Μια ολοκληρωμένη δέσμη δράσεων ύψους €5,25 εκατομμυρίων ενέκρινε το Υπουργικό Συμβούλιο, κατόπιν εισήγησης του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ), με στόχο την ενίσχυση της πυροπροστασίας και την αξιοποίηση της εγκαταλελειμμένης γεωργικής γης.
Σύμφωνα με την Υπουργό Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου, τα μέτρα αυτά εντάσσονται στο ευρύτερο σχέδιο της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και τη θωράκιση των παραδασόβιων και αγροτικών περιοχών απέναντι στις ολοένα αυξανόμενες απειλές από πυρκαγιές.
«Η ξηρασία που βιώνουμε είναι ίσως η χειρότερη που έχει αντιμετωπίσει η χώρα μας. Δεν ωραιοποιούμε τα δεδομένα. Επενδύουμε στον πρωτογενή τομέα και καλούμε όλους -φορείς, κοινότητες και πολίτες- να γίνουν συμμέτοχοι στη λύση. Μόνο έτσι θα διασφαλίσουμε ένα ασφαλές υδατικό μέλλον για όλους», ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Παναγιώτου.
Όπως εξήγησε η Υπουργός, τα νέα μέτρα στοχεύουν στη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης και εξάπλωσης πυρκαγιών, μέσα από τον περιορισμό της καύσιμης ύλης και την αναζωογόνηση εγκαταλελειμμένων γεωργικών εκτάσεων, οι οποίες συχνά λειτουργούν ως «θύλακες κινδύνου».
Η απόφαση περιλαμβάνει ουσιαστικά οικονομικά κίνητρα για αγρότες και κοινότητες, ώστε να καθαρίσουν, αποκαταστήσουν και καλλιεργήσουν ξανά εκτάσεις που έχουν εγκαταλειφθεί, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην πρόληψη πυρκαγιών και στην ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής.
Το κύριο μέρος του σχεδίου, ύψους €4,1 εκατ., αφορά δύο βασικές δράσεις:
α) Αποκατάσταση και αναβίωση γεωργικής γης
Παρέχεται οικονομική ενίσχυση έως €1.414 ανά δεκάριο, ανάλογα με το είδος της καλλιέργειας και το υψόμετρο. Η στήριξη καλύπτει το 65% των δαπανών εκρίζωσης και αναφύτευσης, με συνολικό προϋπολογισμό €3,5 εκατ. ως ενίσχυση Ήσσονος Σημασίας (De Minimis).
Συγκεκριμένα, μέσω του Σχεδίου θα παραχωρείται οικονομική ενίσχυση για αποκατάσταση και αναβίωση εγκαταλελειμμένης ή προς εγκατάλειψη γεωργικής γης. Η οικονομική ενίσχυση θα ανέρχεται στα €500/δεκάριο για ξηρικές μόνιμες φυτείες σε υψόμετρα από 200 μέχρι 499 μέτρα, €1.090/δεκάριο για αμπέλια σε υψόμετρα από 500 μέχρι 799 μέτρα και στα €1,414/δεκάριο για αμπέλια σε υψόμετρα ≥800 μέτρα. Η ενίσχυση θα καλύπτει το 65% των δαπανών εκρίζωσης και αναφύτευσης. Η μέγιστη συνολική δαπάνη για την δράση αυτή εκτιμάται στα €3.500.000 (περίπου €2.500.000 για αμπέλια σε υψόμετρα πάνω των 500 μέτρων και περί το €1.000.000 για άλλες ξηρικές μόνιμες φυτείες σε υψόμετρα από 200 μέχρι 499 μέτρα). Τα αποκατεστημένα, μέσω της δράσης αυτής, τεμάχια θα μπορούν να αξιοποιούν τις υφιστάμενες παρεμβάσεις των οικολογικών προγραμμάτων και αγροπεριβαλλοντικών μέτρων του Στρατηγικού Σχεδίου της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), 2023 – 2027. Τα τεμάχια με αμπέλια συνδυάζοντας τη βασική εισοδηματική ενίσχυση, την αναδιανεμητική και την ενίσχυση του αγροπεριβαλλοντικού προγράμματος για μηχανική καταπολέμηση ζιζανίων, θα μπορούν να λάβουν ενίσχυση πέραν των €100/ δεκάριο, κάτι που μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για διατήρηση των αποκατεστημένων τεμαχίων. Η υφιστάμενη αντίστοιχη ενίσχυση του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ, 2023 – 2027, για τεμάχια με άλλες ξηρικές μόνιμες φυτείες, ανέρχεται κατά μέγιστο στα €58 – €66/ δεκάριο, ανάλογα με το είδος της καλλιέργειας.
β) Ενίσχυση για αγροπεριβαλλοντικές δεσμεύσεις
Προβλέπεται επιπλέον στήριξη έως €60/δεκάριο για διατήρηση των αποκατεστημένων εκτάσεων με μόνιμες ξηρικές φυτείες, με συνολική δαπάνη €600.000.
Μετά την αποκατάσταση, οι δικαιούχοι θα μπορούν να ενταχθούν σε μέτρα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και να λάβουν πρόσθετη στήριξη που φτάνει έως €300/δεκάριο για αμπελώνες και €86/δεκάριο για άλλες ξηρικές καλλιέργειες.
