«Regina rosas amat. Agricola silvam et umbram silvarum amat». (Η βασίλισσα αγαπά τα ρόδα. Ο γεωργός αγαπά το δάσος και τη σκιά των δασών).
Αυτά ήταν τα πρώτα λατινικά που διδακτήκαμε στο λύκειο όσοι από εμάς επιλέξαμε την κλασσική κατεύθυνση, τη μεταπολεμική περίοδο που ακολούθησε την τουρκική εισβολή του 1974. Η φιλόλογός μας Κλαίρη Αγγελίδου, πρόσφυγας από την Αμμόχωστο, μας μάθαινε τις κλίσεις των ρημάτων ξεκινώντας με το ρήμα «αγαπώ». Ξαφνικά έλειψε για λίγες μέρες, μετά τον αδόκητο χαμό του συζύγου της. Επέστρεψε ντυμένη στα μαύρα, με την επιβλητική και αρχοντική παρουσία της, προσπαθώντας να βγάλει τους μαθητές από την αμηχανία του θανάτου και ξαναπιάνοντας το μάθημα από εκεί που το είχε αφήσει, με τις κλίσεις των ρημάτων. Regina rosas amat.
Caterina Cornaro, Regina(e) Cypri, η τελευταία βασίλισσα της Κύπρου, αναγράφεται στα λατινικά στον τάφο της, στο ναό του San Salvador στη Βενετία. Οι ψαλμωδίες και η μουσική του εκκλησιαστικού οργάνου από μια εξόδιο ακολουθία που λάμβανε χώρα εκείνη την ώρα, ακούγονταν μέχρι έξω στην πολύβουη πλατεία, ενώ περιμέναμε να τελειώσει η τελετή για να επισκεφτούμε τον ναό. Στην είσοδό του ήταν αναρτημένη μια μικρή αφίσα με τη φωτογραφία της θανούσας και η ανακοίνωση πως η dottoressa Regina P. φαρμακοποιός και θεία αγαπημένη έφυγε γαλήνια σε ηλικία 92 ετών στη Βενετία, όπου γεννήθηκε και έζησε όλη τη ζωή της. Προφανώς σε τέτοια ηλικία δεν είχε αδέλφια, συναδέλφους και φίλους για να της πουν το ύστατο αντίο, παρά μόνο τα ανίψια της, με τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Είκοσι άτομα όλα κι όλα κάθονταν στα πρώτα στασίδια.
Στο τέλος της τελετής η μικρή πομπή κατευθύνθηκε με τα πόδια σ’ ένα vaporetto, ακολουθώντας τη βάρκα στην οποία εναπόθεσαν τη σορό της εκλιπούσας με τα τριαντάφυλλα, κατευθυνόμενοι εν πλω, μέχρι το νησάκι San Michele, όπου βρίσκεται το θαλασσινό κοιμητήρι της Γαληνοτάτης. Ανάμεσα στα ψηλά κυπαρίσσια κοιμούνται εν ειρήνη οι τεθνημένοι Βενετσιάνοι ενώ τη σιωπή σπάζουν τα κρωξίματα των γλάρων και οι μηχανές των πλεουμένων που πηγαινοέρχονται αδιάκοπα στη λιμνοθάλασσα, παραλαμβάνοντας τουρίστες από και προς το αεροδρόμιο. Η ζωή συνεχίζεται γύρω από το νησάκι όπου ο χρόνος έχει σταματήσει για χιλιάδες ανθρώπους που παραδόθηκαν στον αιώνιο, δίχως όνειρα ύπνο.
