Η έκθεση «Ανατέλλων Αστήρ, Λουκία Νικολαΐδου» παρουσιάζεται από τις 16 Μαΐου στο σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε η Κύπρια μοντέρνα ζωγράφος, στην οδό Ειρήνης 65 στη Λεμεσό. 

Η έκθεση, σε επιμέλεια Ευαγόρα Βανέζη και Χριστίνας Λάμπρου, παρουσιάζεται με τη δημιουργία ενός βιωματικού χώρου παρατήρησης και αναστοχασμού με επίκεντρο τα έργα της Λουκίας Νικολαΐδου (1909 – 1994). 

Σ’ αυτό το πλαίσιο διοργανώνεται σειρά δράσεων καθώς και διαγενεακό εργαστήριο τα οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Toolkit of Care του Ευρωπαϊκού οργανισμού COST.

Η δομή του σπιτιού εμπερικλείει συμβολική κίνηση στη βιογραφία της ζωγράφου: από αυτό έφυγε το 1929 για σπουδές στο Παρίσι, εδώ επέστρεψε για το μικρό διάστημα που δραστηριοποιήθηκε ως επαγγελματίας ζωγράφος (1933 – 1937) και από εδώ έφυγε οριστικά το 1937 για το Λονδίνο. 

Σ’ αυτό το σπίτι βρέθηκαν το 1987 πολλά από τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση, η «ανακάλυψη» των οποίων επανέφερε τη ζωγράφο στο προσκήνιο. 

Στην έκθεση, το σπίτι λειτουργεί σαν κέλυφος μέσα στο οποίο αναπτύσσεται ένας δεύτερος χώρος, αυτός της έκθεσης, ένα περιβάλλον διαρκούς αλληλεπίδρασης επισκεπτών, έργων, και χώρων. Στο χώρο του υπό ανακαίνιση σπιτιού, στήνεται μια εφήμερη κατασκευή, η οποία έχει σχεδιαστεί σε συνεργασία με τους lovenlight, με τρόπο που να λειτουργεί ταυτόχρονα ως «πέρασμα» και χώρος συνάντησης με τα έργα και τις ιστορίες τους. 

Η κατασκευή έχει σχεδιαστεί με αναφορά σε οπτικά στοιχεία του σπιτιού, ώστε να δημιουργεί νέες θέσεις και σημεία θέασης. Στο σύνολό της η έκθεση πραγματεύεται την παραγωγή, πρόσληψη και συλλογή του έργου τέχνης ανάμεσα στις έννοιες του ιδιωτικού / δημόσιου.

Η επιμελητική προσέγγιση αντιμετωπίζει την έκθεση ως διαδικασία παραγωγής νέας γνώσης με διάφορα μέσα -και όχι αναπαραγωγής ή διάδοσης μιας υπάρχουσας αφήγησης- και στρέφεται σε σύγχρονες αναγνώσεις και θεματικές που αφορούν την ευθύνη μας απέναντι στην κληρονομιά του μοντέρνου στην Κύπρο. 

Τα έργα τέχνης, συνδιαλέγονται με την τεκμηρίωση της παραγωγής τους και την ιστοριογραφία της τέχνης. 

Ο τίτλος «Ανατέλλων Αστήρ» προέρχεται από άρθρο της εφημερίδας L’ Intransigeant με αφορμή τη συμμετοχή της Νικολαΐδου στο Salon d’Automne του 1932, με το έργο La Petite Normande (Η Μικρή Νορμανδή). Το άρθρο δημοσιεύτηκε μεταφρασμένο στην κυπριακή εφημερίδα Χρόνος στις 5 Μαρτίου 1933 και αποτυπώνει την ενθαρρυντική πρόσληψη του έργου της από τους Γάλλους κριτικούς- σε αντίθεση με την αδιαφορία με την οποία αντιμετωπίστηκαν οι εκθέσεις της στην Κύπρο τις αμέσως επόμενες χρονιές 1934, 1935, 1936. 