Πιο συγκεκριμένα, με στόχο την παροχή πρόσθετου κινήτρου για διατήρηση των αποκατεστημένων τεμαχίων με μόνιμες ξηρικές φυτείες και δεδομένου ότι η σχετική ενίσχυση που παρέχεται μέσω του Στρατηγικού Σχεδίου ΚΑΠ είναι συγκριτικά χαμηλότερη από αυτή των αμπελιών θα παρέχεται οικονομική ενίσχυση για ανάληψη, σε εθελοντική βάση, γεωργο-περιβαλλοντικό-κλιματικών δεσμεύσεων που υπερβαίνουν τις σχετικές κανονιστικές απαιτήσεις διαχείρισης. Επιλέξιμα θα είναι μόνο τεμάχια που έχουν αξιοποιήσει την δράση αποκατάστασης ξηρικών μόνιμων φυτειών του εν λόγω Σχεδίου. Η μέγιστη συνολική ενίσχυση υπολογίζεται σε περί τα €60/δεκάριο. Με την προτεινόμενη δράση οι ξηρικές μόνιμες φυτείες, συνυπολογίζοντας την βασική εισοδηματική ενίσχυση και την αναδιανεμητική, θα μπορούν να λάβουν συνολικά κατά μέγιστο €87/δεκάριο, που είναι περίπου κατά 30% αυξημένη σε σχέση με την αντίστοιχη υφιστάμενη. Η μέγιστη συνολική δαπάνη για την εν λόγω δράση εκτιμάται στις €600.000.
Πρόγραμμα LEADER €1,15 εκατ. για εξοπλισμό πυροπροστασίας και ελεγχόμενης βόσκησης
Μέσω του προγράμματος LEADER, διατίθεται προϋπολογισμός €1,15 εκατ. για:
Απόκτηση εξοπλισμού πυροπροστασίας και μηχανημάτων καθαρισμού καύσιμης ύλης από τοπικές κοινότητες, με χρηματοδότηση έως 100%, και
Δράσεις ελεγχόμενης βόσκησης σε εγκαταλελειμμένες εκτάσεις που αποτελούν εστίες κινδύνου για πυρκαγιές.
«Για πρώτη φορά τέτοιες δράσεις λαμβάνουν χρηματοδότηση. Αυτό αποδεικνύει την έμπρακτη στήριξη της κυβέρνησης προς τις κοινότητες και τους αγρότες και την αναγνώριση του ρόλου που διαδραματίζουν στην προστασία του περιβάλλοντος», υπογράμμισε η Υπουργός.
Η κ. Παναγιώτου επεσήμανε επίσης τη σύνδεση των μέτρων πυροπροστασίας με το ευρύτερο σχέδιο διαχείρισης των υδάτινων πόρων, σημειώνοντας πως η ασφάλεια του αγροτικού τομέα περνά μέσα από τη διασφάλιση της άρδευσης.
«Ο μεγαλύτερος εχθρός της γεωργίας μας ήταν και είναι η ανασφάλεια. Με τον σχεδιασμό μας για κάλυψη της ύδρευσης στο 100% από αφαλατώσεις και αύξηση του ανακτημένου νερού, δίνουμε μέλλον στη γεωργία μας και τερματίζουμε την αβεβαιότητα», ανέφερε.
Η Υπουργός κάλεσε αγρότες, πολίτες και τοπικούς φορείς να συμμετάσχουν ενεργά στις πρωτοβουλίες αυτές, επισημαίνοντας ότι η επιτυχία των μέτρων εξαρτάται από τη συλλογική δράση και την τοπική συνεργασία.
Η εφαρμογή των πρώτων δράσεων θα ξεκινήσει τον Νοέμβριο του 2025, ενώ το Σχέδιο Κρατικής Ενίσχυσης αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή από τον Ιανουάριο του 2026.
Η νέα κυβερνητική πρωτοβουλία σηματοδοτεί μια πράξη πρόληψης, ανάπτυξης και αναγέννησης της υπαίθρου. Ενώ η Κύπρος αντιμετωπίζει τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και της ξηρασίας, η επένδυση αυτή φιλοδοξεί να μετατρέψει την εγκατάλειψη σε ευκαιρία, με τους αγρότες και τις κοινότητες στην πρώτη γραμμή της προστασίας του τόπου.
Σύμφωνα με την κ. Παναγιώτου η πρόληψη και ο περιορισμός του κινδύνου εκδήλωσης και εξάπλωσης των καταστροφικών πυρκαγιών απαιτεί συντονισμένες δράσεις σε πολλαπλά επίπεδα, με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγροτικών και παραδασόβιων περιοχών. Στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας του ΥΓΑΑΠ για προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, συμβολή στην προσαρμογή και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής καθώς και τη διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς των αγροτικών μας περιοχών, προωθούνται δράσεις που μπορούν να συμβάλουν, μεταξύ άλλων, και στον περιορισμό των πυρκαγιών μέσω της μείωσης της βιομάζας και της καύσιμης ύλης με δράσεις ελεγχόμενης βόσκησης σε εγκαταλελειμμένες εκτάσεις παραδασόβιων περιοχών, καθώς και αποκατάστασης και αναβίωσης εγκαταλελειμμένων ή υπό εγκατάλειψη αγροτικών εκτάσεων. Οι καινοτόμες αυτές δράσεις που για πρώτη φορά υλοποιούνται, παρέχουν επαρκή κίνητρα στους υφιστάμενους γεωργούς αλλά και σε πολίτες, να προχωρήσουν σε καθαρισμό και φύτευση τεμαχίων που έχουν εγκαταλειφθεί. Τα κίνητρα που δίνονται επιτρέπουν, τόσο την αποκατάσταση των εγκαταλελειμμένων τεμαχίων, όσο και τη διατήρησή τους σε βάθος χρόνου.
