Την απόρριψη της κατασκευής φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 26 MW με μονάδες αποθήκευσης 16 MW/32 MWh στην κοινότητα Αλέκτορας της επαρχίας Λεμεσού, αποφάσισε το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως (ΤΠΟ), εκδίδοντας τέσσερις γνωστοποιήσεις αρνήσεως χορήγησης πολεοδομικής άδειας για τις αντίστοιχες αιτήσεις της εταιρείας L.E. Evergreen Energy Ltd, του Ομίλου Λανίτη.
Παρά το γεγονός ότι το Τμήμα Περιβάλλοντος είχε αρχικά εκδώσει θετική γνωμοδότηση στις 4 Ιουλίου 2025, εντούτοις, στη συνέχεια εισηγήθηκε όπως το έργο να μην προχωρήσει, εφόσον δεν έχει ακόμα σχεδιαστεί η σύνδεσή του με το ηλεκτρικό δίκτυο και δεν έχουν εξεταστεί οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των απαραίτητων υποδομών.
Η Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΜΕΕΠ) υποβλήθηκε το 2023 και εξετάστηκε σε δύο συνεδρίες της Επιτροπής Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΕΕΠΕ), τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο του 2025. Παρά τις αντιρρήσεις σημαντικών φορέων, μεταξύ των οποίων το ΤΠΟ, το Επιστημονικό και Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ), η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ), το Terra Cypria και το BirdLife Cyprus, το Τμήμα Περιβάλλοντος εξέδωσε τελικά θετική γνωμοδότηση, υπό όρους.
Ωστόσο, σε επιστολή του στις 21 Ιουλίου 2025 προς το ΤΠΟ, το Τμήμα Περιβάλλοντος αναγνώρισε τις αδυναμίες της διαδικασίας και εισηγήθηκε αναστολή της αδειοδότησης, έως ότου ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός σύνδεσης με το δίκτυο και αξιολογηθούν οι συνακόλουθες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Σύμφωνα με την επιστολή, οι υφιστάμενοι υποσταθμοί στην περιοχή είναι κορεσμένοι και απαιτείται αναβάθμιση για τη σύνδεση του έργου. Παράλληλα, το Τμήμα Περιβάλλοντος υπογράμμισε την ανάγκη εξέτασης κάθε έργου ΑΠΕ στο σύνολό του, μαζί με τις υποδομές σύνδεσης και όχι απομονωμένα από αυτές. Συγκεκριμένα, η Περιβαλλοντική Αρχή απευθυνόμενη στο ΤΠΟ αναφέρει ότι ο Διαχειριστής Συστήματος Διανομής ενημέρωσε ότι «στην παρούσα φάση δεν μπορεί να καθοριστεί επακριβώς η όδευση της σύνδεσης για το έργο και ότι οι υφιστάμενοι υποσταθμοί στην περιοχή είναι κορεσμένοι ενώ απαιτείται η αναβάθμισή τους για να είναι δυνατή η σύνδεση του έργου».
Επίσης στην καλυπτική επιστολή της Γνωμοδότησης, σημειώνεται πως η έκδοσή της δεν προκαταβάλλει τη θετική άποψη της Περιβαλλοντικής Αρχής στον οποιοδήποτε σχεδίασμά της όδευσης των υποδομών σύνδεσης του έργου με το δίκτυο διανομής της ΑΗΚ, ή με τις οποιεσδήποτε ανάγκες επέκτασης του δικτύου διανομής πέραν των ορίων των τεμαχίων του έργου.
Το ΤΠΟ, το οποίο είναι το καθ’ ύλην αρμόδιο για την ερμηνεία και εφαρμογή της Εντολής 1/2024 του Υπουργού Εσωτερικών, η οποία θέτει τα κριτήρια χωροθέτησης έργων ΑΠΕ, έκρινε ότι η τοποθεσία του έργου δεν πληροί τα απαιτούμενα χωροταξικά και πολεοδομικά κριτήρια.
Ειδικότερα, το έργο προτείνεται να κατασκευαστεί σε τεμάχια υψηλής γεωργικής αξίας, αρδευόμενα, επίπεδα και καλλιεργούμενα με συστηματικές φυτείες, σε περιοχή που εμπίπτει εντός Πολεοδομικών Ζωνών Προστασίας Ζ1 και Ζ3 και χαρακτηρίζεται ως Περιοχή Εξαιρετικής Φυσικής Καλλονής. Επίσης, περιλαμβάνονται περιοχές αποκλεισμού και υπό-περιοχές για εξέταση κατά περίπτωση, σύμφωνα με την Εντολή.
