κυβερνήσεις σε άλλα μέρη – αντιθέτως: Σ’ έναν μικρό τόπο όπως η Κύπρος η αποτελεσματική οργάνωση λογικά είναι ευκολότερη. Αντί αυτής, κάθε φορά βομβαρδιζόμαστε με εικόνες υπηρεσιακής και υπουργικής «δραστηριότητας» μιας πληθώρας «αρμοδίων» που συζητούν, ώστε να πειστούμε ότι επαγρυπνούν και έχουν σχέδιο – αν είχαν, δεν θα το έψαχναν κάθε φορά, ούτε θα ζητιάνευε η κυβέρνηση βοήθεια από την Ελλάδα (που είναι σε χειρότερη μοίρα, μάλλον) και τις γειτονικές χώρες, αποκαλύπτοντας έτσι τον ερασιτεχνισμό και την ανοργανωσιά της.
Όταν προβάλλονται οι απανωτές συσκέψεις αρμοδίων και μη, οι «τηλεοπτικές» επισκέψεις στους τόπους της καταστροφής και ανούσιες ανακοινώσεις μελλοντικών μέτρων, συνειδητοποιείς την έλλειψή τους. Αν υπήρχε συγκεκριμένος σχεδιασμός, όπως π.χ. μια ομάδα αντιμετώπισης κρίσεων και αξιολόγησης κινδύνων, θα λειτουργούσε αυτομάτως βάσει πρωτοκόλλου. Δεν είναι απλή υπόθεση η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών της, πυρκαγιές θα έχουμε συχνά, θα συμβαίνουν κάθε χρόνο και θα χειροτερεύουν. Δεν είναι δική μας δουλειά να πούμε τι ακριβώς πρέπει να γίνει, ας ρωτήσουν τους ειδικούς επιστήμονες ώστε ό,τι γίνει να εμπνέει στοιχειώδη ασφάλεια. Από τους κυβερνώντες ζητάμε αποτελεσματικά σχέδια χωρίς πολλά λόγια. Και προπάντων χωρίς νεκρούς ήρωες.
(Σκίτσο του Γιάννη Δερμεντζόγλου από το άλμπουμ του «Ερωτήσεις κρίσεων»)
chrarv@philelefheros.com
Ελεύθερα, 13.8.2023
