Ανακαλώ συχνά στη μνήμη με νοσταλγία παλαιότερες εποχές της θητείας μου στο ΡΙΚ και τη θήτευσή μου στην παλιά σχολή της κυπριακής δημοσιογραφίας. Πήρα πολλά και ευγνωμονώ τους παλιούς μου δασκάλους. Δεν νοσταλγώ, όμως, ουδ’ επί στιγμήν την εποχή του μονοπωλίου, ούτε ωραιοποιώ το παρελθόν, παραγράφοντας στρεβλώσεις, αδυναμίες, παρεμβάσεις, λογοκρισία που το χαρακτήριζαν. Σε όσους πιθανόν να ισχυριστούν και να με κατηγορήσουν για το αντίθετο, έχω απτά παραδείγματα να αντιτάξω. Έζησα βήμα-βήμα και καλωσόριζα με χαρά κάθε καινούργια τεχνολογική εξέλιξη, που διευκόλυνε τη δουλειά μας και αναβάθμιζε την τηλεοπτική και ραδιοφωνική παραγωγή, όπως και την ποιότητα του Τύπου. Είμαι τώρα συμμέτοχος στην έκρηξη της Τεχνολογίας στον τομέα διάχυσης τής πληροφορίας, αναμένοντας, χωρίς έκπληξη πλέον, κάθε καινούργιο που μάς επιφυλάσσεται να ζήσουμε. Αυθαιρέτως δε αντιστρέφοντας το κλασσικό «ουδέν κακόν αμιγές καλού» σε «ουδέν καλόν αμιγές κακού», στέκομαι και στα πολύ αρνητικά που ζούμε, με κύριο και σοβαρότερο το μέγα θέμα της ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ τής πληροφορίας. Και ναι, αν κάτι δεν αλλάζω από το παρελθόν, είναι την εντολή (standing order) του διευθυντή-δασκάλου μας Ανδρέα Χριστοφίδη ότι «το ΡΙΚ δεν διαψεύδεται». Καλύτερα, έλεγε, να χάσετε μία είδηση, παρά να τη μεταδώσετε λανθασμένη και ανακριβή. Ανάλογη αρχή ίσχυε και για μερικές από τις εφημερίδες της εποχής. Γι’ αυτό ήταν σύνηθες στα χείλη του κόσμου το «το είπε το ΡΙΚ, είναι αλήθεια»! Αντιθέτως ώρα σκέφτεται και μονολογεί ο πολίτης (τουλάχιστον ο σκεπτόμενος), «το άκουσα στο ραδιόφωνο, το είπε κάποιο κανάλι, το διάβασα στο τηλέφωνο, αλλά είναι αλήθεια;».
Η κρίση του Τύπου και η γραμμή άμυνας
Δεν είναι ούτε μυστικό, ούτε νέο: Τα παραδοσιακά ΜΜΕ, ιδίως οι εφημερίδες και τα περιοδικά, περνούν ποικιλόμορφη κρίση. Αντιμετωπίζουν ζήτημα επιβίωσης, συνάδελφοι της νεότερης γενιάς εργάζονται σε δύσκολες συνθήκες, υπαμείβονται, δεν αισθάνονται εργασιακή ασφάλεια. Το επίπεδο πέφτει. Οι παθογένειες της Παιδείας που αφήνουν το αρνητικό τους αποτύπωμα σε όλα τα επαγγέλματα, δεν άφησαν ανεπηρέαστη και τη Δημοσιογραφία. Τρανταχτό και τόσο ενοχλητικό παράδειγμα ο βιασμός (δεν είναι υπερβολική η επιλογή της λέξης), της ελληνικής γλώσσας. Κι όχι μόνο. Είναι και το προαναφερθέν μέγα κεφάλαιο της αξιοπιστίας. Το οποίο πρέπει να προστατευθεί ως κόρη οφθαλμού, διότι συνιστά τη γραμμή άμυνας και κατ’ επέκταση τη σωτηρία-επιβίωση των παραδοσιακών ΜΜΕ από την άμεση απειλή της ασύδοτης, φτηνιάρικης, αναξιόπιστης, επικίνδυνης δήθεν νέας δημοσιογραφίας του διαδικτύου. Η ευθύνη είναι δική μας, των επαγγελματιών του χώρου, είτε εν ενεργεία, είτε και εκτός…βάρδιας πλέον. Δυστυχώς, πολλοί συνάδελφοι, αντί να αυτοπροστατεύονται και να διασώζουν την αξιοπιστία τού μέσου στο οποίο εργάζονται, κάμνουν ακριβώς το αντίθετο.