Επομένως, στις 3/9/2025, ο διευθυντής του ΤΠΟ, ως η καθ’ ύλην αρμόδια Πολεοδομική Αρχή, εξέδωσε τέσσερεις σχετικές γνωστοποιήσεις αρνήσεως χορήγησης πολεοδομικών αδειών.
Σύμφωνα με πληροφόρηση από το Τμήμα Περιβάλλοντος, η αίτηση θα έπρεπε να είχε απορριφθεί εξ αρχής, χωρίς να φτάσει στο Τμήμα Περιβάλλοντος για γνωμοδότηση.
Αμφιλεγόμενη περιβαλλοντική έγκριση
Η γνωμοδότηση της Περιβαλλοντικής Αρχής βρέθηκε στο στόχαστρο κριτικής από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις Terra Cypria και BirdLife Cyprus, οι οποίες κατέθεσαν ένσταση, χαρακτηρίζοντάς την προβληματική και ανεπαρκώς αιτιολογημένη. Όπως σημειώνουν, δεν λήφθηκαν υπόψη οι εισηγήσεις της ΕΕΠΕ, ενώ το συνοπτικό σημείωμα της Περιβαλλοντικής Αρχής παρέλειψε να τεκμηριώσει τον τρόπο ενσωμάτωσης των αποτελεσμάτων της δημόσιας διαβούλευσης.
Στην έκθεση του Terra Cypria, επισημαίνεται πως στα τεμάχια χωροθέτησης του έργου υπάρχουν 5.755 ελιές, 2.187 εσπεριδοειδή και περιμετρικά 6.500 κυπαρίσσια. Τα 2.187 δέντρα εσπεριδοειδών αποκόπηκαν παράτυπα, πριν την εξέταση του προτεινόμενου έργου και την έκδοση περιβαλλοντικής έγκρισης.
Το έργο αναμένεται να επιφέρει μόνιμη απώλεια εύφορης και αρδευόμενης γεωργικής γης, υποβάθμιση του τοπίου και του αγροτικού χαρακτήρα της περιοχής, όχληση σε προστατευόμενα είδη πανίδας και πτηνοπανίδας, όπως η Αιγυπτιακή φρουτονυχτερίδα (Νυχτοπάππαρος) και το Διπλογέρακο, καθώς και σωρευτικές επιπτώσεις από την περαιτέρω αλλοίωση της περιοχής, σε συνδυασμό με άλλα έργα που χωροθετούνται σε αυτήν.
Αντιδράσεις στη Βουλή
Το θέμα αναμένεται να απασχολήσει και την κοινοβουλευτική Επιτροπή Εσωτερικών, στις 16 Οκτωβρίου 2025, μετά από πρόταση του βουλευτή Πανίκου Λεωνίδου για αυτεπάγγελτη εξέταση του θέματος. Αφορμή για εγγραφή του θέματος αποτέλεσε η επικείμενη εκρίζωση αιωνόβιων κυπαρισσιών και ελαιόδεντρων και η ενδεχόμενη παραβίαση της πολεοδομικής νομοθεσίας.
Νέο πρωτόκολλο για αιτήσεις ΑΠΕ
Αξιοσημείωτο είναι πως, μετά την εμπειρία με την υπόθεση Αλέκτορας, το Τμήμα Περιβάλλοντος απαίτησε όπως από 1η Μαΐου 2025, κάθε νέα αίτηση για έργο ΑΠΕ που αποστέλλεται στην Περιβαλλοντική Αρχή, συνοδεύεται υποχρεωτικά από βεβαίωση συμβατότητας με την Εντολή 1/2024. Χωρίς αυτήν, η αίτηση θεωρείται ελλιπής και δεν εξετάζεται.
Η υπόθεση του φωτοβολταϊκού πάρκου στην Αλέκτορα αναδεικνύει την ανάγκη για αυστηρή εφαρμογή των πολεοδομικών και περιβαλλοντικών πλαισίων, προτού δίνονται εγκρίσεις σε μεγάλα ενεργειακά έργα, ακόμη και όταν αυτά εντάσσονται στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης. Η αρμονική συνύπαρξη της ΑΠΕ με την προστασία της γεωργικής γης, του τοπίου και της βιοποικιλότητας φαίνεται να αποτελεί ακόμη ζητούμενο για τη δημόσια διοίκηση.