Παρουσιάζεται μετά από ανάθεση στο πλαίσιο της έκθεσης, ένα πειραματικό ηχητικό ντοκιμαντέρ του Λοΐζου Ολύμπιου με τίτλο «Έκσταση, Γοητεία», μια αντιστικτική σύνθεση με πυκνές διαστρωματώσεις φωνών και αφηγήσεων. Το έργο, επεξεργάζεται ιστορικό αρχειακό υλικό και αφηγήσεις – επίσημες και ανεπίσημες- γύρω από την Νικολαΐδου, δημιουργώντας μια εσκεμμένα ακανόνιστη αφήγηση. 

Επαναπροσδιορίζοντας τους ρόλους και τα όρια ανάμεσα στο δημιουργό, το θεατή και την αφήγηση εξετάζει τις διαφορετικές ιστορίες ανατρέποντας τις αφηγηματικές συμβάσεις και την κυρίαρχη δομή της ιστορίας της τέχνης.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα προσφέρει σε άτομα διαφορετικών ηλικιακών ομάδων και μαθησιακών στυλ την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν με τα έργα και τις ιστορίες της Λουκίας Νικολαΐδου μέσα από μια παιγνιώδη διαδρομή στον χώρο της έκθεσης. 

Προσεγγίζοντας τις οικογένειες ως πολυμορφικό κοινό, το πρόγραμμα ενθαρρύνει την ανταλλαγή εμπειριών, ιδεών και γνώσεων, την ενεργοποίηση της φαντασίας και τη συνεργασία μέσα από παιχνίδι ρόλων, πειραματισμούς με ήχους, λέξεις και εικαστικά υλικά. 

Μέσω της κοινής εμπλοκής τους στη δημιουργική διαδικασία, τη χρήση ειδικά σχεδιασμένου έντυπου υλικού και με την υποστήριξη της μουσειοπαιδαγωγού Έλενας Παναγιώτου, τα μέλη των οικογενειών, ενθαρρύνονται να δημιουργήσουν υποθέσεις, να θέσουν ερωτήματα, να αφηγηθούν ιστορίες και να εξερευνήσουν πιθανότητες σε σχέση με τις αναπαραστάσεις και το συγκείμενο δημιουργίας των έργων. Στόχος είναι η συνδημιουργία εικόνων και προσωπικών νοημάτων, με τη συμβολή όλων των γενεών.

Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα της ζωγράφου από τη συλλογή της οικογένειας Κοραή και κάποια παρουσιάζονται για πρώτη φορά. H οργανωτική ομάδα απευθύνει τις ευχαριστίες της στους Αλέξανδρο και Δάφνη Διογένους, για τη συμβολή και τη στηριξη. 

Πού και πότε 

  • Λεμεσός, οικογενειακό σπίτι Λουκίας Νικολαΐδου, Ειρήνης 65. Εγκαίνια: Παρασκευή 16 Μαΐου, 6μ.μ. Διάρκεια: 16-18 Μαΐου & 23-25 Μαΐου
  • Παρουσίαση πειραματικού ηχητικού ντοκιμαντέρ από Λοΐζο Ολύμπιο: Λεμεσός, Δημοτική Πινακοθήκη Λεμεσού, Παρασκευή 23 Μαΐου, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Λεμεσός 2030.
  • Διαγενεακό Εργαστήριο: Σάββατο 25 Μαΐου, 5-8μ.μ. στον χώρο της έκθεσης. Σχεδιασμός και υλοποίηση: Έλενα Παναγιώτου (μουσειοπαιδαγωγός).Κατάλληλο για άτομα ηλικίας από 5 ετών και άνω και θα υλοποιηθεί σε τρεις επαναλήψεις διάρκειας μίας ώρας (17:00-18:00, 18:00-19:00, 19:00-20:00). Η προσέλευση γίνεται 15 λεπτά πριν την ώρα έναρξης. Περιορισμένος αριθμών ατόμων ανά επανάληψη ενώ θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. Κρατήσεις μέσω του σχετικού συνδέσμου.
  • Ξενάγηση και ανοικτή συζήτηση: Κυριακή 25 Μαΐου, 7-8.30μ.μ., στον χώρο της έκθεσης.