H μέρα είναι σημαδιακή κι αξιομνημόνευτη. Τριάντα έξι χρόνια πριν, ένα από τα εναπομένοντα τείχη στην Ευρώπη έπεσε κι όλοι σήμερα θα σπεύσουν να αναφερθούν στη σημασία της επετείου. Ακόμα κι όσοι συνεχίζουν να υψώνουν τείχη ανάμεσα στους ανθρώπους θα μιλήσουν για τη νίκη των ανθρώπων! Το ξέρουμε πως ένα τείχος δεν πέφτει μέσα σε μια μέρα, είναι όμως η επιβεβαίωση της ιστορικής διαδικασίας κι η ολοκλήρωση της ιστορικής διαδρομής που έχουν μια συγκεκριμένη ημερομηνία. Το Βερολίνο έχασε, τελικά, το “αξιοθέατό του” (σημ.: κατασκευάστηκε στα μέσα Αυγούστου 1961) κι αναζήτησε τη δύσκολη διαδικασία της επανένωσης των τεμαχισμένων κομματιών του, όσων και οι πάλαι ποτέ συμμαχικές δυνάμεις (των τριών στο Δυτικό – αμερικανικό, βρετανικό και γαλλικό – με το σοβιετικό στο Ανατολικό Βερολίνο).
Η οργανωμένη κατεδάφιση του τείχους περίμενε μέχρι τον Ιούνιο 1990 για να ξεκινήσει. Η τυπική επανένωση της Γερμανίας χρειάστηκε αρκετούς μήνες (μέχρι τον Οκτώβριο του επόμενου έτους). Η ουσιαστική επανένωση της κοινωνίας πήρε πολύ περισσότερο κι αυτό είναι κατανοητό κι αναμενόμενο – το ίδιο θα χρειαστεί και για το επόμενο προς κατεδάφιση τείχος. Θα ήταν απλοϊκό να “επιχειρηματολογήσει” οποιοσδήποτε, προοδευτικός ή μη, πως οι αντικειμενικές δυσκολίες “δικαιολογούν” την τυπική μόνο επανένωση της δικής μας πόλης, της Λευκωσίας και ολόκληρης της Κύπρου. Άλλωστε η περίπτωσή μας είναι διαφορετική…
Μπορεί να λέμε πως η Ιστορία επαναλαμβάνεται, δεν σημαίνει όμως πως περιγράφεται με τις ίδιες πάντα λεπτομέρειες. Αν η όποια επανάληψη στηριζόταν στο δεδομένο ή το αναπόφευκτο των (γνωστών) εξελίξεων, αυτό θα ήταν αποτρεπτικό της διαμόρφωσης οράματος και της ανάληψης πρωτοβουλιών και δράσης αλλά και της ευθύνης. Ποια να είναι όμως τα “όρια” του οράματος; Είναι άραγε το εφικτό που τα καθορίζει; Και το εφικτό είναι, άραγε, μια στάσιμη έννοια; Μα αν δεν αμφισβητήσεις τα δεδομένα σε μια συγκεκριμένη περίοδο, μελετώντας προσεκτικά πιθανές και διαφαινόμενες προοπτικές, τότε αφήνεις το όποιο ανισοζύγιο δυνάμεων να καθορίζει το εφικτό που μοιάζει πια με υποταγή και παράδοση στη βούληση του ισχυρού.
‘Ήταν, αλήθεια, αναμενόμενη κι εφικτή η πτώση του τείχους του Βερολίνου; Είναι εφικτή η δική μας απελευθέρωση; Πώς και προσαρμόσαμε το λεξιλόγιό μας σε ασαφείς ορολογίες που ευκολύνουν τη συνθηματολογία μας; Tι εννοούμε με την επανένωση; Το νησί δεν χωρίστηκε από σεισμό και καταποντισμό, πλημμύρα ή άλλη θεομηνία. Η εισβολή έφερε εκτοπισμό κι ύστερα πλάκωσε ο εποικισμός, η δημογραφική αλλοίωση, ο σφετερισμός, η παραπέρα στρατικοποίηση, ο ασφυκτικός εναγκαλισμός των εγγυήσεων… Ο όρος επανένωση παραπέμπει στην (επαν)συγκόλληση αυθύπαρκτων οντοτήτων που δεν έχει εφαρμογή στην περίπτωση της Κύπρου ούτε αναιρεί τις πιο πάνω απαράδεκτες εξελίξεις. Άλλωστε, η Κύπρος δεν είναι μοιρασμένη αλλά κατεχόμενη!
Συχνά εξαντλούμε την (όπως νομίζουμε) επαναστατικότητα και μαχητικότητά μας στην υποστήριξη αγώνων εκτός Κύπρου κι άλλων μακρινών όπου η συμμετοχή μας και η εξ αυτής διακινδύνευση είναι εκ των προγραμμάτων περιορισμένες. Είναι όμως μια χρήσιμη έκφραση αλληλεγγύης… Κι όμως, εδώ “δεν καταφέραμε”, όλα τα κυπριακά κόμματα μαζί, να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας στους πέντε παράνομα συλληφθέντες από το κατοχικό καθεστώς Κυπρίους. Ευκαιρίες είχαμε! Είναι όλες οι κοινές εκδηλώσεις για επαναπροσέγγιση, εμπιστοσύνη και ειρήνη. Είναι και τα πανηγύρια κι οι ποικίλες “φίφτι-φίφτι” δράσεις. Μένουμε σιωπηλοί (μοιάζει με συνενοχή) ακόμα κι όταν γίνονται εισηγήσεις για το αυτονόητο μιας συμβολικής κοινής αναφοράς για έκφραση αλληλεγγύης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το κατάφερε με συντριπτική πλειοψηφία και μόνο με ελάχιστες αποχές (11.9.2025). Εμείς; Όταν ούτε αυτό δεν καταφέραμε, πώς θα φτάσουμε στην επανένωση;
Αν τουλάχιστον συμφωνούμε πως το πρόβλημα κι ο καθοριστικός παράγοντας είναι η Τουρκία, τότε μπορεί να κάνουμε ένα βήμα. Αρκεί μια μόνο ματιά στην τελευταία Έκθεση “προόδου” για την κατοχική χώρα που δημοσιοποιήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 4 Οκτωβρίου. Εκεί περιέχεται το απόσταγμα μερικών από τις αμαρτίες της Τουρκίας, τις ενέργειες και τις παραλείψεις της έναντι συγκεκριμένων δεσμεύσεων. Το ξέρουμε πως, για την ώρα, είναι απαισιόδοξες οι προοπτικές. Είναι αυτές που καθορίζουν τα όρια του δικού μας εφικτού;
Το τείχος του Βερολίνου δεν υπάρχει πια… Η ουτοπία τού σήμερα μπορεί να είναι η κατάκτηση του αύριο. Κανένας όμως αγώνας δεν δικαιώνεται αν δεν έχει ουσιαστικά ξεκινήσει!
