Πέτυχαν εικοσάρια, αρίστευσαν, εξασφάλισαν θέση στον κλάδο που πόνταραν στο πανεπιστήμιο Κύπρου. Θα φύγουν όμως (πολλοί) για άλλες χώρες: Γαλλία, Ολλανδία, Αγγλία, Γερμανία, Ελλάδα… Είναι φυσικό όταν είσαι νέος να θες αυτή την απόσταση από τους γονείς, από τον τόπο που γεννήθηκες, να δεις καινούρια πράγματα, να γνωρίσεις άλλους ανθρώπους, να έρθεις σε επαφή με άλλες αντιλήψεις, να αποκτήσεις νέες παραστάσεις, να ζήσεις μόνος, να κόψεις τον ομφάλιο λώρο… Ακόμα και πολλοί από όσους επέλεξαν να παραμείνουν, έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους να φύγουν αργότερα για ένα δεύτερο πτυχίο. Κι αυτό φυσικό και κατανοητό είναι. Πόσοι όμως από αυτούς θα γυρίσουν πίσω;
Κάθε χρονιά κάποιοι φεύγουν, κάποιοι ολοκληρώνουν τις σπουδές τους και επιστρέφουν και κάποιοι παραμένουν στις χώρες που σπούδασαν. Γιατί έχουν καλύτερες ευκαιρίες να εξασκήσουν αυτό που σπούδασαν, γιατί οι μισθοί είναι καλύτεροι, γιατί θέλουν να παρατείνουν τη διαμονή και τις εμπειρίες που τους προσφέρει μια ξένη χώρα, γιατί δέχονται προσφορές που τους κάνουν να νοιώθουν πως εκτιμούν τα προσόντα τους, γιατί οι αποστάσεις έχουν μικρύνει… Κάθε χρόνο οι απώλειες σε ανθρώπινο νεανικό δυναμικό αυξάνονται γιατί κάθε χρόνο προστίθενται κι άλλες χωρίς να εξισορροπούνται με επιστροφές.
Πριν τρεις μήνες, ο πρόεδρος πήγε στο Λονδίνο για να παρουσιάσει κίνητρα με στόχο την επιστροφή Κύπριων στον τόπο τους. Η εκδήλωση που οργανώθηκε για τον σκοπό αυτό είχε μεγάλη επιτυχία από πλευράς συμμετοχής. Κάπου 700 άνθρωποι παρέστησαν. Αλλά το brain drain δύσκολα αλλάζει σε brain gain όπως ήταν ο στόχος. Μετά την εκδήλωση, κάποιοι άμεσα ενδιαφερόμενοι αρθρογράφησαν εξηγώντας πως οι φοροελαφρύνσεις στις οποίες βασίστηκε το σχέδιο για επιστροφή δεν μπορούν να αποτελούν κίνητρο, τουλάχιστον για τον μέσο απόδημο. Μίλησαν για δομές που απουσιάζουν, μίλησαν για νοοτροπίες, για το πως εργοδοτείται κάποιος και πως ανελίσσεται, μίλησαν για αγκυλώσεις, κομματοκρατία, διαφθορά, για δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες για όσους είχαν ήδη προσπαθήσει να επαναεγκατασταθούν… Κι από τότε το σχέδιο ξεχάστηκε σαν μια φωτοβολίδα που έλαμψε και σύντομα έσβησε.
Φυσικά, κανείς δεν θα ξεσηκωθεί από τη μια μέρα στην άλλη και να αλλάξει τόπο, σπίτι, δουλειά, συνήθειες, έστω κι αν όλα θα γίνουν για επιστροφή στον τόπο που γεννήθηκε. Ούτε κουβέντα όμως πια για τα έστω φοροαπαλλακτικά κίνητρα. Η ζωή συνεχίζεται στους ίδιους ρυθμούς κι άλλη μια γενιά ετοιμάζει βαλίτσες. Μόνιμες ή προσωρινές.
Ταυτόχρονα κάποιοι θα παραμείνουν και θα μπουν απευθείας στην αγορά εργασίας. Είτε γιατί αυτό επέλεξαν είτε γιατί με κάποιο τρόπο και για κάποιο λόγο –κοινωνικό, οικονομικό- τους επιβλήθηκε. Για αυτούς δεν υπάρχουν κίνητρα. Μόνο ενθαρρυντικά λόγια για τις ευκαιρίες που τους περιμένουν.