Ας μιλήσουμε με παραδείγματα
Για να μη θεωρητικολογούμε, παραθέτουμε τρία εύγλωττα παραδείγματα μη διακριβωμένων (δηλαδή ψευδών) πληροφοριών-ειδήσεων που συνάδελφοι δημοσιογράφοι, όχι μόνο μετέδωσαν/πρόβαλαν/έγραψαν, όχι μόνο δεν διόρθωσαν με εντιμότητα ως όφειλαν, όταν πληροφορήθηκαν το ανακριβές της «είδησης», αλλά εξακολουθούν να συντηρούν ένα ψέμα και να γίνονται έτσι συνεργοί αναπαραγωγής του από τους πρόθυμους διαδοσίες.
⦁ Παράδειγμα πρώτον: Με τίτλο «Δεν πήγε κανείς», συνάδελφος έγραψε: «Το Σάββατο ήταν η κηδεία του ηλικιωμένου ζευγαριού, που κάηκε στην πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό. Τόσο ο Πρόεδρος όσο και οι υπουργοί του έλαμψαν διά της απουσίας τους. Μάλλον φοβούνται να αντιμετωπίσουν την οργή των πολιτών και γι’ αυτό δεν παρευρέθηκαν στην κηδεία». Παρακολούθησα το ρεπορτάζ της κηδείας στην τηλεόραση. Είδα στην εκκλησία (ευτυχώς η όρασή μου καλά κρατεί ακόμη) ΕΞΙ μέλη της Κυβέρνησης: τους υπουργούς Άμυνας, Παιδείας, Υγείας, και τους υφυπουργούς Κοινωνικής Πρόνοιας, Ναυτιλίας, Πολιτισμού. Πώς γίνεται, καλέ συνάδελφε, να μην πήγε κανείς; Πού το βρήκες; Αν κάποιος σου το σφύριξε, πάρτον στο τηλέφωνο και ζήτα τον λόγο που σε εξέθεσε με τέτοιο τρόπο.
⦁ Παράδειγμα δεύτερον: Μεταδόθηκε-μεταδίδεται, γράφτηκε-γράφεται, διαδίδεται ότι «ο ΠτΔ δεν προβαίνει σε ανασχηματισμό τώρα, επειδή περιμένει μέχρι τον Σεπτέμβριο που οι επηρεαζόμενοι υπουργοί του θα συμπληρώσουν 18μηνη θητεία και έτσι δεν θα χάσουν τη σύνταξη». Δεν μου διαφεύγει ασφαλώς ότι τέτοια κακή και απαράδεκτη πρακτική ίσχυσε στο παρελθόν, προκαλώντας το δημόσιο αίσθημα. Στην προκειμένη, όμως, δεν ισχύει, διότι οι περί ων ο λόγος υπουργοί ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΑΝ ήδη 18μηνο στις 8 Ιουλίου 2025. Συνάδελφοι, διορθώστε.
⦁ Παράδειγμα τρίτον: Γράφτηκε, μεταδόθηκε, προβλήθηκε, προβάλλεται ακόμη: Παρά το γεγονός ότι η δικαστής Βαρωσιώτου ήταν υπό δοκιμασία, άρα άπειρη, της ανατέθηκε (σκόπιμα άραγε;) η θανατική ανάκριση στην υπόθεση Θανάση Νικολάου. Άπειρη, λοιπό; Κι όμως, μέσω του ευπαίδευτου δικηγόρου τής κ. Βαρωσιώτου, μάθαμε ότι τής είχαν ανατεθεί ΕΝΤΕΚΑ τέτοιες θανατικές ανακρίσεις. Άρα;
Δεν νομίζω να υπάρχει χρεία περαιτέρω σχολίων. Προσθέτω μόνο το εξής: Συνάδελφοι, δεν χρειάζεται να μετέρχεστε ψευδείς ή ανακριβείς πληροφορίες, για να επικρίνετε είτε την κυβέρνηση, είτε τα κόμματα, είτε τους πολιτικούς. Φροντίζουν οι ίδιοι να σας προσφέρουν ευκαίρως ακαίρως πολλές αφορμές. Και όποτε, για οποιονδήποτε λόγο, αποδειχθεί ότι σφάλατε, τίμια και καθαρά παραδεχτείτε το. Και μην επιτρέπετε και με δική σας συνεργία, να αναπαραγάγονται ψέματα. Είπαμε: Η αξιοπιστία είναι η σίγουρα άμυνα της υπεύθυνης, επαγγελματικής δημοσιογραφίας.
*Δημοσιογράφος (pcpavlou@gmail.com)