Serenissima, ονομάζεται αλλιώς η υδάτινη πόλη, κτισμένη σε περισσότερα από εκατό νησάκια τα οποία στηρίζουν ξύλινοι πάσσαλοι που εφηύραν οι πρώτοι κάτοικοι που είχαν καταφύγει εκεί για να γλυτώσουν από τις επιδρομές των Ούννων. Έπρεπε να μηχανευτούν τρόπους για να επιβιώσουν στους βαλτότοπους, σ’ αυτό το αφιλόξενο αλμυρό τοπίο, οπότε και στερέωσαν στην κυριολεξία τη γη, έφεραν πόσιμο νερό, άνοιξαν πηγάδια, έκτισαν σπίτια και αργότερα γεφύρια, παλάτια, γαλέρες και μεγαλοπρεπείς ναούς. Οι ταπεινοί ψαράδες έγιναν θαλασσοκράτορες κατακτώντας με τις Σταυροφορίες την Ιερουσαλήμ, ενώ στη συνέχεια επεκράτησαν στην Κύπρο, τη νήσο του χαλκού και του γλυκού κρασιού, το οποίο έπιναν σε γιορτές και σε συμπόσια στα παλάτια των δόγηδων.
Σ’ ένα στενό ανήλιο σοκάκι βρίσκεται το σπίτι της signora Regina, όπως έγραφε η ξεθωριασμένη ξύλινη πινακίδα από το φαρμακείο της, που εδώ και χρόνια έβαλε λουκέτο. Ο διάκος με τον οποίο πιάσαμε την κουβέντα μας ενημέρωσε πως οι μικρές και καθημερινές διαδρομές στη μακρά ζωή της ήταν: φαρμακείο-σπίτι και εκκλησία, ενώ πάντα τις Κυριακές ακολουθούσε γεύμα στο σπίτι της με τα αδέλφια και τα ανίψια της.
Η signora Regina για δεκαετίες εκτελούσε συνταγές και συμβούλευε τους πελάτες της πίσω από τον πάγκο του φαρμακείου, οπότε και υπήρξε δημοφιλής και πολύ αγαπητή στην συνοικία Campo San Salvador. Έφυγε ήσυχα στο σπίτι της την ώρα που άσπρος καπνός έβγαινε πάνω από το Βατικανό, αφού είχε πια καταμετρηθεί η ψηφοφορία των Καρδιναλίων. Habemus Papam. Όταν o Πάπας Λέων ΙΔ΄ ανέβηκε στο μπαλκόνι να χαιρετίσει τα πλήθη φορώντας την κόκκινη πορφυρά στολή που επέλεξε, φορούσαν στη signora Regina ένα μαύρο βελούδινο φουστάνι, κεντημένο με κόκκινα τριαντάφυλλα στο στήθος.
Regina rosas amat. Η Βασίλισσα αγαπά τα ρόδα. Αφήσαμε έξω από το σπίτι της άγνωστης μα οικείας μας Βενετσιάνας ένα κόκκινο τριαντάφυλλο απ’ αυτά που πουλούσαν πλανόδιοι πωλητές. Οι ορτανσίες ήταν ανθισμένες στα παράθυρα πάνω από τη FARMACIA, REGINA P.
Εναποθέσαμε ένα δεύτερο τριαντάφυλλο στην άλλη Regina, την Αικατερίνη Κορνάρο, η οποία άφησε το νησί ντυμένη στα μαύρα με μαργαριτάρια στον λαιμό και στα αυτιά, σε σχήμα δακρύων. Λέγεται πως δεν σταμάτησε να χύνει πικρό δάκρυ σε όλη τη διαδρομή καθώς κατευθυνόταν προς τη γαλέρα με την οποία θα άφηνε για πάντα τη νήσο Κύπρο, ενώ την αποχαιρετούσαν οι κύπριοι υπήκοοί της, θρηνώντας κι αυτοί. «Και εις το άμε της εγίνην μέγαν κλάμαν» γράφει στην κυπριακή διάλεκτο της εποχής ο χρονογράφος Γεώργιος Βουστρώνιος.
Στο ναό των San Giovanni e Paolo αντί τριαντάφυλλο, εναποθέσαμε ένα κλωναράκι πικροδάφνης στο ταφικό μνημείο του Marcantonio Bragadin, ο οποίος έπεσε θύμα της βαρβαρότητας των Οθωμανών μετά την πολιορκία και την πτώση της Famagosta το 1571.
