Τα πρώτα χρόνια μετά το ‘74 πιανόμασταν από το κάθε τι, όχι μόνο για να διατηρούμε την ελπίδα ζωντανή, αλλά πιστεύοντας πραγματικά πως φτάνει το τέλος των δεινών του τόπου. Ειδικά οι πρόσφυγες.
Λίγους μήνες μετά την τουρκική εισβολή, το Δεκέμβρη του ’74, όταν επέστρεψε ο Μακάριος στην Κύπρο χιλιάδες άνθρωποι έσπευσαν να τον υποδεχτούν στην πλατεία της αρχιεπισκοπής (ανάμεσα τους και εγώ, μικρό παιδί που υιοθετούσε τις ελπίδες των μεγάλων). Εκείνες τις μέρες πραγματικά πιστεύαμε πως σύντομα θα επιστρέφαμε πίσω στα σπίτια μας. Ήταν και η πτώση της χούντας στην Ελλάδα, οπόταν ήταν απλά θέμα χρόνου να τελειώσει ο εφιάλτης. Αντί αυτού, βρεθήκαμε σε καταυλισμούς με τσαντίρια και παράγκες κι έπειτα σε προσφυγικούς συνοικισμούς. Συνεχίσαμε όμως να διατηρούμε τη ελπίδα (σήμερα μπορείς να την πεις και ψευδαίσθηση) και να πιανόμαστε από οιωνούς τους οποίους βλέπαμε ως καλούς.
Το 1977 ήταν η αλλαγή προέδρου στην Αμερική. Ο ρεπουμπλικάνος Ford, επί της προεδρίας του οποίου έγινε η εισβολή, έφευγε και τον διαδεχόταν ο Τζίμι Κάρτερ. Οι μαθητές βγήκαμε στους δρόμους να πανηγυρίσουμε γιατί πραγματικά πιστεύαμε πως με ένα δημοκρατικό ένοικο του Λευκού Οίκου, ήταν πλέον βέβαιο πως η Αμερική θα πίεζε την Τουρκία να δώσει πίσω ότι πήρε διά της βίας. Κρατούσαμε τα κλειδιά των σπιτιών μας έτοιμοι και είχαμε και μια βαλίτσα πρόχειρη για τη μεγάλη μέρα της επιστροφής.
Με την πάροδο των χρόνων οι οιωνοί αραίωναν αλλά όλο και κάποια αναλαμπή θα μπορούσε να αναπτερώσει το ηθικό. Οι συμφωνίες Παπανδρέου-Οζάλ στον Νταβός, ακόμα και ένα ζεϊμπέκικο ή ένα δείπνο, το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, η απόσυρση του Ντενκτάς, η άνοδος του Ακκιντζί στην προεδρία του ψευδοκράτους, οι συγκλίσεις Χριστόφια-Ταλάτ, το Κραν Μοντανά… Και σήμερα η εκλογή του Τουφάν Ερχιουρμάν, με μεγάλη μάλιστα διαφορά από τον μισητό (για εμάς) Ερσίν Τατάρ. Με συγκρατημένη όμως αισιοδοξία. Τα κλειδιά έχουν σκουριάσει, οι κλειδαριές έχουν αλλάξει πολλές φορές, αρκετά σπίτια γκρεμίστηκαν, η πρώτη γενιά έχει πεθάνει και οι επόμενες γενιές είναι μάλλον πιο ορθολογιστές. Μεταξύ ελπίδας και ψευδαίσθησης η διαφορά μπορεί συχνά να μην είναι ευδιάκριτη, αλλά σίγουρα υπάρχει.
Παρόλα αυτά, παρόλες τις ελπίδες που αποδείχτηκαν ψευδαισθήσεις, έστω κι αυτή η αλλαγή ενός πιονιού από τη σκακιέρα είναι αρκετή για να πιαστεί κάποιος ποντάροντας στην αισιοδοξία. Εξάλλου ήταν τόσο βαθύ το σκοτάδι τα τελευταία χρόνια που ακόμα και μια μικρή χαραμάδα φωτός μοιάζει να είναι ήλιος λαμπερός. Για να γυρίσει ο ήλιος όμως, όπως λέει ο ποιητής, θέλει δουλειά πολλή. Από όλες τις πλευρές.
